Class 12 Geography Chapter 11 – জনসংখ্যাঃ বিতৰণ, ঘনত্ব, বৃদ্ধি আৰু গঠন – All Question Solutions | ASSEB (AHSEC) Assamese Medium
দ্বাদশ শ্ৰেণী ভূগোল অধ্যায় ১১ – জনসংখ্যাঃ বিতৰণ, ঘনত্ব, বৃদ্ধি আৰু গঠনৰ আটাইবোৰ অনুশীলনী সমাধান (ASSEB – AHSEC, Assamese Medium)
এই অধ্যায়ত জনসংখ্যাৰ বিতৰণ, ঘনত্ব, বৃদ্ধি আৰু গঠনৰ বিষয়ে বিস্তৃত আলোচনা কৰা হৈছে। পৃথিৱীৰ বিভিন্ন অঞ্চলত জনসংখ্যা কেনেকৈ বিতৰণ হৈছে, জনসংখ্যাৰ ঘনত্ব কেনেকুৱা, আৰু জনসংখ্যাৰ বৃদ্ধিত আৰম্ভণি আৰু প্ৰএক্টিকেল প্ৰভাৱ কি কি বুজোৱা হৈছে। লগতে জনসংখ্যাৰ গঠন আৰু ইয়াৰ সমাজ-আৰ্থনীতিক অৰ্থ বৰ্ণনা কৰা হৈছে।
✅ কি শিকিব:
- জনসংখ্যাৰ ভৌগোলিক বিতৰণ আৰু তাৰ কাৰণ
- জনসংখ্যাৰ ঘনত্বৰ অৰ্থ আৰু পৰিমাপ
- জনসংখ্যা বৃদ্ধিৰ ধৰণ আৰু প্ৰভাৱ
- জনসংখ্যাৰ গঠন আৰু ইয়াৰ কাৰকসমূহ
- পৃথিৱীৰ জনসংখ্যাৰ সামগ্ৰিক পৰিস্থিতি
🎯 অস্পীন একেডেমীৰ সুবিধা:
- ASSEB (AHSEC) পাঠ্যক্ৰমৰ পৰিপূৰ্ণ আৰু বুজাব পৰা সমাধান
- অধ্যায় ১১ৰ প্ৰতিটো প্ৰশ্নৰ স্পষ্ট আৰু বিস্তৃত উত্তৰ
- অসমীয়া মাধ্যমৰ শিক্ষাৰ্থীৰ বাবে সহজ আৰু বুজাব পৰাকৈ লিখা
- পৰীক্ষাৰ প্ৰস্তুতিৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় উদাহৰণ আৰু টিপচ
Class 12 Geography (ভূগোল) | Assamese Medium | All Chapter Solutions PDF
Limited Time Offer!
(For AHSEC Class 12, Latest Syllabus)
Get comprehensive preparation for Class 12 Geography (Assamese Medium) with this chapter-wise solutions PDF.
Includes complete textual answers, definitions, solved problems, maps, and key explanations for every chapter as per latest AHSEC syllabus.
Ideal for home study, homework help, and quick exam revision!
গোট-১
অধ্যায়-১
জনসংখ্যা: বিতৰণ, ঘনত্ব, বৃদ্ধি আৰু গঠন
(Population: Distribution, Density, Growth and Composition)
পাঠভিত্তিক প্রশ্নোত্তৰ
অনুশীলনী
১। নিম্নোল্লিখিত বিকল্পসমূহৰ পৰা শুদ্ধ বিকল্পটো বাছি উলিওৱাঃ—
(i) ২০১১ বৰ্ষৰ লোকপিয়ল অনুসৰি ভাৰতৰ মুঠ জনসংখ্যা হ’লঃ
(ক) ১০২৮ নিযুত
(খ) ৩১৮২ নিযুত
(গ) ৩২৮৭ নিযুত
(ঘ) ১২১০ নিযুত
উত্তৰঃ (ক) ১০২৮ নিযুত
(ii) ভাৰতৰ নিম্নোল্লিখিত কোনখন প্ৰদেশৰ জনসংখ্যাৰ ঘনত্ব সর্বাধিক?
(ক) পশ্চিম বংগ
(খ) কেৰালা
(গ) উত্তৰ প্ৰদেশ
(ঘ) পঞ্জাৱ
উত্তৰঃ (ক) পশ্চিম বংগ
(iii) ২০১১ বৰ্ষৰ লোকপিয়ল অনুসৰি ভাৰতৰ কোনখন প্ৰদেশত নগৰীয়া জনসংখ্যাৰ অনুপাত সর্বাধিক?
(ক) তামিলনাডু
(খ) মহাৰাষ্ট্ৰ
(গ) কেৰালা
(ঘ) গোৱা
উত্তৰঃ (খ) মহাৰাষ্ট্ৰ
(iv) ভাৰতত নিম্নোল্লিখিত কোনটো ভাষিক গোষ্ঠীৰ জনসংখ্যা অধিক?
(ক) চীন-তিব্বতীয়
(খ) ইন্দো-আর্য
(গ) অষ্ট্রিক
(ঘ) দ্রাবিড়
উত্তৰঃ (খ) ইন্দো-আর্য
২। নিম্নোল্লিখিত প্রশ্নসমূহৰ ৩০টা মান শব্দৰ ভিতৰত উত্তৰ দিয়াঃ—
(i) ভাৰতৰ অত্যধিক গৰম আৰু শুষ্ক তথা অতি শীতল আৰু সেমেকা অঞ্চলবোৰত জনসংখ্যাৰ ঘনত্ব সেৰেঙা। জনসংখ্যাৰ বিতৰণৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত জলবায়ুৰ ভূমিকা সম্পর্কে ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰঃ অনুকূল জলবায়ু, উপযুক্ত ভূ-প্ৰকৃতি আৰু পানীৰ সহজলভ্যতাই জনসংখ্যাৰ বিতৰণৰ আৰ্হি যথেষ্ট পৰিমাণে নিৰ্ধাৰণ কৰে। মানুহৰ প্ৰৱণতা থাকে মধ্যমীয়া জলবায়ুৰ অঞ্চলসমূহত কেন্দ্ৰীভূত হোৱাৰ, য’ত অতিপাত গৰম বা শুষ্কতা নাথাকে আৰু পৰ্যাপ্ত বৰষুণ হয়। পশ্চিম ৰাজস্থান, হিমালয়ৰ লগতে উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চল আৰু পশ্চিমৰ কিছু ৰাজ্যত চৰম জলবায়ুৰ অৱস্থাৰ বাবে জনসংখ্যা তাকৰীয়া। উত্তৰ ভাৰতীয় সমভূমি, ব-দ্বীপ অঞ্চল আৰু উপকূলীয় এলেকাত মধ্যমীয়া উষ্ণতা আৰু পৰ্যাপ্ত বৰষুণৰ ফলত জনসংখ্যাৰ অনুপাত অধিক হোৱা দেখা যায়।
(ii) ভাৰতৰ কোনবোৰ প্ৰদেশত গ্রাম্য জনসংখ্যা অধিক? এনে বৃহৎ গ্রাম্য জনসংখ্যা হোৱাৰ এটা প্রধান কাৰণ দর্শোৱা।
উত্তৰঃ বিহাৰ আৰু ছিক্কিমৰ দৰে ৰাজ্যসমূহত গ্ৰাম্য জনসংখ্যাৰ হাৰ অধিক। ইমান বৃহৎ গ্ৰাম্য জনসংখ্যা থকাৰ মূল কাৰণটো হ’ল এই অঞ্চলসমূহত নিম্ন আৰ্থিক আৰু সামাজিক উন্নয়নৰ হাৰ, যিয়ে নগৰীকৰণৰ প্ৰক্ৰিয়াত বাধা জন্মায়।
(iii) ভাৰতৰ কিছুমান ৰাজ্যত শ্রমিকৰ সংখ্যা আন কিছুমান ৰাজ্যতকৈ অধিক হোৱাৰ কাৰণ কি?
উত্তৰঃ কৰ্ম সমভাগীৰ হাৰ হৈছে অৰ্থনৈতিক কাৰ্যকলাপত জড়িত লোকৰ শতাংশ। হিমাচল প্ৰদেশ, ছিক্কিম, ছত্তীশগড়, অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ, কৰ্ণাটক, অৰুণাচল প্ৰদেশ, নাগালেণ্ড, মণিপুৰ, মেঘালয়ৰ দৰে ৰাজ্যসমূহত এই হাৰ অধিক। ইয়াৰ কাৰণ হৈছে এই অঞ্চলবোৰৰ অৰ্থনৈতিক উন্নয়নৰ নিম্ন স্তৰ, য’ত জীৱন-নিৰ্বাহৰ বাবে আৰ্থিক কাৰ্যকলাপসমূহ সম্পাদন কৰিবলৈ অধিক শাৰীৰিক শ্ৰমিকৰ প্ৰয়োজন হয়।
(iv) “ভাৰতৰ শ্ৰমিকৰ বৃহৎ অংশ কৃষিখণ্ডৰ সৈতে জড়িত।”- ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰঃ ভাৰতীয় জনসংখ্যাৰ বৃত্তিগত গাঁথনি পৰীক্ষা কৰিলে দেখা যায় যে দেশৰ প্ৰাথমিক খণ্ডৰ শ্ৰমিকৰ এক বৃহৎ অংশ কৃষিখণ্ডৰ সৈতে জড়িত। অৱশ্যে, যোৱা কেইটামান দশকত এই অনুপাত ২০০১ চনৰ ৫৮.২% ৰ পৰা ২০১১ চনত ৫৪.৬% লৈ সামান্য হ্ৰাস পাইছে। ফলস্বৰূপে, দ্বিতীয়ক আৰু তৃতীয়ক বৃত্তিখণ্ডত কৰ্মচাৰীৰ সংখ্যা বৃদ্ধি হৈছে। শ্ৰমিকসকল কৃষিভিত্তিক বৃত্তিৰ পৰা অ-কৃষিভিত্তিক বৃত্তিলৈ গতি কৰাটোৱে দেশৰ অৰ্থনীতিত হোৱা খণ্ডভিত্তিক পৰিৱৰ্তনৰ ইংগিত দিয়ে।
৩। তলত দিয়া প্রশ্নবোৰৰ ১৫০টা মান শব্দৰ ভিতৰত উত্তৰ লিখাঃ—
(i) ভাৰতৰ জনসংখ্যাৰ ঘনত্বৰ স্থানিক আৰ্হিৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা।
উত্তৰঃ ভাৰতত জনসংখ্যাৰ বিতৰণৰ আৰ্হি অতিশয় অসমান। উত্তৰ প্ৰদেশ ভাৰতৰ সৰ্বাধিক জনবহুল ৰাজ্য, আৰু ইয়াৰ পিছতে ক্ৰমে মহাৰাষ্ট্ৰ, বিহাৰ আৰু পশ্চিমবংগ আছে। উত্তৰ প্ৰদেশ, মহাৰাষ্ট্ৰ, বিহাৰ, পশ্চিমবংগ, অন্ধ্ৰ প্ৰদেশৰ লগতে তামিলনাডু, মধ্য প্ৰদেশ, ৰাজস্থান, কৰ্ণাটক আৰু গুজৰাট ৰাজ্যসমূহে মিলি দেশৰ মুঠ জনসংখ্যাৰ প্ৰায় ৭৬ শতাংশ গঠন কৰিছে। আনহাতে, তুলনামূলকভাৱে বৃহৎ ভৌগোলিক আয়তন থকা স্বত্বেও জম্মু-কাশ্মীৰ (১.০৪%), অৰুণাচল প্ৰদেশ (০.১১%) আৰু উত্তৰাখণ্ডৰ (০.৮৪%) মুঠ ভাৰতীয় জনসংখ্যাত অংশীদাৰিত্ব সকলোতকৈ কম।
ভাৰতত জনসংখ্যাৰ এনে অসমান স্থানিক বিতৰণে জনসংখ্যা আৰু ভৌগোলিক (ভূ-প্ৰাকৃতিক), আৰ্থ-সামাজিক তথা ঐতিহাসিক কাৰকসমূহৰ মাজত এক ঘনিষ্ঠ সম্পৰ্ক থকাৰ কথা সূচায়। ভূ-প্ৰাকৃতিক কাৰকসমূহৰ ক্ষেত্ৰত এইটো স্পষ্ট যে জলবায়ুৰ লগতে ভূ-ভাগৰ প্ৰকৃতি আৰু পানীৰ সহজলভ্যতাই জনসংখ্যা বিতৰণৰ আৰ্হি যথেষ্ট পৰিমাণে নিৰ্ধাৰণ কৰে।
ফলস্বৰূপে, আমি দেখোঁ যে উত্তৰ ভাৰতীয় সমভূমি, ব-দ্বীপ অঞ্চল আৰু উপকূলীয় সমভূমিৰ জনসংখ্যা হিমালয়, উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চল, দক্ষিণ আৰু মধ্য ভাৰতীয় ৰাজ্যসমূহৰ অভ্যন্তৰীণ জিলাবোৰতকৈ অধিক হয়। অৱশ্যে, জলসিঞ্চন আৰু পৰিবহনৰ উন্নয়নৰ ফলত, আৰু খনিজ তথা শক্তি সম্পদসমূহ উপলব্ধ হোৱাৰ বাবে ৰাজস্থান, ঝাৰখণ্ড আৰু উপদ্বীপীয় ৰাজ্যসমূহ, যিবোৰ পূৰ্বে সেৰেঙা বসতিৰ অঞ্চল আছিল, সেয়া ক্ৰমে মধ্যমীয়া আৰু ঘনবসতিপূৰ্ণ অঞ্চললৈ পৰিৱৰ্তন হৈছে।
জনসংখ্যা বিতৰণৰ আৰ্থ-সামাজিক আৰু ঐতিহাসিক কাৰকসমূহৰ ভিতৰত কৃষিৰ আৰম্ভণি আৰু কৃষিৰ উন্নয়ন, মানৱ বসতিৰ আৰ্হি, উন্নত পৰিবহন ব্যৱস্থা, উদ্যোগীকৰণ আৰু নগৰীকৰণ আদি বিশেষভাৱে গুৰুত্বপূৰ্ণ। ভাৰতৰ নদী সমভূমি আৰু উপকূলীয় অঞ্চলসমূহত জনবসতিৰ ঘনত্ব অধিক হোৱা দেখা যায়। এই অঞ্চলবোৰত মাটি আৰু পানীৰ দৰে প্ৰাকৃতিক সম্পদসমূহৰ ব্যাপক ব্যৱহাৰে এইবোৰৰ ক্ৰমান্বয়ে অৱক্ষয় ঘটাইছে যদিও মানৱ বসতিৰ প্ৰাৰম্ভিক ইতিহাস আৰু পৰিবহন ব্যৱস্থাৰ সহজলভ্যতাৰ বাবে জনসংখ্যাৰ ঘনত্ব বেছি হৈয়ে আছে। আনহাতে,
উদ্যোগীকৰণৰ বিকাশ আৰু উন্নত নগৰীকৰণৰ ফলস্বৰূপে দিল্লী, মুম্বাই, কোলকাতা, বাংগালুৰু, পুণে, আহমেদাবাদ, চেন্নাই আৰু জয়পুৰৰ দৰে ভাৰতৰ মহানগৰ অঞ্চলবোৰলৈ গ্ৰাম্য এলেকাৰ পৰা বৃহৎ সংখ্যক মানুহৰ প্ৰব্ৰজন হোৱাত এই অঞ্চলবোৰতো জনসংখ্যাৰ ঘনত্ব অত্যধিক হয়।
(ii) ভাৰতৰ জনসংখ্যাৰ বৃত্তিগত সংৰচনাৰ বিষয়ে বর্ণনা কৰা।
উত্তৰঃ ভাৰতৰ জনসংখ্যাক তেওঁলোকৰ অৰ্থনৈতিক মৰ্যাদাৰ ভিত্তিত তিনিটা ভাগত বিভক্ত কৰা হয়: প্ৰধান কৰ্মী (Main Workers), প্ৰান্তীয় কৰ্মী (Marginal Workers) আৰু অকৰ্মী বা নিষ্ক্ৰিয় (Non-workers)। ২০১১ চনৰ তথ্য অনুসৰি, ভাৰতত প্ৰধান আৰু প্ৰান্তীয় কৰ্মী উভয়ৰে অনুপাত কেৱল ৩৯.৮ শতাংশ, আনহাতে বাকী ৬০ শতাংশ অকৰ্মী জনসংখ্যা হিচাপে আছে।
ই এক বৃহৎ নিৰ্ভৰশীল জনসংখ্যা থকাৰ লগতে বৃহৎ সংখ্যক নিবনুৱা বা কম সংখ্যক নিয়োজিত জনসংখ্যাৰ সম্ভাৱ্য উপস্থিতিৰ ইংগিত দিয়ে।
ভাৰতৰ জনসংখ্যাৰ বৃত্তিগত গাঁথনি (য’ত কৃষি, উৎপাদন, বাণিজ্য, সেৱা আৰু যিকোনো পেছাদাৰী কাৰ্যকলাপত নিয়োজিত সকলো ব্যক্তিক ধৰা হয়) বিশ্লেষণ কৰিলে দেখা যায় যে দ্বিতীয়ক আৰু তৃতীয়ক খণ্ডৰ তুলনাত প্ৰাথমিক খণ্ডত শ্ৰমিকৰ বৃহৎ অনুপাত আছে। মুঠ কৰ্মী জনসংখ্যাৰ প্ৰায় ৫৪.৬% কৃষক তথা কৃষিভিত্তিক শ্ৰমিক, আনহাতে কেৱল ৩.৮% কুটিৰ শিল্পত আৰু ৪১.৬% উদ্যোগ, ব্যৱসায়-বাণিজ্য, নিৰ্মাণ, পুনৰ্নিৰ্মাণ আৰু অন্যান্য সেৱাৰ সৈতে জড়িত। দেশৰ কৰ্মী পুৰুষ আৰু মহিলা জনসংখ্যাৰ ক্ষেত্ৰতো তিনিওটা খণ্ডতে মহিলা কৰ্মীৰ তুলনাত পুৰুষ কৰ্মীৰ সংখ্যা অধিক।
বিভিন্ন ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয়শাসিত অঞ্চলৰ কৰ্মী জনসংখ্যাৰ অনুপাতত মধ্যমীয়া তাৰতম্য দেখা যায়; উদাহৰণস্বৰূপে, গোৱাত ই প্ৰায় ৩৯.৬% হোৱাৰ বিপৰীতে দমন আৰু দিউত ই প্ৰায় ৪৯.৯%। ভাৰতৰ অধিক শতাংশ শ্ৰমিক থকা ৰাজ্যসমূহ হ’ল হিমাচল প্ৰদেশ, ছিক্কিম, ছত্তীশগড়, অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ, কৰ্ণাটক আৰু অৰুণাচল প্ৰদেশ, নাগালেণ্ড, মণিপুৰ আৰু মেঘালয়। আনহাতে, কেন্দ্ৰীয়শাসিত অঞ্চলসমূহৰ ভিতৰত দাদৰা আৰু নগৰ হাভেলী তথা দমন আৰু দিউত কৰ্ম সমভাগী বা শ্ৰমিকৰ হাৰ অধিক পৰিলক্ষিত হয়। ইয়াৰ পৰা এইটোৱে বুজা যায় যে ভাৰতৰ দৰে নিম্নস্তৰৰ আৰ্থিক উন্নয়নৰ হাৰৰ দেশসমূহত প্ৰাথমিক খণ্ডত শ্ৰমিক বা কৰ্ম সমভাগীৰ সংখ্যা অধিক হোৱাৰ প্ৰৱণতা থাকে, কিয়নো জীৱন-জীৱিকাৰ আৰ্থিক কাৰ্যকলাপসমূহ সম্পাদন কৰিবলৈ যথেষ্ট পৰিমাণৰ শাৰীৰিক পৰিশ্ৰম কৰিব পৰা শ্ৰমিকৰ প্ৰয়োজন হয়।
দ্বাদশ শ্ৰেণী ভূগোল অধ্যায় ১১ – সঘনাই সোধা প্ৰশ্ন
Get Free NCERT PDFs
If you want to download free PDFs of any chapter, click the link below and join our WhatsApp group:
