Class 12 Geography Chapter 15 – খনিজ পদার্থ আৰু শক্তি সম্পদসমূহ – All Question Solutions | ASSEB (AHSEC) Assamese Medium
দ্বাদশ শ্ৰেণী ভূগোল অধ্যায় ১৫ – খনিজ পদার্থ আৰু শক্তি সম্পদসমূহৰ আটাইবোৰ অনুশীলনী সমাধান (ASSEB – AHSEC, Assamese Medium)
এই অধ্যায়ত খনিজ আৰু শক্তি সম্পদসমূহৰ প্রকাৰ, উৎপত্তি, আৰু ব্যৱহাৰ সম্পৰ্কে বিশদ আলোচনা কৰা হৈছে। খনিজ পদার্থ আৰু শক্তি সম্পদ হৈছে ৰাষ্ট্ৰ আৰু অৰ্থনীতিৰ বিকাশৰ বাবে অতি গুৰুত্বপূর্ণ প্ৰাকৃতিক সম্পদ। অধ্যায়টোত ভারত আৰু অসমৰ খনিজ সম্পদ আৰু শক্তি উৎসৰ বিৱৰণ, যথাযথ ব্যৱহাৰ আৰু সংৰক্ষণৰ প্ৰয়োজনীয়তাও বুজোৱা হৈছে।
✅ কি শিকিব:
- স্থলীয় খনিজ সম্পদৰ প্ৰকাৰসমূহ
- শক্তি সম্পদ: অখণ্ড আৰু নবায়নযোগ্য শক্তি উৎস
- খনিজ আৰু শক্তি সম্পদের ভূগোলিক বিস্তাৰ
- ভাৰত আৰু অসমৰ খনিজ আৰু শক্তি সম্পদৰ বিৱৰণ
- সম্পদ উন্নয়ন আৰু পৰিবেশীয় সুরক্ষা
🎯 অস্পীন একেডেমীৰ সুবিধা:
- ASSEB (AHSEC) পাঠ্যক্ৰমৰ সম্পূৰ্ণ আৰু সহজ সমাধান
- অধ্যায় ১৫ৰ প্ৰশ্নৰ বিস্তৃত আৰু বুজাব পৰা উত্তৰ
- অসমীয়া মাধ্যমৰ শিক্ষাৰ্থীৰ বাবে সুনিয়ন্ত্ৰিত ভাষা
- পৰীক্ষাৰ প্ৰস্তুতিৰ বাবে উপযোগী উদাহৰণ আৰু টিপচ
Class 12 Geography (ভূগোল) | Assamese Medium | All Chapter Solutions PDF
Limited Time Offer!
(For AHSEC Class 12, Latest Syllabus)
Get comprehensive preparation for Class 12 Geography (Assamese Medium) with this chapter-wise solutions PDF.
Includes complete textual answers, definitions, solved problems, maps, and key explanations for every chapter as per latest AHSEC syllabus.
Ideal for home study, homework help, and quick exam revision!
অধ্যায়-৫
খনিজ পদার্থ আৰু শক্তি সম্পদসমূহ
(Mineral and Energy Resources)
পাঠভিত্তিক প্রশ্নোত্তৰ
অনুশীলনী
১। নিম্নোল্লিখিত বিকল্পসমূহৰ পৰা শুদ্ধ উত্তৰটো বাছি উলিওৱাঃ—
(i) নিম্নোল্লিখিত ৰাজ্যসমূহৰ ভিতৰত কোনখন ৰাজ্যত মুখ্য তৈলক্ষেত্রসমূহ অৱস্থিত?
(ক) অসম
(খ) বিহাৰ
(গ) ৰাজস্থান
(ঘ) তামিলনাডু
উত্তৰঃ (ক) অসম
(ii) নিম্নোল্লিখিত ঠাইসমূহৰ ভিতৰত কোনখন ঠাইত পোনপ্ৰথমে পাৰমাণবিক শক্তি কেন্দ্ৰ আৰম্ভ হৈছিল?
(ক) কালপক্কম
(খ) নাৰোৰা
(গ) ৰাণাপ্রতাপ সাগৰ
(ঘ) তাৰাপুৰ
উত্তৰঃ (ঘ) তাৰাপুৰ
(iii) নিম্নোল্লিখিত খনিজ পদাৰ্থৰ ভিতৰত কোনবিধক ‘মুগা হীৰা’ বুলি জনা যায়?
(ক) লো
(খ) লিপ্সাইট
(গ) মেংগানিজ
(ঘ) অভ্র
উত্তৰঃ (খ) লিপ্সাইট
(iv) নিম্নোল্লিখিতসমূহৰ ভিতৰত কোনটো অনৱীকৰণযোগ্য শক্তিৰ উৎস?
(ক) জলবিদ্যুৎ শক্তি
(খ) সৌৰ শক্তি
(গ) ভূতাপীয় শক্তি
(ঘ) বতাহ শক্তি
উত্তৰঃ (গ) ভূতাপীয় শক্তি
২। ৩০টা মান শব্দৰে নিম্নোল্লিখিত প্রশ্নবোৰৰ উত্তৰ লিখাঃ—
(i) ভাৰতবৰ্ষত অভ্ৰৰ বিতৰণৰ ওপৰত এটি টোকা লিখা।
উত্তৰঃ ভাৰতবৰ্ষৰ ঝাৰখণ্ড, অন্ধ্ৰপ্ৰদেশ, তেলেংগানা আৰু ৰাজস্থানৰ লগতে তামিলনাডু, পশ্চিমবংগ আৰু মধ্যপ্ৰদেশত অভ্ৰ উৎপাদন কৰা হয়। ঝাৰখণ্ডৰ প্ৰায় ১৫০ কিলোমিটাৰ দীঘল আৰু ২২ কিলোমিটাৰ বহল হাজাৰিবাগ মালভূমি অঞ্চলত উৎকৃষ্ট মানৰ অভ্ৰ আহৰণ কৰা হয়। অন্ধ্ৰপ্ৰদেশৰ নেল্লোৰ জিলাত উন্নতমানৰ অভ্ৰ উৎপাদন হয়। ৰাজস্থানৰ অভ্ৰ উৎপাদিত অঞ্চলটো জয়পুৰৰ পৰা ভিলৱাৰালৈ প্ৰায় ৩২০ কিঃমিঃ ঠাইত বিস্তৃত হৈ আছে।
(ii) পাৰমাণবিক শক্তি মানে কি? ভাৰতৰ উল্লেখযোগ্য পাৰমাণবিক শক্তিকেন্দ্ৰসমূহৰ নাম উল্লেখ কৰা।
উত্তৰঃ ইউৰেনিয়াম আৰু থৰিয়ামৰ দৰে তেজষ্ক্ৰিয় খনিজ পদাৰ্থসমূহৰ পৰা নিৰ্গত হোৱা শক্তিক পাৰমাণৱিক শক্তি বোলা হয়। বিদ্যুৎ শক্তি উৎপন্ন কৰিব পৰা টাৰ্বাইন ঘূৰাবলৈ পাৰমাণৱিক বিখণ্ডন ব্যৱহাৰ কৰা হয়। উল্লেখযোগ্য পাৰমাণৱিক শক্তিকেন্দ্ৰসমূহ হ’ল: তাৰাপুৰ (মহাৰাষ্ট্ৰ), কোটাৰ ওচৰৰ ৰাৱতভাটা (ৰাজস্থান), কালপক্কম (তামিলনাডু), নাৰোৰা (উত্তৰ প্ৰদেশ), কাইগা (কৰ্ণাটক) আৰু কাকাৰাপাৰা (গুজৰাট)।
(iii) দুটা অলৌহ ধাতুৰ নাম লিখা। এইবোৰৰ অৱস্থানিক বিতৰণৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা।
উত্তৰঃ বক্সাইট আৰু তাম হ’ল দুটা মুখ্য অলৌহ ধাতু।
বক্সাইট: উৰিষ্যাত দেশৰ ভিতৰতে সৰ্বাধিক বক্সাইট উৎপাদন হয়; কালাহান্দি আৰু চম্বলপুৰ আগশাৰীৰ উৎপাদক। ঝাৰখণ্ডৰ লোহাৰদাগা পাদদেশীয় অঞ্চলত প্ৰচুৰ ভাণ্ডাৰ আছে। অন্যান্য মুখ্য উৎপাদনকাৰী অঞ্চলবোৰ হ’ল গুজৰাটৰ ভাৱনগৰ আৰু জামনগৰ, ছত্তীশগড়ৰ অমৰকণ্টক মালভূমি আৰু মধ্যপ্ৰদেশৰ কাটনি-জবলপুৰ অঞ্চল।
তাম: তামৰ মুখ্য ভাণ্ডাৰসমূহ ঝাৰখণ্ডৰ সিংভূম জিলা, মধ্যপ্ৰদেশৰ বালাঘাট জিলা আৰু ৰাজস্থানৰ ঝুঞ্জহুনু আৰু আলৱাৰ জিলাত আছে। অন্ধ্ৰপ্ৰদেশৰ অগ্নিগুন্দলা, কৰ্ণাটকৰ চিত্ৰদুৰ্গ আৰু হাছান জিলাও নিম্ন উৎপাদনকাৰী অঞ্চল।
(iv) অ-পৰম্পৰাগত শক্তিৰ উৎস কি?
উত্তৰঃ জীৱাশ্ম ইন্ধন (কয়লা, পেট্ৰলিয়াম, প্ৰাকৃতিক গেছ) আৰু পাৰমাণৱিক শক্তিৰ দৰে ক্ষয়িষ্ণু উৎসৰ বিপৰীতে, নবীকৰণযোগ্য শক্তিক অ-পৰম্পৰাগত শক্তিৰ উৎস বোলা হয়। সৌৰ, বতাহ, জলবিদ্যুৎ আৰু জৈৱ শক্তি এনে বহনক্ষম উৎস যিবোৰ সমভাৱে বিস্তৃত আৰু পৰিৱেশ-অনুকূল। প্ৰাৰম্ভিক ব্যয় বহন কৰিব পাৰিলে, এইবোৰে অধিক ধাৰণ ক্ষমতাযুক্ত, পৰিৱেশ হিতৈষী আৰু সস্তীয়া শক্তি যোগান ধৰিব পাৰে।
৩। ১৫০টা মান শব্দৰে নিম্নোল্লিখিত প্রশ্নবোৰৰ উত্তৰ লিখাঃ—
(i) ভাৰতবৰ্ষৰ পেট্ৰ’লিয়াম সম্পদৰ বিষয়ে বিতং টোকা লিখা।
উত্তৰঃ পেট্ৰ’লিয়াম বিভিন্ন ৰাসায়নিক উপাদান, ৰং আৰু আপেক্ষিক ঘনত্ব থকা তৰল আৰু গেছীয় হাইড্ৰ’কাৰ্বনেৰে গঠিত। ই গাড়ী-মটৰ, ৰে’লগাড়ী আৰু উৰাজাহাজৰ অন্তৰ্দহন ইঞ্জিনবোৰৰ বাবে এক অপৰিহাৰ্য শক্তিৰ উৎস। পেট্ৰ’ৰাসায়নিক উদ্যোগত ইয়াৰ বহুতো উপ-সামগ্ৰী উৎপাদিত হয়, যেনে: ৰাসায়নিক সাৰ, সংশ্লেষিত ৰবৰ, সংশ্লেষিত সূতা, ঔষধ, ভেছলিন, পিচ্ছিলকাৰক (lubricants), মম, চাবোন আৰু প্ৰসাধন সামগ্ৰী।
তৃতীয়ক যুগৰ স্তৰীভূত শিলত অশোধিত পেট্ৰ’লিয়াম জমা হৈ আছে। ১৯৫৬ চনত ‘তেল আৰু প্ৰাকৃতিক গেছ আয়োগ’ (ONGC) গঠন হোৱাৰ পিছত অনুসন্ধান আৰু উৎপাদনৰ কামবোৰ পদ্ধতিগতভাৱে আৰম্ভ হয়। তাৰ আগলৈকে, অসমৰ ডিগবৈ একমাত্ৰ তেল উৎপাদনকাৰী অঞ্চল হিচাপে পৰিগণিত হৈ আছিল, কিন্তু ১৯৫৬ চনৰ পিছত এই দৃশ্যপটৰ সলনি হ’ল। শেহতীয়াকৈ দেশৰ একেবাৰে পশ্চিম আৰু পূব অংশত নতুন তৈলক্ষেত্ৰৰ সন্ধান পোৱা গৈছে। অসমৰ ডিগবৈ, নাহৰকটীয়া আৰু মৰাণ হ’ল উল্লেখযোগ্য তেল উৎপাদনকাৰী অঞ্চল। গুজৰাটৰ মুখ্য তৈলক্ষেত্ৰসমূহ হ’ল অংকলেশ্বৰ, কালোল, মেহচানা, নৱাগাম, কোচাম্বা আৰু লুনেজ। মুম্বাইৰ পৰা ১৬০ কিলোমিটাৰ দূৰত্বত থকা মুম্বাই হাইত ১৯৭৩ চনত তৈলক্ষেত্ৰৰ সম্ভেদ পোৱা গৈছিল আৰু ১৯৭৬ চনৰ পৰা উৎপাদন আৰম্ভ হৈছিল। পূব উপকূলৰ কৃষ্ণা-গোদাৱৰী আৰু কাৱেৰী অৱবাহিকা অঞ্চলতো তেল আৰু প্ৰাকৃতিক গেছৰ ভাণ্ডাৰৰ সন্ধান পোৱা গৈছে।
তৈল খাদবোৰৰ পৰা আহৰণ কৰা তেল অশোধিত আৰু ইয়াত বহুতো অশুদ্ধ পদাৰ্থ মিহলি হৈ থাকে। ইয়াক পোনপটীয়াকৈ ব্যৱহাৰ কৰিব নোৱাৰি, সেয়েহে শোধন কৰাৰ প্ৰয়োজন। ভাৰতবৰ্ষত দুই প্ৰকাৰৰ শোধনাগাৰ আছে: (ক) ক্ষেত্ৰভিত্তিক (যেনে: ডিগবৈ) আৰু (খ) বজাৰভিত্তিক (যেনে: বাৰাউনী)।
(ii) ভাৰতৰ জলবিদ্যুৎ শক্তিৰ বিষয়ে এখন ৰচনা লিখা।
উত্তৰঃ জলবিদ্যুৎ শক্তি হ’ল এক নবীকৰণযোগ্য শক্তিৰ উৎস, কিয়নো ই বিদ্যুৎ উৎপাদনৰ বাবে পৃথিৱীৰ জলচক্ৰক ব্যৱহাৰ কৰে। পানী বাষ্পীভূত হৈ ডাৱৰলৈ ৰূপান্তৰিত হয় আৰু বৰষুণৰ ৰূপত পুনৰ নদী-সাগৰত পৰে। নিম্নমুখী পানীৰ প্ৰবাহে গতিশক্তিৰ সৃষ্টি কৰে, আৰু এই গতিশক্তিক বিদ্যুৎ শক্তিলৈ ৰূপান্তৰ কৰিব পাৰি।
জলবিদ্যুৎ শক্তি প্ৰকল্প এটা বৃহৎ বান্ধেৰে গঠিত, যিটো এটা বিশাল নদীৰ পাৰত নিৰ্মাণ কৰি এটা কৃত্ৰিম জলাশয় সৃষ্টি কৰা হয়, আৰু এটা উৎপাদন কেন্দ্ৰ থাকে য’ত গতি শক্তিক বিদ্যুতলৈ ৰূপান্তৰ কৰা হয়। জলবিদ্যুৎ শক্তি উৎপাদনৰ প্ৰথম পদক্ষেপটো হ’ল জলচক্ৰৰ সময়ত হ্ৰদ আৰু নদীত জমা হোৱা বৰষুণৰ পানী সংগ্ৰহ কৰি ৰখা। তাৰ পিছত পানীৰ সোঁত বান্ধটোৰ তললৈ এৰি দিয়া হয়। এই পানী বান্ধটোৰ মাজেৰে জলবিদ্যুৎ কেন্দ্ৰত পৰে আৰু টাৰ্বাইন নামৰ এটা ডাঙৰ চকা ঘূৰাবলৈ আৰম্ভ কৰে। টাৰ্বাইনে পানীৰ শক্তিক যান্ত্ৰিক শক্তিলৈ ৰূপান্তৰ কৰি জেনেৰেটৰটো চলায়। এই প্ৰক্ৰিয়াটোৰ পিছত বিদ্যুৎ বৈদ্যুতিক তাঁৰৰ জৰিয়তে ঘৰলৈ প্ৰেৰণ কৰা হয় আৰু পানীখিনি পুনৰ এৰি দিয়া হয়।
ভাৰতবৰ্ষত জলবিদ্যুৎ উৎপাদনৰ ক্ষমতা যথেষ্ট বেছি আৰু জলবিদ্যুৎ উৎপাদনৰ ক্ষেত্ৰত ভাৰতে বিশ্বৰ ভিতৰত পঞ্চম স্থান দখল কৰি আছে। এই শক্তিৰ উৎস পৰিৱেশৰ বাবেও বহু পৰিমাণে অনুকূল।
দ্বাদশ শ্ৰেণী ভূগোল অধ্যায় ১৫ – সঘনাই সোধা প্ৰশ্ন
Get Free NCERT PDFs
If you want to download free PDFs of any chapter, click the link below and join our WhatsApp group:
