Class 12 Education Chapter 3 – শিক্ষাৰ সাম্প্ৰতিক ধাৰণাসমূহ – All Exercise Solutions | AHSEC (Assamese Medium)
দ্বাদশ শ্ৰেণী শিক্ষা – অধ্যায় ৩: শিক্ষাৰ সাম্প্ৰতিক ধাৰণাসমূহ – আটাইবোৰ অনুশীলনীৰ সম্পূৰ্ণ সমাধান (AHSEC – Assamese Medium, Latest Syllabus)
এই অধ্যায়ত শিক্ষা ক্ষেত্ৰৰ সাম্প্ৰতিক ধাৰণাসমূহ আৰু শিক্ষা প্ৰক্ৰিয়াৰ নতুন পদ্ধতিৰ ওপৰত গভীৰ আলোচন কৰা হৈছে। শিক্ষাৰ গুণগত মান, শিক্ষানৱীকৰণ, শিক্ষাৰ বহুমুখী উদ্দেশ্য, আৰু শিক্ষাদান-শিকণ প্ৰক্ৰিয়াৰ আধুনিক দৃষ্টিভংগী পাঠকৰ আগত উপস্থাপন কৰা হৈছে। Chapter QR Code: EDU12C3ASSAM। অস্পীন একেডেমী এই অধ্যায়ৰ সমাধানসমূহ সহজ ভাষাত আৰু পূৰ্ণাঙ্গ বিশ্লেষণৰ সৈতে প্ৰদান কৰে।
✅ কি শিকিব:
- শিক্ষা ক্ষেত্ৰত সাম্প্ৰতিক ধাৰণাসমূহৰ পৰিচয়
- শিক্ষানৱীকৰণ আৰু গুণগত মান বৃদ্ধি প্ৰক্ৰিয়া
- বহুমুখী শিক্ষাৰ প্ৰয়োজনীয়তা আৰু ক্ষেত্ৰ
- নতুন শিক্ষণ শৈলী আৰু প্রযুক্তি ব্যৱহাৰ
- সমাজ আৰু শিক্ষাৰ সম্পর্ক
🎯 অস্পীন একেডেমীৰ সুবিধা:
- AHSEC HS 2nd Year Education পাঠ্যক্ৰমৰ পূৰ্ণাঙ্গ সমাধান
- অনুশীলনী আৰু প্ৰশ্নৰ বিস্তৃত বিশ্লেষণ
- বহুমুখী চিন্তাধাৰা আৰু আধুনিক শিক্ষণ পদ্ধতিৰ বিৱৰণ
- অসমীয়া মাধ্যমৰ বাবে উপযোগী আৰু বুজিবলৈ সহজ উদাহৰণ
- শীঘ্ৰে উপলব্ধ PDF ডাউনলোডৰ সুবিধা
Class 12 Education (শিক্ষা) AHSEC Latest Syllabus | Assamese Medium Chapter-wise Solutions PDF
Special Offer!
Get thorough Class 12 Education (Assamese Medium) chapter-wise solutions PDF designed for AHSEC latest syllabus.
Includes clear answers, definitions, diagrams, and exam-focused explanations for strong preparation.
Ideal for self-study, homework, and quick revision.
গোট-৩
শিক্ষাৰ সাম্প্ৰতিক ধাৰাসমূহ
(Current Trends in Education)
পাঠভিত্তিক প্রশ্নোত্তৰ
(TEXTUAL QUESTIONS AND ANSWERS)
১। পৰিৱেশ বুলিলে কি বুজা? পৰিৱেশৰ বিভিন্ন ভাগবোৰ কি কি?
উত্তৰঃ পৰিৱেশ (Environment):
জীৱ বা জীৱগোটৰ চৌপাশৰ পৰিস্থিতি বা স্থিতিৰ সামগ্ৰিকতাকে পৰিৱেশ বুলি কোৱা হয়। পৰিৱেশ হৈছে সেই সকলোবোৰ বাহ্যিক শক্তি আৰু অৱস্থাৰ সামগ্ৰিকতা, যিয়ে জীৱৰ জীৱন, প্ৰকৃতি, আচৰণ, বৃদ্ধি, বিকাশ আৰু পৰিপক্কতাক প্ৰভাৱিত কৰে। পৰিৱেশৰ উপাদানৰ অন্তৰ্গত সেই সকলোবোৰ বাহ্যিক পৰিস্থিতি আৰু কাৰকক সাঙুৰি লোৱা হয় যিবোৰে জীৱ ব্যক্তিৰ জীৱনৰ ওপৰত ক্ৰিয়া কৰে। এইবিলাক জৈৱিক, ৰাসায়নিক বা অৰ্থনৈতিক কাৰক হ’ব পাৰে।
পৰিৱেশৰ বিভিন্ন ভাগঃ
পৰিৱেশক সাধাৰণতে তিনিটা প্ৰধান ভাগত বিভক্ত কৰিব পাৰি-
(ক) প্ৰাকৃতিক পৰিৱেশ (Natural Environment): বায়ু, পানী, গছ-গছনি, নদী, ভূমি আৰু অন্যান্য জলবায়ুজনিত কাৰক আদি।
(খ) সামাজিক পৰিৱেশ (Social Environment): সংস্কৃতি, মূল্যবোধ, নিয়োগ, জনসংখ্যা বৃদ্ধি আৰু মানৱ সম্পৰ্ক আদি।
(গ) মানৱসৃষ্ট পৰিৱেশ (Man-made Environment): বাট-পথ, গাঁও, চহৰ, শিক্ষানুষ্ঠান, ভৱন, পৰিবহণ ব্যৱস্থা, উদ্যোগ আৰু কৃষি পদ্ধতি আদি।
২। পৰিৱেশ শিক্ষা কাক বোলে?
উত্তৰঃ
পৰিৱেশ শিক্ষা (Environmental Education):
পৰিৱেশ শিক্ষাই প্ৰাকৃতিক আৰু মানৱসৃষ্ট পৰিৱেশৰ সৈতে মানুহৰ সম্পৰ্কৰ বিষয়ে অধ্যয়ন কৰে। ই হৈছে এনে এক জীৱনজোৰা সংহত শৈক্ষিক বিষয় যি সাধাৰণতে “পৰিৱেশৰ জৰিয়তে, পৰিৱেশৰ বিষয়ে আৰু পৰিৱেশৰ বাবে” প্ৰদান কৰা হয়।
আৰ এ শৰ্মাৰ মতে, “পৰিৱেশ শিক্ষাই বৈষয়িক আৰু সাংস্কৃতিক পৰিৱেশৰ প্ৰতি সচেতনতা সূচায় আৰু বাস্তৱ জীৱনৰ পৰিস্থিতিৰ ক্ষেত্ৰত ইয়াৰ প্ৰাসংগিকতাৰ বুজ লয়।”
পৰিৱেশ শিক্ষাৰ জৰিয়তে শিক্ষাৰ্থীসকলে:
পৰিৱেশ সম্বন্ধীয় প্ৰমূল্যবোধ আৰু দৃষ্টিভংগী আহৰণ কৰে।
পাৰিৱেশিক সমস্যাৰ (যেনে- প্ৰদূষণ, সম্পদৰ অৱক্ষয়) বিষয়ে স্পষ্টভাৱে চিন্তা কৰিবলৈ শিকে।
সম্পদৰ সঠিক ব্যৱহাৰ আৰু সংৰক্ষণৰ বিষয়ে জ্ঞান লাভ কৰে।
মানৱ পৰিৱেশৰ ওপৰত জনসংখ্যা বৃদ্ধি, প্ৰযুক্তি আৰু নগৰীয়া পৰিকল্পনাৰ প্ৰভাৱ সম্বন্ধে অধ্যয়ন কৰে।
৩। পৰিৱেশ শিক্ষাৰ উদ্দেশ্যবোৰ উল্লেখ কৰা।
উত্তৰঃ
পৰিৱেশ শিক্ষাৰ মুখ্য উদ্দেশ্যসমূহ শিক্ষাৰ্থী আৰু জনসাধাৰণক পৰিৱেশৰ প্ৰতি সচেতন আৰু দায়বদ্ধ কৰি তোলা:
(ক) জ্ঞান আহৰণ (Acquisition of Knowledge): পৰিৱেশ, ইয়াৰ আনুষংগিক সমস্যা আৰু এই সন্দৰ্ভত মানুহৰ ভূমিকাৰ বিষয়ে মৌলিক জ্ঞান আহৰণ কৰা।
(খ) আন্তঃসম্পৰ্ক অধ্যয়ন: পৰিৱেশৰ উপাদান আৰু কাৰকৰ মাজৰ আন্তঃসম্পৰ্কৰ লগতে ইয়াত সংঘটিত প্ৰক্ৰিয়াবোৰ অধ্যয়ন কৰা।
(গ) সচেতনতা বিকাশ (Development of Awareness): মানুহ আৰু পৰিৱেশৰ মাজৰ নিকট সম্পৰ্ক অনুধাৱন কৰা আৰু পৰিৱেশৰ প্ৰতি সচেতনতা বিকাশ কৰা।
(ঘ) দৃষ্টিভংগী আৰু প্ৰমূল্যৰ বিকাশ: এনে কিছুমান ইতিবাচক প্ৰমূল্য আৰু দৃষ্টিভংগীৰ বিকাশ সাধন কৰা যিয়ে পৰিৱেশ সংৰক্ষণ আৰু উৎকৰ্ষ সাধনৰ দিশত স্থিতি ব্যক্ত কৰে।
(ঙ) সমস্যা সমাধানৰ ক্ষমতা: পাৰিৱেশিক সমস্যা চিনাক্ত কৰা, মূল্যায়ন কৰা আৰু সমাধান কৰাৰ দক্ষতা বিকশিত কৰা।
(চ) তত্পৰতাৰ অনুভূতি (Sense of Urgency): পাৰিৱেশিক বিষয় সম্বন্ধে সঁহাৰি দিয়াৰ ক্ষেত্ৰত আৰু ইয়াৰ সমাধানৰ ক্ষেত্ৰত তত্পৰতাৰ অনুভূতি বিকশিত কৰা।
৪। পৰিৱেশ শিক্ষা প্ৰদানৰ বাবে একোখন শিক্ষানুষ্ঠানে কি কি নীতি অনুসৰণ কৰা প্ৰয়োজন?
উত্তৰঃ
পৰিৱেশ শিক্ষা প্ৰদানৰ ক্ষেত্ৰত শিক্ষানুষ্ঠানসমূহে তলত দিয়া শিক্ষণৰ নীতিসমূহ অনুসৰণ কৰা প্ৰয়োজন:
(ক) সৰলৰ পৰা জটিললৈ গতি (Simple to Complex): শিক্ষণ অভিজ্ঞতা সৰল পৰ্যায়ৰ পৰা জটিল পৰ্যায়লৈ অগ্ৰসৰ হোৱা উচিত। উদাহৰণস্বৰূপে, শিশুৱে নিজৰ চাৰিওফালৰ চৰাইৰ ক্ৰিয়াকলাপ অধ্যয়ন কৰি ক্ৰমান্বয়ে বৃহৎ পৰিৱেশ তন্ত্ৰৰ বিষয়ে শিকে।
(খ) অনিৰ্দিষ্টৰ পৰা নিৰ্দিষ্টলৈ গতি (Indefinite to Definite): শিক্ষাৰ্থীসকলে আৰম্ভণিতে অনিৰ্দিষ্ট ধাৰণাৰ পৰা ক্ৰমান্বয়ে নিৰ্দিষ্ট আৰু স্পষ্ট ধাৰণালৈ গতি কৰে।
(গ) মূৰ্তৰ পৰা বিমূৰ্তলৈ গতি (Concrete to Abstract): শিক্ষাৰ্থীসকলে প্ৰথমে পৰিৱেশৰ মূৰ্ত উপাদানসমূহৰ (পৰীক্ষণ আৰু শ্ৰেণী বিভাজনৰ জৰিয়তে) পৰা জ্ঞান লাভ কৰে, আৰু তাৰ পাছতহে ইয়াৰ পৰা বিমূৰ্ত ধাৰণা গঠন কৰে।
(ঘ) সামাজিক প্ৰাসংগিকতা অনুসন্ধান: পৰিৱেশ শিক্ষাৰ সামাজিক প্ৰাসংগিকতা অনুসন্ধান কৰা উচিত। বৈষয়িক আৰু সামাজিক পৰিৱেশৰ সৈতে মানুহৰ সম্পৰ্কৰ ক্ষেত্ৰত আৰু জাতি, ধৰ্ম আদিৰ ভিত্তিত থকা দৃষ্টিভংগীৰ ক্ষেত্ৰত পৰিৱেশৰ প্ৰভাৱ অধ্যয়ন কৰা উচিত।
৫। পৰিৱেশ শিক্ষাৰ পৰিসৰত অন্তৰ্ভুক্ত হোৱা দিশবোৰ উল্লেখ কৰা।
উত্তৰঃ
পৰিৱেশ শিক্ষাৰ পৰিসৰ অত্যন্ত বিস্তৃত, কিয়নো ই প্ৰাকৃতিক আৰু মানৱসৃষ্ট পৰিৱেশৰ সকলো দিশ সামৰি লয়। ইয়াৰ পৰিসৰত অন্তৰ্ভুক্ত হোৱা মুখ্য দিশসমূহ হ’ল:
(ক) পাৰিৱেশিক নিম্নীকৰণ আৰু প্ৰদূষণজনিত সমস্যা: পানী, বায়ু আৰু শব্দ প্ৰদূষণৰ দৰে সমস্যাসমূহ আৰু ইয়াৰ ফলত হোৱা পাৰিৱেশিক অৱক্ষয় অধ্যয়ন কৰা।
(খ) জনসংখ্যা বিস্ফোৰণ: জনসংখ্যাৰ দ্ৰুত বৃদ্ধিয়ে পৰিৱেশৰ ওপৰত কেনেদৰে চাপ সৃষ্টি কৰে, সেই বিষয়ে অধ্যয়ন কৰা।
(গ) পাৰিৱেশিক সম্পদৰ অৱক্ষয় আৰু সংৰক্ষণ: বনাঞ্চল, পানী আৰু খনিজ সম্পদৰ দৰে প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ অত্যধিক ব্যৱহাৰ আৰু সেইবোৰৰ সংৰক্ষণৰ কৌশলসমূহ অধ্যয়ন কৰা।
(ঘ) বিজ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তিবিদ্যাৰ প্ৰভাৱ: নতুন বিজ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তিৰ উদ্ভাৱনে পৰিৱেশত পেলোৱা ধনাত্মক আৰু ঋণাত্মক প্ৰভাৱসমূহ বিশ্লেষণ কৰা।
(ঙ) মানুহৰ দৃষ্টিভংগী আৰু প্ৰমূল্যৰ গঠন: পাৰিৱেশিক সমস্যা সমাধানৰ বাবে মানুহৰ দৃষ্টিভংগী আৰু আচৰণত কেনেধৰণৰ পৰিৱৰ্তন অনা প্ৰয়োজন, সেই বিষয়ে শিক্ষা দিয়া।
(চ) সামাজিক, অৰ্থনৈতিক আৰু আইনী দিশ: পৰিৱেশ সংৰক্ষণৰ বাবে থকা অৰ্থনৈতিক, শৈক্ষিক, বাণিজ্যিক আৰু আইনী ব্যৱস্থাসমূহ অধ্যয়ন কৰা।
৬। জনসংখ্যা শিক্ষাৰ ধাৰণা কোনে দিছিল?
উত্তৰঃ ১৯৮২ চনৰ শান্তিৰ নোবেল বঁটাপ্রাপ্ত আমেৰিকাৰ সমাজতত্ত্ববিদ আলভা মিৰদালে পোন প্ৰথমবাৰৰ বাবে জনসংখ্যা শিক্ষাৰ ধাৰণা দিছিল।
৭। জনসংখ্যা শিক্ষাৰ সংজ্ঞা দাঙি ধৰা। এই শিক্ষাৰ উদ্দেশ্যবোৰ কি কি?
উত্তৰঃ জনসংখ্যা শিক্ষাই বৰ্দ্ধিত জনসংখ্যা, ইয়াৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা সমস্যা, এই সমস্যাবিলাকৰ সমাধান আৰু জনসংখ্যা বৃদ্ধি নিয়ন্ত্ৰণৰ উপায় সন্দৰ্ভত অধ্যয়ন কৰে। বিভিন্ন শিক্ষাবিদে তলত দিয়া ধৰণে ইয়াৰ সংজ্ঞা আগবঢ়াইছেঃ
(ক) বার্বছনে ইয়াক এনেদৰে সংজ্ঞাবদ্ধ কৰিছে, “জনসংখ্যা শিক্ষা হৈছে জনসংখ্যা, পৰিয়াল আৰু যৌন জীৱনৰ সন্দৰ্ভত জ্ঞান আৰু দৃষ্টিভংগীৰ উদ্ঘাটন।”
(খ) ১৯৭০ চনৰ দক্ষিণ-পূৱ এছিয়া আঞ্চলিক কর্মশালাত UNESCO ই এনেদৰে ঘোষণা কৰিছে, “জনসংখ্যা শিক্ষা হৈছে এক শৈক্ষিক কার্যসূচী যিয়ে ছাত্র-ছাত্রীৰ মাজত যুক্তিনির্ভৰ আৰু দায়িত্বশীল দৃষ্টিভংগী বিকাশ সাধনৰ উদ্দেশ্যে জনসংখ্যা, পৰিয়াল, সম্প্রদায়, জাতি আৰু বিশ্বৰ পৰিস্থিতি সন্দৰ্ভত অধ্যয়ন কৰে।”
(গ) গোপাল ৰাওৰ মতে, “জনসংখ্যা শিক্ষাক এক শৈক্ষিক কার্যসূচী হিচাপে সংজ্ঞাবদ্ধ কৰিব পাৰি যিয়ে জনসংখ্যা পৰিঘটনাৰ বিষয়ে অধ্যয়ন কৰে যাতে ছাত্র-ছাত্রীসকলে দ্রুতভাৱে বৃদ্ধি হোৱা জনসংখ্যাৰ পৰা সৃষ্টি হোৱা সমস্যা সন্দৰ্ভত যুক্তিনির্ভৰ সিদ্ধান্ত গ্রহণ কৰিব পাৰে।”
জনসংখ্যা শিক্ষাৰ উদ্দেশ্য হৈছে নিম্নোক্ত তথ্য জ্ঞাত হোৱাৰ ক্ষেত্ৰত জনসাধাৰণক সহায় কৰা।
(ক) জনসংখ্যা আৰু আর্থ-সামাজিক পৰিস্থিতিৰ মাজৰ সম্পৰ্ক;
(খ) জনসংখ্যা বৃদ্ধিৰ প্ৰৱণতা;
(গ) বিজ্ঞান আৰু প্রযুক্তি বিদ্যাই জন্ম আৰু মৃত্যুৰ হাৰ হ্ৰাস কৰাৰ তথ্য;
(ঘ) পৰিৱেশৰ ওপৰত জনসংখ্যা বিস্ফোৰণৰ ক্ষতিকাৰক প্রভাৱ;
(ঙ) সৰু পৰিয়াল মানে অধিক শান্তি আৰু সমৃদ্ধি;
(চ) সৰু পৰিয়ালে নিৰোগী জীৱন সূচায়।
৮। জনসংখ্যা শিক্ষাৰ প্রয়োজনীয়তা সম্পর্কে লিখা।
উত্তৰঃ নিম্নোক্ত কাৰণত জনসংখ্যা শিক্ষাৰ প্রয়োজন হয়ঃ
(ক) মানুহৰ মনত বিৰাজ কৰা জনসংখ্যাৰ লগত সম্পর্কিত কুসংস্কাৰ আৰু অন্ধবিশ্বাস দূৰ কৰাত ই সহায় কৰে।
(খ) এটা ভাল মানদণ্ডৰ জীৱন ধাৰণ কৰাৰ উপৰিও ইয়াৰ উৎকৰ্ষ সাধনৰ সন্দৰ্ভতো ই শিক্ষাদান কৰে।
(গ) সাধাৰণ শিক্ষাৰ মানদণ্ড উন্নীতকৰণ কৰাত ক্ষেত্রতো ই প্রয়োজনীয়।
(ঘ) এইটো এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অধ্যয়ন কিয়নো ই জনসংখ্যা বিস্ফোৰণৰ পৰা সৃষ্টি হোৱা সমস্যাৰ ওপৰত আলোকপাত কৰাৰ লগতে এই সমস্যাবোৰৰ লগত মোকাবিলা কৰাৰ যাৱতীয় ব্যৱস্থাৰ ওপৰতো আলোকপাত কৰে।
(ঙ) মহিলা আৰু পুৰুষৰ সমান মর্যাদা প্রাপ্তিত সহায় আগবঢ়াই ই লিংগ বৈষম্য দূৰ কৰাত সহায় কৰে।
(চ) বিষয়টোৰ জ্ঞানে দায়িত্বশীল নাগৰিকৰ সৃষ্টি কৰে।
৯। শিক্ষাৰ বিভিন্ন স্তৰত জনসংখ্যা শিক্ষণ কি দৰে দিব পৰা যায়?
উত্তৰঃ ১৯৭১ চনত NCERT-এ ঘোষণা কৰে যে জনসংখ্যা শিক্ষা বিদ্যালয়ৰ প্ৰাথমিক স্তৰৰ পৰা আৰম্ভ হৈ মাধ্যমিক পর্যায়লৈ অব্যাহত থকা উচিত। বিদ্যালয়ৰ বিভিন্ন পৰ্যায়ত জনসংখ্যা শিক্ষা প্রদান কৰিবলৈ নিম্নোক্ত পদ্ধতি অৱলম্বন কৰিব পাৰিঃ—
(ক) প্রাথমিক পর্যায়ত শিশুসকলক ক্ষুদ্ৰ পৰিয়ালৰ ধাৰণাৰ বিষয়ে পৰিচয় দিব লাগে।
(খ) মাধ্যমিক পর্যায়ত ছাত্র-ছাত্রীসকলে বর্দ্ধিত জনসংখ্যাৰ তথ্যৰ লগতে বিভিন্ন দেশত জনসংখ্যাৰ বৃদ্ধি সম্পর্কে অধ্যয়ন কৰা উচিত। কিছুমান চিন্তাবিদে পৰামৰ্শ দিছে যে জনসংখ্যা শিক্ষাক মাধ্যমিক পর্যায়ত পৃথক বিষয় কৰিব লাগে, অন্য এচামে বিশ্বাস কৰে যে কিছুমান বিষয়ৰ অধ্যায় হিচাপে ধাৰণাটো উপস্থাপন কৰিব পাৰি। উদাহৰণস্বৰূপে, ইতিহাস বিষয়টোৰ জৰিয়তে ছাত্র-ছাত্রীসকলক জনসংখ্যা বৃদ্ধিৰ প্ৰৱণতা সম্পর্কে জ্ঞান দিব পৰা যায় আৰু সাহিত্যৰ জৰিয়তে জনসংখ্যা বিস্ফোৰণৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা সমস্যাৰ বিষয়ে তেওঁলোকক অৱগত কৰিব পৰা যায়।
(গ) কিশোৰ-কিশোৰীসকলক যৌন শিক্ষা দিয়া উচিত।
(ঘ) মহাবিদ্যালয় পর্যায়ত ছাত্র-ছাত্রীসকলে দেহৰ বিভিন্ন অংশৰ বিষয়ে জনা উচিত, বিশেষকৈ প্রজনন তন্ত্ৰৰ বিষয়ে।
(ঙ) গৱেষণাৰ ছাত্র-ছাত্রীসকলে ‘জনসংখ্যা’ বিষয়টো বাছি ল’ব পাৰে।
(চ) প্রশিক্ষণ কেন্দ্রসমূহত বিষয় হিচাপে জনসংখ্যা শিক্ষাক অন্তর্ভুক্ত কৰা উচিত যাতে প্রত্যেকে এই শিক্ষা আহৰণ কৰিব পাৰে।
১০। শাৰীৰিক শিক্ষা বুলিলে কি বুজা?
উত্তৰঃ শাৰীৰিক ক্রিয়াকলাপৰ জৰিয়তে প্রদান কৰা শিক্ষাই হৈছে শাৰীৰিক শিক্ষা। ইয়াৰ জৰিয়তে সুস্থ, দেহ, মন আৰু উদ্যমৰ প্ৰাপ্তিৰে শিশু পূর্ণ ব্যক্তত্বৰ অধিকাৰী হয়। বিভিন্ন চিন্তাবিদে ইয়াক তলত দিয়া ধৰণে সংজ্ঞাবদ্ধ কৰিছেঃ—
(ক) কেচ্ছেদিঃ “শাৰীৰিক শিক্ষা হৈছে সঞ্চালন ক্রিয়াকেন্দ্রিক অভিজ্ঞতাৰ দ্বাৰা ব্যক্তিৰ ক্ষেত্ৰত সাধন হোৱা পৰিৱৰ্তনৰ সমষ্টি।”
(খ) জে.বি. নাচ্ছঃ “শাৰীৰিক শিক্ষা হৈছে সমগ্র শিক্ষাক্ষেত্ৰৰ এটা অংশ যিয়ে সবল মাংসপেশীৰ ক্রিয়াকলাপ আৰু সিহঁতৰ আনুষংগিক প্রতিক্রিয়াৰ বিষয়ে অধ্যয়ন কৰে।”
(গ) ব্রাউনেলঃ “শকত মাংসপেশীৰ ক্রিয়াকলাপত অংশগ্ৰহণৰ জৰিয়তে পুঞ্জীভূত অভিজ্ঞতায়েই হৈছে শাৰীৰিক শিক্ষা য’ত ব্যক্তিৰ বৃদ্ধি আৰু বিকাশ সাধন হয়।”
১১। পুৰণি কালৰ শাৰীৰিক শিক্ষাৰ লগত আধুনিক যুগৰ শাৰীৰিক শিক্ষাৰ কিবা পাৰ্থক্য আছেনে?
উত্তৰঃ হয়, পুৰণি কালৰ শাৰীৰিক শিক্ষাৰ লগত আধুনিক যুগৰ শাৰীৰিক শিক্ষাৰ পাৰ্থক্য আছে। প্রাচীন কালত জীৱন যাপনৰ ক্ষেত্ৰত আৱশ্যকীয় শাৰীৰিক ক্রিয়াকলাপসমূহকে ইয়াৰ জৰিয়তে সূচোৱা হৈছিল। প্রাচীন গ্রীচ তথা ভাৰতবৰ্ষত এই ধাৰণাটো প্ৰচলিত আছিল। অৱশ্যে, সময়ৰ পৰিৱৰ্তনৰ লগে লগে শাৰীৰিক শিক্ষাৰ অৰ্থও সলনি হয়। বর্তমান শাৰীৰিক ক্রিয়াকলাপৰ জৰিয়তে প্ৰদান কৰা শিক্ষা হিচাপে ইয়াক গণ্য কৰা হয় যাৰ জৰিয়তে সুস্থ দেহ, মন আৰু আধ্যাত্মিকতা প্রাপ্তিৰে শিশু পূর্ণব্যক্তিত্বৰ অধিকাৰী হয়।
১২। শাৰীৰিক শিক্ষাৰ উদ্দেশ্যবোৰ উল্লেখ কৰা।
উত্তৰঃ জনসাধাৰণক সহায় কৰাৰ ক্ষেত্ৰত শাৰীৰিক শিক্ষাৰ কিছুমান উদ্দেশ্য হৈছেঃ—
(ক) মনৰ সতৰ্কতাৰ বিকাশ সাধন।
(খ) সুস্বাস্থ্যৰ বিষয়ে অৱগত কৰোৱা আৰু ইয়াক প্ৰভাৱিত কৰা ৰোগ আদিৰ বিষয়ে তথ্য প্রদান কৰা।
(গ) ৰাষ্ট্ৰীয় অখণ্ডতাৰ উৎকৰ্ষ সাধন।
(ঘ) আজৰি সময়ৰ উপযুক্ত ব্যৱহাৰ।
(ঙ) পৰস্পৰৰ মাজত সুসম্পৰ্কৰ বিকাশ সাধন।
(চ) আৱেগিক বিকাশ সাধন আৰু সহিষ্ণুতাৰ উত্তৰণ; উগ্রতা, উদ্বেগ আদিৰ নিয়ন্ত্রণ;
(ছ) অনুশাসনৰ মাজত জীৱন নির্বাহ কৰোৱা আৰু ব্যক্তিত্বৰ বিকাশ সাধন কৰোৱা।
(জ) আনন্দ, দক্ষতাৰ উত্তৰণ আৰু চৰিত্ৰ গঠন।
(ঝ) জীৱনৰ কঠিনতা আৰু বাস্তৱতাৰ সৈতে অধিক গাম্ভীর্যপূর্ণভাৱে মুখামুখি কৰোৱা।
(ঞ) অধ্যৱসায়, দলীয় উদ্যম, দলীয় নেতৃত্ব আদিৰ বিকাশ সাধন।
১৩। শাৰীৰিক শিক্ষাৰ প্ৰয়োজন আছেনে? আলোচনা কৰা।
উত্তৰঃ সুস্থ আৰু সুখী জীৱন যাপনৰ বাবে শাৰীৰিক শিক্ষাৰ (Physical Education) প্ৰয়োজনীয়তা অপৰিসীম। বৰ্তমান কালৰ উৎকণ্ঠা, উদ্বেগ আৰু মানসিক চাপপূৰ্ণ জীৱনশৈলীৰ বাবে ইয়াৰ গুৰুত্ব অধিক বৃদ্ধি পাইছে।
শাৰীৰিক শিক্ষাৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ দিশসমূহ:
(ক) মানসিক স্বাস্থ্যৰ উন্নয়ন: শাৰীৰিক ক্ৰিয়াকলাপে মানুহৰ মনক চাপ, উদ্বেগ আৰু বিষণ্ণতাৰ পৰা সকাহ দিয়ে। শ্ৰেষ্ঠ দাৰ্শনিক প্লেটোৰ উক্তি অনুসৰি, “সুস্থ দেহতহে সুস্থ মন বাস কৰে।” দৈনন্দিন জীৱনত শাৰীৰিক ক্ৰিয়াকলাপ অন্তৰ্ভুক্ত কৰিলে মানসিক চাপ কম হয় আৰু মানসিক স্থিৰতা বৃদ্ধি পায়।
(খ) শাৰীৰিক সুস্থতা (Physical Fitness): ই মানুহক স্বাস্থ্যৱান হৈ থকাত সহায় কৰে। নিয়মিত শাৰীৰিক শিক্ষাৰ জৰিয়তে হৃদযন্ত্ৰ, মাংসপেশী আৰু অন্যান্য শাৰীৰিক প্ৰক্ৰিয়াসমূহ সবল হয়, যাৰ ফলত মানুহৰ দৈহিক সহিষ্ণুতা বৃদ্ধি পায়।
(গ) স্বাভাৱিক জীৱন যাপন: শাৰীৰিকভাৱে সুস্থ ব্যক্তিয়ে পোনপটীয়াকৈ চিন্তা-চৰ্চা কৰিব পাৰে আৰু এক স্বাভাৱিক জীৱন যাপন কৰিব পাৰে। বিষণ্ণতাৰ ফলত দেহৰ যিবোৰ প্ৰক্ৰিয়াৰ অৱনতি ঘটে, শাৰীৰিক শিক্ষাই সেইবোৰ পুনৰুদ্ধাৰ কৰাত সহায় কৰে।
(ঘ) আচৰণগত উন্নতি: শাৰীৰিক ক্ৰিয়াকলাপে মানুহৰ আক্ৰমণাত্মকতা হ্ৰাস কৰে। ই মানুহক অধিক সহিষ্ণু আৰু নিয়মানুৱৰ্তী কৰি তোলে।
(ঙ) জীৱনৰ কঠিনতাৰ সৈতে মুখামুখি: শাৰীৰিকভাৱে সবল আৰু মানসিকভাবে সুস্থ ব্যক্তিয়ে জীৱনৰ কঠিনতা তথা বাস্তৱতাৰ সৈতে অধিক গাম্ভীৰ্যপূৰ্ণভাৱে সম্মুখীন হ’বলৈ সক্ষম হয়।
গতিকে, সুস্বাস্থ্য, মানসিক স্থিৰতা আৰু এক ফলপ্ৰসূ জীৱন যাপনৰ বাবে শাৰীৰিক শিক্ষা অতিশয় প্রয়োজনীয়।
১৪। শাৰীৰিক শিক্ষা শিশুক জীৱনৰ কোনটো বয়সত প্ৰথমে প্ৰদান কৰিব লাগে?
উত্তৰঃ শিশুক জীৱনৰ প্ৰাথমিক বিদ্যালয়ত অধ্যয়ন কৰা পৰ্যায়ত (সাধাৰণতে ৫-৬ বছৰ বয়সৰ পৰা) শাৰীৰিক শিক্ষা প্ৰথমে প্ৰদান কৰিব লাগে। এই স্তৰত শাৰীৰিক ক্ৰিয়াকলাপ, খেল-ধেমালি আৰু ব্যায়ামৰ জৰিয়তে শিশুৰ শাৰীৰিক আৰু মানসিক বিকাশৰ ভেঁটি স্থাপন হয়।
১৫। মূল্যবোধ কি? মূল্যবোধৰ সংজ্ঞা দিয়া।
উত্তৰঃ মূল্যবোধ (Values):
মূল্যবোধ হৈছে ব্যক্তিৰ মনত বিকশিত হোৱা সেইবোৰ ধাৰণা, বিশ্বাস বা আদৰ্শ যিবোৰ বিচাৰ-ক্ষমতাৰ দ্বাৰা প্ৰতিষ্ঠিত হয় আৰু যাৰ জৰিয়তে মানুহে কোনো নিৰ্দিষ্ট ক্ৰিয়াকলাপ, অভিজ্ঞতা বা সামগ্ৰিকভাৱে জীৱনৰ প্ৰতি আসক্ত হোৱাৰ গুৰুত্ব নিৰূপণ কৰে। প্ৰমূল্যৰ জৰিয়তে মানুহে নিজৰ আচৰণৰ সন্দৰ্ভত এক মানদণ্ড বা নীতিগত নিৰ্দেশনা নিৰ্ধাৰণ কৰে।
মূল্যবোধৰ সংজ্ঞা:
(ক) জন ডিউইৰ মতে: “মূল্যবোধৰ অৰ্থ হৈছে মূল্য নিৰূপণ কৰা, গণ্য কৰা, বিবেচনা কৰা। ইয়াৰ জৰিয়তে কোনো ধাৰণা পোষণ কৰা আৰু প্ৰকৃতিৰ ওপৰত ৰায়দান কৰাটো সূচোৱা হয়।”
(খ) অলপোৰ্টৰ মতে: মূল্যবোধ হৈছে, “এটা বিশ্বাস যাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি এজন ব্যক্তিয়ে স্বকীয় ৰুচি অনুসৰি ক্ৰিয়া সম্পাদন কৰে।”
১৬। মূল্যবোধৰ শিক্ষা বুলিলে কি বুজা? এই শিক্ষাৰ বৈশিষ্ট্য কি কি?
উত্তৰঃ মূল্যবোধৰ শিক্ষা (Value Education):
মূল্যবোধৰ শিক্ষাৰ দ্বাৰা এনেবোৰ শৈক্ষিক কাৰ্যসূচীক সূচোৱা হয়, যিবোৰে শিক্ষাৰ্থীৰ ব্যক্তিত্বৰ সৰ্বাংগীন বিকাশ (নন্দনতাত্ত্বিক, বৌদ্ধিক, নৈতিক, সামাজিক আৰু আধ্যাত্মিক দিশত) সাধন কৰি ব্যক্তি আৰু সমাজৰ উন্নতিত অৱদান আগবঢ়ায়। ই এক সু-পৰিকল্পিত প্ৰক্ৰিয়া যাৰ জৰিয়তে শিক্ষাৰ্থীয়ে জীৱনৰ সঠিক মানদণ্ড আৰু আচৰণৰ নীতিসমূহ আহৰণ কৰে।
মূল্যবোধৰ শিক্ষাৰ বৈশিষ্ট্যসমূহ:
(ক) অনুধাৱনমূলক প্ৰক্ৰিয়া: এইটো এক অনুধাৱনমূলক (Reflective) প্ৰক্ৰিয়া, য’ত শিক্ষাৰ্থীয়ে ভাল-বেয়াৰ পাৰ্থক্য বিশ্লেষণ কৰিবলৈ শিকে।
(খ) সুচৰিত্ৰ গঠন: এই প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে শিক্ষাৰ্থীয়ে ভাল অভ্যাস, সঠিক দৃষ্টিভংগী আৰু ৰুচিবোধ আহৰণ কৰে আৰু তেওঁলোকৰ সুচৰিত্ৰ গঠন হয়।
(গ) অন্তদৃষ্টিৰ উপলব্ধিত সহায়: ই প্ৰত্যেক ব্যক্তিৰ মাজত বিৰাজ কৰা ‘ভাল’ দিশটোৰ লগত জড়িত আৰু এখন সমাজক অন্তদৃষ্টি উপলব্ধি কৰাৰ ক্ষেত্ৰত সহায় কৰে।
(ঘ) বহুকাৰক প্ৰভাৱিত: মূল্যবোধৰ বিকাশত পৰিয়াল, বিদ্যালয়, সমনীয়া, সম্প্ৰদায়, গণমাধ্যম আৰু সমাজৰ সাধাৰণ আচৰণে প্ৰভাৱ বিস্তাৰ কৰে।
(ঙ) সংহত উপাদান: মূল্যবোধ শিক্ষাৰ উপাদানসমূহ হৈছে নৈতিক শিক্ষা, পাৰিৱেশিক শিক্ষা, জনসংখ্যা শিক্ষা, শাৰীৰিক শিক্ষা, ইতিহাস আৰু সাংস্কৃতিক শিক্ষা আদিৰ দৰে বিভিন্ন বিষয়ৰ সংমিশ্ৰণ।
১৭। মূল্যবোধৰ শিক্ষাৰ প্ৰয়োজনীয়তা আৰু গুৰুত্ব সম্পর্কে লিখা।
উত্তৰঃ বৰ্তমান সময়ত সমাজৰ নৈতিক আৰু আধ্যাত্মিক অৱক্ষয়ৰ বাবে মূল্যবোধৰ শিক্ষাৰ প্ৰয়োজনীয়তা আৰু গুৰুত্ব অতিশয় বেছি।
কোঠাৰী আয়োগৰ মতে গুৰুত্ব:
কোঠাৰী আয়োগে মূল্যবোধৰ শিক্ষাৰ গুৰুত্ব বৰ্ণনা কৰি কৈছিল: “আধুনিক সমাজৰ ওপৰত ন্যস্ত বিজ্ঞানৰ ক্ৰমবৰ্ধমান ক্ষমতা আৰু সম্প্ৰসাৰিত জ্ঞানৰ সৈতে সামাজিক দায়বদ্ধতাৰ অনুভূতি সবলতৰ আৰু গভীৰতৰ কৰিব লাগিব আৰু নৈতিক তথা আধ্যাত্মিক মূল্যবোধক আঁকোৱালি ল’ব লাগিব।”
মূল্যবোধৰ শিক্ষাৰ প্ৰয়োজনীয়তা আৰু গুৰুত্বৰ দিশসমূহ:
(ক) ব্যক্তিত্বৰ বিকাশ: সুস্থ আৰু সন্তুলিত ব্যক্তিত্বৰ বিকাশ সাধনত মূল্যবোধৰ শিক্ষাই সহায় কৰে।
(খ) চৰিত্ৰ আৰু নৈতিকতা গঠন: ই শিশুৰ চৰিত্ৰ আৰু নৈতিকতা গঠনত সহায় কৰে, যি তেওঁলোকক সঠিক জীৱনশৈলী বাছি ল’বলৈ প্ৰেৰণা দিয়ে।
(গ) সামাজিক অভিযোজন: পৰিৱেশৰ লগত সঠিক অভিযোজন কৰাত ই শিশুক সহায় কৰে আৰু সামাজিক দায়বদ্ধতাৰ জ্ঞান দিয়ে।
(ঘ) ৰাষ্ট্ৰীয় সংহতি: ই শিক্ষাৰ্থীসকলক ৰাষ্ট্ৰীয় অখণ্ডতা, দেশপ্ৰেম আৰু ভাতৃত্ববোধ সম্পৰ্কীয় ধাৰণা প্ৰদান কৰে।
(ঙ) সাংস্কৃতিক প্ৰমূল্যৰ বিকাশ: ই দেশৰ সাংস্কৃতিক ঐতিহ্য আৰু প্ৰমূল্যৰ বিকাশ সাধনত সহায় কৰে।
(চ) আজৰি সময়ৰ সদব্যৱহাৰ: ই শিক্ষাৰ্থীসকলক আজৰি সময় সদব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুপ্ৰাণিত কৰে।
(ছ) সামাজিক উৎকৰ্ষ সাধন: ই সমাজৰ নৈপুণ্যৰ সামগ্ৰিকভাৱে উৎকৰ্ষ সাধন কৰে আৰু মানৱ সমাজক উন্নত দিশলৈ গতি কৰাত সহায় কৰে।
১৮। বিদ্যালয়ত মূল্যবোধৰ শিক্ষা কিদৰে প্ৰদান কৰিব পাৰি?
উত্তৰঃ বিদ্যালয়ত মূল্যবোধৰ শিক্ষা প্ৰত্যক্ষভাৱে (Directly) বা পৰোক্ষভাৱে (Indirectly) বিভিন্ন পদ্ধতি অৱলম্বন কৰি প্ৰদান কৰিব পাৰি।
প্ৰত্যক্ষ পদ্ধতি:
বিদ্যালয়ৰ সময়সূচীৰ অংশ হিচাপে নৈতিকতা আৰু মূল্যবোধৰ ওপৰত সু-পৰিকল্পিতভাৱে আৰু ইচ্ছাকৃতভাৱে শিক্ষাদান কৰা হয়।
বক্তৃতা পদ্ধতি: মূল্যবোধৰ গুৰুত্ব আৰু তাৎপৰ্য ব্যাখ্যা কৰা।
সাধুকথা আৰু বাস্তৱ জীৱনৰ অভিজ্ঞতা: সাধুকথা আৰু চৰিত্ৰৰ জৰিয়তে মূল্যবোধৰ বিষয়ে ব্যাখ্যা তথা আলোচনা কৰা।
ধৰ্মীয় শিক্ষা: ধৰ্মীয় গ্ৰন্থ বা নীতিসমূহৰ পৰা নৈতিক মূল্যবোধৰ শিক্ষা দিয়া।
শান্তভাৱে বহা (Meditation): শিশুৰ মনক শান্ত কৰি আত্ম-বিশ্লেষণৰ ক্ষমতা বিকাশ কৰা।
পৰোক্ষ পদ্ধতি:
বিভিন্ন গতানুগতিক আৰু সহপাঠ্যক্ৰম কাৰ্যসূচীৰ জৰিয়তে স্বাভাৱিকভাৱে মূল্যবোধৰ শিক্ষা দিয়া হয়।
নাটকৰ মাধ্যম: নাটক, অভিনয় আৰু চৰিত্ৰায়নৰ জৰিয়তে নৈতিক সিদ্ধান্ত আৰু ইয়াৰ ফলাফল শিকোৱা।
কিতাপ আৰু পঠন: মূল্যবোধভিত্তিক সাহিত্য আৰু আত্মজীৱনীসমূহ পঢ়িবলৈ উৎসাহিত কৰা।
বিদ্যালয়ৰ পৰিৱেশ: শিক্ষক আৰু জ্যেষ্ঠসকলৰ আচৰণৰ আৰ্হি প্ৰদৰ্শন, খেলপথাৰত নিয়মানুৱৰ্তিতা আৰু দলগত ভাৱনাৰ অভ্যাস কৰোৱা।
সামাজিক সেৱা: সেৱামূলক কামত শিক্ষাৰ্থীক জড়িত কৰোৱা।
১৯। সবলীকৰণ বুলিলে কি বুজা?
উত্তৰঃ সবলীকৰণ (Empowerment) হৈছে এক প্ৰক্ৰিয়া, যাৰ জৰিয়তে এজন ব্যক্তি বা এটা সমাজে আগৰে পৰা বিৰাজ কৰা সামৰ্থ্য আৰু শক্তিৰ ওপৰত ভৰসা কৰিবলৈ লয়। সবলীকৰণে ব্যক্তিৰ ব্যক্তিত্বত সাহস, স্বতন্ত্ৰতাৰ অনুভূতি, আত্ম-বিশ্বাস আৰু নিজৰ জীৱনৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণ গঢ়ি তোলে।
শিক্ষণ আৰু প্ৰশিক্ষণৰ ফলত সংশ্লিষ্ট ব্যক্তিজনে সঠিক সময় আৰু সঠিক স্থানত সঠিক সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ কৰিবলৈ সক্ষম হয়। সহজ অৰ্থত, সবলীকৰণ মানে হৈছে নিৰ্দয় পৰিস্থিতি বা আনৰ নিয়ন্ত্ৰণৰ পৰা মুক্ত হৈ নিজৰ ক্ষমতা আৰু অধিকাৰৰ প্ৰতি সচেতন হোৱা আৰু সেইবোৰ ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ সক্ষম হোৱা।
২০। মহিলা সবলীকৰণৰ সংজ্ঞা দিয়া। মহিলা সবলীকৰণৰ প্ৰয়োজনীয়তা সম্পর্কে লিখা।
উত্তৰঃ
মহিলা সবলীকৰণৰ সংজ্ঞা (Definition of Women Empowerment):
মহিলা সবলীকৰণ হৈছে সেই প্ৰক্ৰিয়া, যাৰ জৰিয়তে মহিলাসকলে সমাজৰ সকলো স্তৰত (আৰ্থ-সামাজিক, ৰাজনৈতিক আৰু ব্যক্তিগত) নিজৰ জীৱনৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণ লাভ কৰে, নিজৰ পছন্দসমূহ নিজেই বাছি ল’বলৈ সক্ষম হয়, আৰু সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ প্ৰক্ৰিয়াত অংশগ্ৰহণ কৰে।
আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মহিলা সন্মিলন (নাইৰোবি, ১৯৮৫): “সামাজিক ক্ষমতা আৰু সম্পদ নিয়ন্ত্ৰণৰ ব্যৱস্থা মহিলাৰ হকে পুনৰ বিতৰণ কৰা প্ৰক্ৰিয়াই হৈছে মহিলা সবলীকৰণ।”
UNESCO ৰ লৈংগিক সবলীকৰণৰ সূচক: “এগৰাকী নাৰীয়ে যেতিয়া সামাজিক আৰু ৰাজনৈতিক ক্ষেত্ৰত নিজৰ লগতে অন্যৰ বাবেও সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ কৰিবলৈ সক্ষম হয়, তেতিয়া তেওঁক ক্ষমতাশালী বুলি অভিহিত কৰিব পাৰি।”
মহিলা সবলীকৰণৰ প্ৰয়োজনীয়তা:
মহিলা সবলীকৰণ কেৱল মহিলাৰ অধিকাৰৰ বাবেই নহয়, বৰঞ্চ এখন সুস্থ আৰু প্ৰগতিশীল সমাজ গঠনৰ বাবেও অতিশয় জৰুৰী।
(ক) সামাজিক বিকাশ: মহিলাই সমাজ এখনৰ আৰ্থ-সামাজিক আৰু সাংস্কৃতিক বিকাশত যথেষ্ট অৱদান আগবঢ়ায়। তেওঁলোক ক্ষমতাসম্পন্ন হ’লে সমাজৰ সামগ্ৰিক উন্নতি হয়।
(খ) ন্যায় আৰু সমতা: পৰম্পৰা আৰু পুৰুষৰ আধিপত্যৰে প্ৰভাৱিত সমাজত মহিলাৰ ন্যায্য মৰ্যাদা আৰু অৱস্থান দৃঢ় কৰাৰ বাবে সবলীকৰণ অপৰিহাৰ্য।
(গ) প্ৰতিবন্ধকতা নিৰ্মূল: মহিলাই তেওঁলোকৰ প্ৰগতিৰ পথত দেখা দিয়া প্ৰতিবন্ধকতাসমূহ সম্পূৰ্ণৰূপে নিৰ্মূল কৰিবলৈ সক্ষম হোৱাটো উচিত।
(ঘ) শিক্ষা আৰু সচেতনতা: সবলীকৰণৰ জৰিয়তে মহিলাসকলে স্বকীয় সামৰ্থ্য, সক্ষমতা আৰু শক্তি সম্বন্ধে জ্ঞাত হয়, যাৰ প্ৰসাৰ কেৱল শিক্ষা আৰু সচেতনতাৰ জৰিয়তেই কৰিব পৰা যায়।
(ঙ) অর্থনৈতিক অৱদান: সিদ্ধান্ত গ্ৰহণত তেওঁলোকৰ অংশগ্ৰহণে পৰিয়াল আৰু দেশৰ অৰ্থনৈতিক পৰিৱেশ দক্ষতাৰে ব্যৱস্থাপনা কৰাৰ সামৰ্থ্য বৃদ্ধি কৰে।
২১। মহিলা সবলীকৰণৰ উদ্দেশ্য সম্পর্কে লিখা।
উত্তৰঃ
মহিলা সবলীকৰণৰ মুখ্য উদ্দেশ্যসমূহ হৈছে মহিলাসকলক নিজৰ জীৱনৰ নিয়ন্ত্ৰণ ল’বলৈ আৰু সমাজৰ বিকাশৰ বাবে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অংশীদাৰ হিচাপে নিজকে প্ৰতিষ্ঠা কৰিবলৈ সক্ষম কৰা।
(ক) অর্থনৈতিক আত্ম-নিৰ্ভৰশীলতা: মহিলাক অর্থনৈতিকভাৱে আত্ম-নিৰ্ভৰশীল কৰা আৰু সম্পদৰ ওপৰত তেওঁলোকৰ নিয়ন্ত্ৰণ সুনিশ্চিত কৰা।
(খ) ৰাজনৈতিক অংশগ্ৰহণ: শাসন কাৰ্যত অধিক মাত্ৰাত মহিলাৰ প্ৰতিনিধিত্ব সুনিশ্চিত কৰা আৰু সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ প্ৰক্ৰিয়াত তেওঁলোকৰ অংশগ্ৰহণ বৃদ্ধি কৰা।
(গ) নিৰাপত্তা আৰু আইনী সুৰক্ষা: মহিলাৰ বিৰুদ্ধে অপৰাধ সংঘটিত কৰা লোকসকলৰ বিপক্ষে কঠোৰতম আইন প্ৰণয়ন কৰা আৰু সামাজিক নিৰাপত্তা নিশ্চিত কৰা।
(ঘ) শৈক্ষিক উন্নয়ন: মহিলাৰ বাবে শৈক্ষিক তথা নিয়োগৰ সুবিধা উন্নীত কৰা আৰু গুণগত শিক্ষাৰ জৰিয়তে তেওঁলোকৰ দক্ষতা বৃদ্ধি কৰা।
(ঙ) লৈংগিক সমতা: সমাজত লৈংগিক সমতা স্থাপন কৰা আৰু লিংগভিত্তিক বৈষম্য দূৰ কৰা।
২২। ভাৰতীয় শিক্ষা ব্যৱস্থাত থকা মহিলাৰ স্থিতি সম্পর্কে লিখা।
উত্তৰঃ
ভাৰতীয় শিক্ষা ব্যৱস্থাত মহিলাৰ স্থিতি বিভিন্ন সময়ত বিভিন্ন ধৰণে পৰিৱৰ্তন হৈ আহিছে।
ঐতিহাসিক স্থিতি:
বৈদিক যুগত: পুৰুষ আৰু মহিলা উভয়ে শিক্ষা আহৰণ কৰিছিল আৰু তেওঁলোকৰ উচ্চ মৰ্যাদা আছিল।
মুছলমান শাসন কালত: মহিলাৰ অৱস্থান অৱনমিত হয় আৰু শিক্ষাৰ সুবিধা সীমিত হৈ পৰে।
ব্ৰিটিছ শাসন কালত: মহিলাৰ শিক্ষাৰ অৱস্থানৰ বিশেষ উৎকৰ্ষ সাধন হোৱা নাছিল যদিও কিছু সমাজ সংস্কাৰকে চেষ্টা চলাইছিল।
স্বাধীনতাৰ পাছত স্থিতি আৰু চৰকাৰী পদক্ষেপ:
স্বাধীনতাৰ পাছত ভাৰতীয় সংবিধানে মহিলাৰ শিক্ষাৰ ওপৰত বিশেষভাৱে গুৰুত্ব আৰোপ কৰি লৈংগিক সমতা নিশ্চিত কৰিছে।
সাক্ষৰতাৰ হাৰ: ২০০১ চনৰ লোকপিয়লৰ প্ৰতিবেদন অনুসৰি ভাৰতীয় মহিলাৰ সাক্ষৰতাৰ হাৰ আছিল ৫৪.১৬ শতাংশ, যি পুৰুষৰ সাক্ষৰতাৰ হাৰ (৭৫.৮৫ শতাংশ)ৰ তুলনাত যথেষ্ট কম আছিল (বৰ্তমান সময়ত এই ব্যৱধান যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে)।
গুৰুত্বপূৰ্ণ আয়োগ আৰু পৰিকল্পনাসমূহ:
ৰাষ্ট্ৰীয় স্ত্ৰী শিক্ষা কমিটি (১৯৫৮-৫৯): মহিলা শিক্ষাৰ প্ৰসাৰৰ বাবে গঠন কৰা হৈছিল।
মহিলাৰ স্থিতি সম্পৰ্কীয় কমিটি (১৯৭৪): মহিলাৰ সামাজিক স্থিতি উন্নত কৰাৰ বাবে পৰামৰ্শ দিয়া হৈছিল।
ৰাষ্ট্ৰীয় স্ত্ৰী পৰিপ্ৰেক্ষা পৰিকল্পনা (NPPW) (১৯৮৮): মহিলাৰ স্থিতি আৰু শিক্ষাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছিল।
মহিলাৰ শিক্ষাৰ বাবে চৰকাৰে গ্ৰহণ কৰা ব্যৱস্থা:
(ক) সাক্ষৰতা অভিযান: মহিলাক সাক্ষৰ কৰিবলৈ চৰকাৰে ৰাষ্ট্ৰীয় সাক্ষৰতা অভিযান (National Literacy Mission) আৰম্ভ কৰিছে।
(খ) প্ৰাথমিক শিক্ষাৰ সাৰ্বজনীনকৰণ: সৰ্ব শিক্ষা অভিযান আৰু অন্যান্য আঁচনিৰ জৰিয়তে প্ৰাথমিক শিক্ষা সাৰ্বজনীন কৰিবলৈ পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰা হৈছে।
(গ) অগতানুগতিক শিক্ষা: মহিলাক অগতানুগতিক শিক্ষাৰ জৰিয়তে শৈক্ষিক ক্ৰিয়াকলাপ অব্যাহত ৰাখিবলৈ অনুপ্ৰাণিত কৰিছে।
(ঘ) বেটি বচাও, বেটি পঢ়াও: কন্যা শিশুৰ শিক্ষা আৰু সুৰক্ষাৰ বাবে বিশেষ আঁচনি গ্ৰহণ কৰা হৈছে।
বৰ্তমান ভাৰতীয় শিক্ষা ব্যৱস্থাত মহিলাৰ অংশগ্ৰহণ বৃদ্ধি পাইছে যদিও উচ্চ শিক্ষা আৰু বিশেষ পেছাদাৰী ক্ষেত্ৰত এতিয়াও লৈংগিক ব্যৱধান দূৰ কৰিবলৈ বহু পদক্ষেপ লোৱাৰ প্ৰয়োজন আছে।
২৩। মহিলা সবলীকৰণৰ বাবে ল’ব পৰা শিক্ষা ব্যৱস্থা সম্পর্কে লিখা।
উত্তৰঃ মহিলা সবলীকৰণৰ বাবে তলত দিয়া ব্যৱস্থাকেইটা ল’ব পৰা যায়ঃ
(ক) প্রত্যেক কন্যা সন্তানৰ বাবে প্রাথমিক শিক্ষা মুক্ত আৰু বাধ্যতামূলক কৰা।
(খ) মহিলাৰ ক্ষেত্ৰত সম্পূৰ্ণৰূপে নিৰক্ষৰতা দূৰ কৰা।
(গ) মহিলাসকলৰ আগ্রহ, প্রয়োজন আৰু দৃষ্টিভংগী অনুসৰি তেওঁলোকক বৃত্তিমুখী, কাৰিকৰী আৰু পেছামুখী শিক্ষা গ্রহণ কৰিবলৈ অনুপ্রাণিত কৰা।
(ঘ) শিক্ষাৰ জৰিয়তে লৈংগিক সমতা আৰু লৈংগিক ন্যায়ৰ গুৰুত্ব উপলব্ধিত অগ্রাধিকাৰ দিয়া।
(ঙ) মহিলাৰ স্থিতিৰ পৰিৱৰ্তন সাধনত শিক্ষাক আহিলা হিচাপে প্রয়োগ কৰা।
(চ) সমাজত তথা কর্মস্থলীত মহিলাক সাংবিধানিক আৰু আইনগত অধিকাৰ সম্পৰ্কে অৱগত কৰা।
(ছ) মহিলাক মূল্যবোধ ভিত্তিক শিক্ষা প্রদান কৰা যাতে তেওঁলোকে আত্মবিশ্বাস অর্জন কৰিব পাৰে।
বিশ্ববিদ্যালয় অনুদান আয়োগৰ মতে মহিলা সবলীকৰণৰ বাবে শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত নিম্নোক্ত পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰাৰ আৱশ্যকতা আছেঃ
(ক) বিশ্ববিদ্যালয়ত অধ্যয়নৰত ছাত্ৰীসকলক বৃত্তি প্রদান কৰা।
(খ) মহিলাৰ বাবে বিশেষকৈ উপযোগী কাৰিকৰী শিক্ষা উপলব্ধ কৰোৱা।
(গ) মহিলাৰ বাবে অংশকালীন গৱেষণা সহযোগী পদৰ ব্যৱস্থাপনা।
(ঘ) ছাত্ৰীসকলৰ বাবে হোষ্টেলৰ সুবিধা উপলব্ধ কৰোৱা।
(ঙ) মহিলাসকলৰ বাবে বিজ্ঞান শিক্ষা সহজসাধ্য কৰা।
(চ) বিশ্ববিদ্যালয়ত যৌন উৎপীড়ন নির্মূল কৰাৰ বাবে বিশেষ কোষ গঠন কৰা।
দ্বাদশ শ্ৰেণী শিক্ষা অধ্যায় ৩ – সঘনাই সোধা প্ৰশ্ন
Get Free NCERT PDFs
If you want to download free PDFs of any chapter, click the link below and join our WhatsApp group:
