দশম শ্ৰেণী ভূগোল অধ্যায় ১ – প্ৰাকৃতিক ভূগোলৰ আটাইবোৰ অনুশীলনীৰ সমাধান | SEBA Board | Assamese Medium
দশম শ্ৰেণী ভূগোল অধ্যায় ১ – প্ৰাকৃতিক ভূগোল (Solutions | SEBA Board – Assamese Medium)
এই অধ্যায়ত ভূ-পৃষ্ঠৰ গঠন, ভূ-সঁজুলি প্ৰক্ৰিয়া, পৰ্বত, উপত্যকা, নদী, সাগৰ, জলবায়ু আৰু প্ৰাকৃতিক পৰিৱৰ্তনৰ ওপৰত আলোচনা কৰা হৈছে। প্ৰাকৃতিক ভূগোল অসমৰ লগতে বিশ্বৰ প্ৰাকৃতিক বৈশিষ্ট্য বুজিবলৈ অতি প্ৰয়োজনীয়। অস্পীন একেডেমীত এই অধ্যায়ত থকা সকলো অনুশীলনী প্ৰশ্নৰ সহজ অসমীয়া সমাধান দিয়া হৈছে, যি HSLC পৰীক্ষাত বিশেষ সহায়ক।
✅ কি শিকিব:
- ভূ-পৃষ্ঠৰ গঠন আৰু ইয়াৰ ৰূপান্তৰ প্রভাৱ
- হিমালয় আদি পৰ্বতমালাৰ ভূ-তত্ত্বীয় গঠন
- অসমৰ নদী ব্যৱস্থা আৰু ইয়াৰ ভূমিকাৰ আলোচনা
- জলবায়ুৰ বৈশিষ্ট্য আৰু বিশ্ব জলবায়ুৰ অঞ্চলকৰণ
- প্ৰাকৃতিক সম্পদ আৰু প্ৰাকৃতিক সংকটৰ প্ৰভাৱ
🎯 অস্পীন একেডেমীৰ সুবিধা:
- SEBA Board Class 10 ভূগোলৰ নতুন পাঠ্যক্ৰমৰ সম্পূৰ্ণ সমাধান
- প্ৰতিটো অনুশীলনী প্ৰশ্নৰ বিস্তাৰিত অসমীয়া সমাধান
- HSLC পৰীক্ষাত অহা প্ৰশ্নৰ বিশেষ অনুশীলন
- প্ৰাকৃতিক ভূগোলৰ ব্যৱহাৰিক উদাহৰণৰ সৈতে ব্যাখ্যা
- অতি সহজ ভাষাত প্ৰস্তুতি কৰি ল’ব পৰা PDF সমাধান
Chapter QR Code: G10GEO1
Class 10 Geography (ভূগোল) SEBA 2025 | Assamese Medium HSLC Solutions PDF
Special HSLC 2025 Edition!
(For SEBA Class 10 Geography, Assamese Medium)
Get the complete Class 10 Geography (ভূগোল) Assamese Medium chapter-wise PDF solutions.
Includes maps, diagrams, key explanations, definitions, and exam-focused answers as per SEBA HSLC 2025 syllabus.
Perfect for home study, revision, and quick exam prep!
দশম শ্ৰেণী : ভূগোল
অধ্যায়-1 অস্পিন একাডেমী
প্রাকৃতিক ভূগোল
পাঠভিত্তিক প্ৰশ্নাৱলী
১। স্থলাকৃতি বুলিলে কি বুজা?
উত্তৰঃ পৃথিৱীৰ উপৰিভাগত স্তৰৰ আকৃতি আৰু গঠন অনুসৰি বিভিন্ন ধৰণৰ পৃষ্ঠ-অংশ দেখা পোৱা যায়, যাক স্থলাকৃতি হিচাপে উল্লেখ কৰিব পাৰি। স্থলাকৃতিৰ উদাহৰণ স্বৰূপ পৰ্বত, পাহাৰ, মালভূমি, সমতলভূমি, উপত্যকা, নদী, বালিৰ ঢাৰ, হিমবাহ আৰু মহাসাগৰ আদিক উল্লেখ কৰিব পাৰি।
২। ভূ-আকৃতিক বিজ্ঞানৰ সংজ্ঞা দিয়া।
উত্তৰঃ ভূগোলৰ যি উপ-শাখাত স্থলাকৃতিবোৰ কিমান আৰু কেনেধৰণে সৃষ্টি হয়, সেইবোৰে কেনেকৈ বিকাশ পায় আৰু পৃথিৱীৰ ভিন্ন প্ৰান্তত কেনেকৈ বিস্তৃত ছড়ি আছে, সেইবোৰৰ অধ্যয়ন কৰা হয়; তাকেই ভূ-আকৃতিক বিজ্ঞান বুলি কয়।
৩। ভূ-আকৃতিক প্ৰক্ৰিয়াৰ অৰ্থ লিখা।
উত্তৰঃ পৃথিৱীৰ ভূপৃষ্ঠত থকা স্থলাকৃতি বিভিন্ন বাহ্যিক আৰু আভ্যন্তৰীণ প্ৰক্ৰিয়াৰ ফলস্বৰূপ গঠন হয়। এই দুই ধৰণৰ প্ৰক্ৰিয়া একেলগ হৈ স্থলাকৃতিৰ সৃষ্টি আৰু বিকাশত সহায় কৰে। যিসকল প্ৰক্ৰিয়াই স্থলাকৃতিৰ গঠন আৰু পৰিবর্তনত ভূমিকা ৰাখে, সেইবোৰক ভূ-আকৃতিক প্ৰক্ৰিয়া বোলা হয়।
৪। বাহ্যিক প্ৰক্ৰিয়া বা কাৰকৰ ভিতৰত কি কি পৰে লিখা।
উত্তৰঃ বাহ্যিক প্ৰক্ৰিয়া বা কাৰকসমূহ পৃথিৱীৰ উপৰিভাগত বেলেগ ধৰণৰ পৰিৱর্তন ঘটাই আৰু স্থলাকৃতিৰ নিৰ্মাণত গুরুত্বপূৰ্ণ অৱদান দিয়ে। বতাহ, সূৰ্যৰ পোহৰ, বৰষুণ, নদী, হিমবাহ, সাগৰৰ ঢৌ আৰু তাপমাত্রাজনিত প্ৰভাৱ আদি গ্ৰাহ্য বাহ্যিক প্ৰক্ৰিয়া বা কাৰকৰ অন্তর্গত।
৫। অবনমন বুলিলে কি বুজা।
উত্তৰঃ বতাহে মৰুভূমিত মূলত তিনিটা বিশেষ কাৰ্য সম্পাদন কৰে—খনন, পৰিবহণ আৰু অৱক্ষেপণ। সাধাৰণতে, মৰুভূমিত উদ্ভিদৰ ঘনত্ব কম আৰু উপৰিভাগ বালিময় হোৱাত, বতাহে সহজে ধূলি-বালি আৰু ক্ষুদ্ৰ শিলসমূহ আঁতৰাই অনান্য ঠাইলৈ লৈ যায়। ফলত কোনো অংশৰ মাটি বা বালিৰ পৰিমাণ হ্ৰাস পায়, আৰু এই প্ৰক্ৰিয়াটোকেই অবনমন বুলি কোৱা হয়।
৬। ইনছেলবার্গ কি, ছবি আঁকি দেখুওৱা।
উত্তৰঃ অপঘর্ষণৰ ফলস্বৰুপ মৰুভূমিত ইনছেলবার্গ, ইয়াৰদাং আদি বিভিন্ন অৱয়ব গঠিত হয়। ইনছেলবার্গ বুলি বুজায় মৰুভূমিত থকা একাকী আৰু এবোকা পাহাৰ, যাৰ ওপৰৰ ঢাল অংশ তুলনামূলক বেছি। এই অংশত বতাহৰ প্ৰভাৱ তল ভাগতকৈ বেছি পৰে।
৭। মৰুদ্যান কাক বোলে? ইয়াৰ তাৎপৰ্ষ কি?
উত্তৰঃ মৰুদ্যান কয় সেই অংশক যিটো অবনমন প্ৰক্ৰিয়াৰ ফলত মৰুভূমিত ভূগর্ভস্থ জল পৃষ্ঠৰ ওচৰলৈ কম উচ্চতা লৈ যায়। এই অংশটো পানী আৰু চৰ-খেতিৰ উপযোগী ভূমিৰ ৰূপত পৰিগণিত হয়। মৰুদ্যানে সাধাৰণতে কিছুটা খেতি-বাতি চলাব পাৰি, লগতে মানুহে এই অঞ্চলত বাস কৰি জীৱন যাপন আৰু খেতি-বাতি যোগান ধৰিব পাৰে। মৰুভূমিৰ মাজৰ মাঝেৰে পূৰৰ পৰা যাত্রা কৰোঁতে মৰুদ্যান মানুহক পানী, ছা আদি জৰুৰী উপাদান যোগান ধৰে।
৮। বালিয়াৰি কি আৰু ইয়াৰ সৃষ্টি কেনেকৈ হয় লিখা।
উত্তৰঃ বতাহে লৈ যোৱা ধূলি-বালি একেলগ হৈ জমা হৈ থাকিলে, ই সময়ৰ লগত উচ্চতাত পৰিণত হয় আৰু পাহাৰৰ দৰে গঠন লাভ কৰে। এইধৰণৰ পাহাৰ, যিটো সাধাৰণতে বালিৰে গঠিত, বালিয়াৰি বা বালিৰ পাহাৰ নামেৰে পৰিচিত। এই পাহাৰবোৰৰ গাঠনিক বৈশিষ্ট্য স্থান আৰু কাল অনুসৰি ভিন্ন হয়।
মৰুভূমিত মূলে তিনিধৰণৰ বালিয়াৰি পোৱা যায়—
(ক) অনুদৈর্ঘ্য বালিয়াৰি: বতাহৰ দিশৰ লগত পাৰস্পৰিক দীঘলীয়া ৰূপত গঠন হোৱা।
(খ) অনুপ্রস্থ বালিয়াৰি: বতাহৰ দিশৰ লগত প্ৰায় কাষে কাষে লম্বাভাৱে গঠন হোৱাটো।
(গ) বাৰখান: বিশেষ পৰিস্থিতিত অর্ধ চন্দ্ৰাকৃতিৰ বৰঙণি লাভ কৰা বালিয়াৰি।
বালিয়াৰি সাধাৰণতে মৰুভূমি অঞ্চলত বতাহে উৰুৱাই অনা ধূলি-বালি আৰু শিলকণিকা জমা কৰি সৃষ্টি কৰে। যেতিয়া নিৰোধৰূপী কোনা গছ, খুঁটি বা শিল পাই, বতাহৰ গতি কমি যায় আৰু সেই ঠাইত ধূলি-বালি জমা হয়। বাধা-প্ৰতিবন্ধকসকল আৰম্ভিক অৱক্ষেপনত সহায় কৰে আৰু সময়ৰ লগত সেই অঞ্চলৰ উচ্চতা বৃদ্ধি পায়, ফলত বালিয়াৰি গঠন হয়। বিশেষকৈ যিখিনিমানে মৰুভূমিত বালি শিল থাকে, তাতে বালিয়াৰি দেখা যায়।
৯। অপঘর্ষণ কি? ইয়াৰ ফলত কি ধৰণৰ অবয়বৰ সৃষ্টি হয়?
উত্তৰঃ মৰুভূমিৰ শক্তিশালী বতাহে কঢ়িয়াই নিয়া শিল-বালিয়ে গতিপথত থকা উচ্চভূমিত আঘাত কৰি সেইবোৰত অৱক্ষয় ঘটায়। ঘর্ষণৰ যোগেদি কৰা এই ধৰণৰ ক্ষয়কার্যক অপঘর্ষণ বোলা হয় ।
ইয়াৰ ফলত ইনছেলবাৰ্গ আৰু ইয়াৰদাঙ ৰ দৰে ভূ-অৱয়বৰ সৃষ্টি হয় ǀ
১০। সংনিঘৰ্ষণৰ অৰ্থ লিখা।
উত্তৰঃ মৰুভূমিত বতাহে সৃষ্টি কৰা আন এটা ঘর্ষণজনিত প্রক্রিয়া হল সংনিঘর্ষণ বতাহৰ দ্বাৰা পৰিবাহিত শিল-বালিবোৰৰ মাজতো পৰস্পৰিক ঘর্ষণৰ সৃষ্টি হয়, অর্থাৎ পৰিবাহিত হৈ থকা অবস্থাতে সেইবোৰৰ মাজত খুন্দা-খুন্দি লাগে ইয়াৰ ফলত শিলবোৰ ভাঙি সৰু সৰু টুকুৰাত পৰিণত হয় বা আকাৰত ক্ৰমে সৰু হৈ আহে। এই দৰে পাৰম্পৰিক বর্ষৰ দল শিলবোৰ ভাঙি-চিঙি টুকুৰা-টকুৰ হোৱা প্রক্রিয়াকে সংনিঘর্ষণ বোলে ǀ
১১। হিমবাহ কাক বোলে? ইয়াৰ গতি অতি ধীৰ হোৱাৰ কাৰণ কি?
উত্তৰঃ ভূ-পৃষ্ঠত জমা হৈ থকা বৰফবোৰ মাটিৰ ঢাল অনুসৰি তললৈ ধীৰ গতিত নামি আহে। এনেদৰে ধীৰ গতিৰে নামি অহা বৰফক হিমবাহ বোলে। হিমবাহবোৰ ধীৰ গতিত নামি অহাৰ প্ৰধান কাৰণ হৈছে ইয়াৰ বৃহৎ আকাৰ। সেয়ে, আকৃতিৰ দ্বাৰা হিমবাহবোৰৰ গতিবেগ প্ৰভাৱিত হয়। বৃহৎ আকাৰৰ বৰফবোৰ ধীৰ গতিত নামি আহে আৰু সৰু আকৃতিৰ বৰফবোৰ দ্রুত গতিত নামি আহে।
১২। হিমবাহ কেইপ্ৰকাৰৰ? প্ৰত্যেকৰে বিষয়ে চমুকৈ লিখা।
উত্তৰঃ ভূ-পৃষ্ঠত জমা হৈ থকা বৰফ স্তূপবোৰ মাটিৰ ঢাল অনুসৰি ক্ৰমে তললৈ নামি আহে কিন্তু এইবোৰৰ নামি অহাৰ গতিবেগ মন্থৰ। এই বৰফৰূপবোৰ দিনটোৰ ভিতৰত কেই মিলিমিটাৰমানৰ পৰা কেইমিটাৰমান অতিক্ৰম কৰে। এনেদৰে মন্থৰ গতিৰে নামি অহা বৰফক হিমবাহ বোলে। জমা হৈ থকা বৰফ স্তূপৰ অত্যধিক হেঁচা আৰু মধ্যাকর্ষণ শক্তিৰ ক্ৰিয়াৰ ফলত তললৈ নামি আহে। বৰফাবৃত্ত অঞ্চলবোৰৰ পৰিৱেশ, পৰিস্থিতি অনুসৰি হিমবাহক প্রধানত: তিনিটা ভাগত ভগাব পাৰিঃ
(ক) মহাদেশীয় হিমবাহঃ মেৰু অঞ্চলৰ বৃহৎ এলেকাত এই হিমবাহ দেখা যায়। এনে ধৰণৰ হিমবাহৰ এটা গুৰুত্বপূর্ণ বৈশিষ্ট্য হৈছে ই ভূ-পৃষ্ঠৰ ঢাল অনুসৰি ধীৰ গতিৰে নামি আহে। মহাদেশীয় হিমবাহ উত্তৰ কানাডা, গ্রীণলেও, স্কান্দিনেভিয়া, এন্টার্কটিকা আদিত দেখা যায়।
(খ) পার্বত্য হিমবাহঃ পৰ্বতৰ সৰ্বোচ্চ অংশত পাৰ্বত্য হিমবাহ পৰিলক্ষিত হয়। এইবোৰক আলপাইন বা উপত্যকা হিমবাহ বুলি জনা যায়। এই হিমবাহ ইউৰোপৰ আল্লছ, উত্তৰ আমেৰিকাৰ ৰকি আৰু এছিয়া মহাদেশৰ হিমালয় পার্বত্য অঞ্চলত দেখা যায়। সাধাৰণতে এই হিমবাহ দুশাৰী পৰ্বতৰ মাজৰ উপত্যকাৰে বৈ আহে আৰু ইয়াৰ গতিবেগ মহাদেশীয় হিমবাহতকৈ তুলনামূলকভাবে বেছি।
(গ) গিৰিপদ হিমবাহঃ যেতিয়া কেইবাটাও উপত্যকা হিমবাহ পার্বত্য অঞ্চলৰ পৰা নামি আহি পৰ্বতৰ পাদদেশত মিলিত হৈ পৰ্বতৰ দাঁতিকাষৰীয়া নিম্নভূমিত বিয়পি পৰে তাক গিৰিপদ বা শৈলপদী হিমবাহ বোলা হয়। পৰ্বতৰ পাদদেশত সৃষ্টি হোৱা এনে ধৰণৰ হিমবাহ উত্তৰ আমেৰিকাৰ আলাস্কাত দেখা যায়।
১৩। হিমবাহ উপত্যকাৰ আকৃতি ছবি আঁকি দেখুওৱা।
উত্তৰঃ
১৪। ওলোমা উপত্যকা কি লিখা।
উত্তৰঃ ওলোমা উপত্যকা হৈছে হিমবাহৰ দ্বাৰা সৃষ্টি হোৱা ক্ষয়জনিত এক অৱয়ব। যেতিয়া মূল নদীলৈ উপনদী বৈ আহে, তেনেকুৱাকৈ মূল হিমবাহলৈ কিছুমান উপহিমবাহ বৈ আহে। মূল হিমবাহৰ উপত্যকা সাধাৰণতে তুলনামূলকভাবে ডাঙৰ আৰু বিস্তৃত হয়। উপহিমবাহৰ উপত্যকাবোৰ সাধাৰণতে সৰু আৰু সৰল আকৃতিৰ হয়। য’ত উপহিমবাহ মূল হিমবাহৰ লগ ধৰে, সেই স্থানত উপহিমবাহৰ উপত্যকাটো যেনে মাথোন মুখ্য হিমবাহৰ উপত্যকাৰ ওপৰত পৰি ৰ’ল যেন লাগে। সেইবাবে এই উপত্যকাক ওলোমা উপত্যকা বুলি জনা যায়।
১৫। গ্রাব কি? ই কেইপ্ৰকাৰৰ? চিত্র আঁকি গ্ৰাবৰ অবস্থান দেখুওৱা।
উত্তৰঃ উপত্যকাৰে হিমবাহ নামি অহা সময়ত ই বৰফৰ বাহিৰে অন্য কিছুমান পদার্থও কঢ়িয়াই লৈ আহে। সেইবোৰক গ্রাব বুলি কোৱা হয়। গ্রাবে ভূ-পৃষ্ঠত ব্যাপক পরিবর্তন সাধন কৰে।
গ্রাব চাৰি প্ৰকাৰৰ। সেইকেইটা হ’ল:
(ক) পার্শ্বগ্রাব: উপত্যকাৰ দাঁতিয়েদি উটি অহা গ্রাবক
পার্শ্বগ্রাব বোলা হয়। সাধাৰণতে উপত্যকাৰ থিয় গৰাৰ মাজেদি গ্ৰাববোৰ উটি আহে। পার্শ্বগ্রাব উপত্যকাৰ দুয়ো কাষে জমা হয়।
(খ)ভূমিগ্রাব: উপত্যকাৰ তলিয়েদি বাগৰি অহা গ্ৰাববোৰক ভূমিগ্রাব বোলা হয়।
(গ) মধ্যগ্রাব: যদি কোনো ঠাইত দুটা হিমবাহ মিলিত
হয় তেতিয়া দুয়োটা হিমবাহৰে পার্শ্বগ্রাব একেলগ হৈ সম্মিলিত ডাঙৰ হিমবাহটোৰ মাজভাগেদি উটি আহে। মাজভাগেৰে উটি অহা এনে গ্রাবক মধ্যগ্রাব বোলে।
(ঘ) প্রান্ত গ্রাব: উচ্চভূমিৰ পৰা নামি অহা হিমবাহ
য’ত গলিবলৈ ধৰে তাত গধুৰ গ্ৰাববোৰ জমা হয়। হিমবাহ এটাৰ শেষ সীমাত জমা হোৱা কাৰণে এই গ্রাবক প্রান্ত গ্রাব বোলা হয়।
১৬। গোলকীয় উত্তাপ বৃদ্ধিয়ে হিমবাহৰ ওপৰত কি ধৰণৰ প্ৰভাৱ পেলাব সাধাৰণ জ্ঞানৰ ভিত্তিত তাৰ এটি আভাস দিয়া।
উত্তৰঃ গোলকীয় উত্তাপ বৃদ্ধি হোৱাৰ ফলত হিমবাহৰ ওপৰত তলত দিয়া ধৰণৰ প্রভাৱসমূহ দেখা দিবঃ
ক) হিমবাহবোৰ গলিবলৈ আৰম্ভ কৰিব আৰু ইয়াৰ ফলত সাগৰ পৃষ্ঠৰ উচ্চতাৰ বৃদ্ধি ঘটিব।
খ) সাগৰ আৰু মহাসাগৰৰ উপকূলীয় বহু অঞ্চল সন্নিহিত নিম্নভূমিসমূহ পানী নিৰ্মমভাৱে আৱৃত হ’ব।
গ) সেই অঞ্চলসমূহত থকা মানৱ জনসংখ্যা আৰু জৈৱ বৈচিত্ৰ খুব কম বা বিলুপ্ত হ’ব পাৰে।
ঘ) সাগৰ-মহাসাগৰ আৰু বিশ্ব পৰিৱেশত যথেষ্ট প্ৰভাৱ পৰিব আৰু পৰিৱেশীয় ব্যাঘাত সৃষ্টি হ’ব।
ঙ) জলবায়ুৰ ধাৰণাতো সলনি হব, বিশেষকৈ কিছুমান ঠাইত বৰষুণৰ পৰিমাণ বেছি বা কম হ’ব।
এইবোৰ প্ৰভাবসমূহ গোলকীয় উত্তাপ বৃদ্ধিৰ ফলত হিমবাহৰ গলন প্ৰক্ৰিয়াৰ ফলাফল হিচাবে উদ্ভৱ হয়।
দশম শ্ৰেণী ভূগোল অধ্যায় ১ – সঘনাই সোধা প্ৰশ্ন
Get Free NCERT PDFs
If you want to download free PDFs of any chapter, click the link below and join our WhatsApp group:
