Class 12 Political Science Chapter 13 – গণতন্ত্ৰৰ সংকট – All Question Solutions | AHSEC Assam (Assamese Medium)
দ্বাদশ শ্ৰেণীৰ ৰাজনীতি বিজ্ঞান পাঠ্যৰ ত্ৰয়োদশ অধ্যায় – গণতন্ত্ৰৰ সংকটৰ সকলো অনুশীলনী প্ৰশ্নৰ সহজ আৰু বুজিবলৈ সুবিধাজনক সমাধানসমূহ (AHSEC Assam – Assamese Medium, Latest Syllabus)
এই অধ্যায়ত ভাৰতীয় গণতন্ত্ৰৰ ইতিহাসৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অধ্যায়, ১৯৭৫ চনত ঘোষণা কৰা জৰুৰীকালীন অৱস্থাৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হৈছে। ইয়াত জৰুৰীকালীন অৱস্থাৰ পটভূমি, যেনে অৰ্থনৈতিক সংকট, গুজৰাট আৰু বিহাৰ আন্দোলন (জয়প্ৰকাশ নাৰায়ণৰ নেতৃত্বত), আৰু এলাহাবাদ উচ্চ ন্যায়ালয়ৰ ৰায়দানৰ বিষয়ে বৰ্ণনা কৰা হৈছে। জৰুৰীকালীন অৱস্থাৰ সময়ত নাগৰিকৰ মৌলিক অধিকাৰৰ নিলম্বন, প্ৰেছৰ ওপৰত চেঞ্চৰশ্বিপ, আৰু ইয়াৰ পৰৱৰ্তী ৰাজনৈতিক পৰিণতিসমূহো ইয়াত বিশ্লেষণ কৰা হৈছে। অস্পীন একাডেমীৰ (Ospin Academy) এই সমাধানসমূহে শিক্ষাৰ্থীক এই জটিল বিষয়টোৰ গভীৰ বুজ দিয়াত সহায় কৰিব।
✅ কি শিকিব:
- জৰুৰীকালীন অৱস্থা ঘোষণাৰ অৰ্থনৈতিক আৰু ৰাজনৈতিক কাৰণ
- জয়প্ৰকাশ নাৰায়ণৰ ‘সম্পূৰ্ণ ক্ৰান্তি’ আন্দোলন
- ১৯৭৫ চনৰ ২৫ জুনত জৰুৰীকালীন অৱস্থাৰ ঘোষণা
- জৰুৰীকালীন অৱস্থাৰ সময়ত হোৱা বিতৰ্ক আৰু ইয়াৰ পৰিণাম
- গণতন্ত্ৰৰ সংকটৰ পৰা লোৱা শিক্ষাসমূহ আৰু ১৯৭৭ চনৰ নিৰ্বাচন
🎯 অস্পীন একাডেমীৰ সুবিধা:
- AHSEC Class 12-ৰ নতুন পাঠ্যক্ৰম অনুসৰি সম্পূৰ্ণ সমাধান
- পৰীক্ষাৰ বাবে সহজ, সুসংগঠিত আৰু সঠিক উত্তৰ
- অসমীয়া মাধ্যমে শিক্ষাৰ্থীৰ বাবে সুবিধাজনক ভাষা און উদাহৰণ
- ভাৰতীয় গণতন্ত্ৰৰ সংকটকালীন সময়ৰ এক স্পষ্ট আৰু নিৰপেক্ষ বিশ্লেষণ
Class 12 Political Science (ৰাজনীতি বিজ্ঞান) AHSEC 2nd Year | Chapter-wise Solutions PDF
Limited Time Offer!
(For AHSEC Class 12 Political Science, 2nd Year)
Get chapter-wise solutions PDF for Class 12 Political Science (Assamese Medium) curated as per latest AHSEC syllabus.
Perfect for exam-focused preparation with clear answers, explanations, and diagrams in Assamese.
Ideal for homework, self-study, and revision.
অধ্যায় – ৬
গণতন্ত্ৰৰ সংকট
(The Crisis of Democratic Order)
পাঠভিত্তিক প্রশ্নোত্তৰ
পাঠভিত্তিক অনুশীলনী (পাঠ্যপুথিৰ পৃষ্ঠা নং ১২৬-১২৭)
১। জৰুৰী অৱস্থা সম্পর্কে তলত দিয়া বাক্যবোৰ শুদ্ধ নে অশুদ্ধ লিখা।
(ক) ‘ইয়াক ইন্দিৰা গান্ধীয়ে ১৯৭৫ চনত ঘোষণা কৰিছিল।
উত্তৰঃ শুদ্ধ
(খ) ই মৌলিক অধিকাৰ খৰ্ব কৰিছিল।
উত্তৰঃ শুদ্ধ
(গ) ইয়াক অর্থনৈতিক মন্দাৱস্থাৰ বাবে ঘোষণা কৰা হৈছিল।
উত্তৰঃ অশুদ্ধ
(ঘ) জৰুৰীকালীন সময়ত বহুতো বিৰোধী নেতাক আটক কৰা হৈছিল।
উত্তৰঃ শুদ্ধ
(ঙ) CPI এ জৰুৰীকালীন অবস্থা ঘোষণাক সমৰ্থন কৰিছিল।
উত্তৰঃ শুদ্ধ
২। জৰুৰীকালীন ঘোষণা সম্পর্কে থকা বিষুৰীয়া বাক্যকেইটা বাছি উলিওৱা।
(ক) সর্বাত্মক বিপ্লৱৰ আহহ্বান
(খ) ১৯৭৫ চনৰ ৰে’লৱে ধর্মঘট
(গ) নক্সালবাদী আন্দোলন
(ঘ) এলাহাবাদ উচ্চ ন্যায়ালয়ৰ ৰায়
(ঙ) শ্বাহ আয়োগৰ প্রতিবেদন
উত্তৰঃ (ক), (খ) আৰু (গ)
৩। তলত দিয়াবোৰ মিহলোৱাঃ—
|
(ক) সর্বাত্মক বিপ্লৱ (খ) গৰিবী হটাও (গ) ছাত্র আন্দোলন (ঘ) ৰে’লৱে ধৰ্মঘট |
(১) ইন্দিৰা গান্ধী (২) জয়প্রকাশ নাৰায়ণ (৩) বিহাৰ আন্দোলন (৪) জর্জ ফার্নান্ডেজ |
|---|
উত্তৰঃ (ক)-(২); (খ) (১); (গ)-(৩); (ঘ) – (৪)
৪। ১৯৮০ চনৰ মধ্যকালীন নিৰ্বাচনৰ কাৰণবোৰ কি কি আছিল?
উত্তৰঃ মই আপোনাৰ প্ৰশ্ন আৰু উত্তৰসমূহ AHSEC ব’ৰ্ডৰ ৰাজনীতি বিজ্ঞানৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ বাবে উপযোগী স্বাভাৱিক শৈক্ষিক ভাষাৰে, মূল অৰ্থ, গাঁথনি আৰু সুৰ অক্ষুণ্ণ ৰাখি অলপ বেলেগ শব্দৰে পুনৰ লিখন কৰি দিছোঁ।
৪। ১৯৮০ চনৰ মধ্যকালীন নিৰ্বাচনৰ কাৰণবোৰ কি কি আছিল?
উত্তৰঃ
১৯৭৭ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত বিৰোধী পক্ষই ইন্দিৰা গান্ধীৰ চৰকাৰক ক্ষমতাচ্যুত কৰাত সফল হৈছিল। ইন্দিৰা গান্ধীৰ নেতৃত্বত কংগ্ৰেছ দলে মাত্ৰ ১৫৪ খন আসনহে লাভ কৰিছিল, আনহাতে জনতা দল আৰু ইয়াৰ সহযোগী মিত্ৰসকলে মুঠ ৩৩০ খন আসন লাভ কৰিছিল। এনেদৰে কংগ্ৰেছ দলটো প্ৰায় নিঃশেষ হৈ পৰিছিল। জনতা দলে আন আন কংগ্ৰেছ বিৰোধী দলৰ সৈতে একত্ৰিত হৈ মিত্ৰজোঁট গঠন কৰিছিল। কিন্তু ইয়াৰ পিছতেই ইন্দিৰা গান্ধীৰ মুখ্য প্ৰতিদ্বন্দ্বী মোৰাৰজী দেশাই, ভাৰতীয় লোকদলৰ নেতা চৰণ সিং আৰু কংগ্ৰেছ মন্ত্ৰীসভাত দক্ষতা অৰ্জন কৰা নেতা জগজীৱন ৰামৰ দৰে প্ৰধান নেতাসকলৰ মাজত ক্ষমতাক লৈ তীব্ৰ টনা-আজোৰা আৰম্ভ হৈছিল। অৱশেষত মোৰাৰজী দেশাই ১৯৭৭ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হয়, কিন্তু ক্ষমতাৰ বাবে হোৱা এই অভ্যন্তৰীণ বিবাদ অব্যাহত আছিল। এই সময়ছোৱাত প্ৰতিজন নেতাই আনজনক চেৰ পেলাই প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ পদবী লাভ কৰাৰ সুযোগ বিচাৰি থকা দেখা গৈছিল।
মোৰাৰজী দেশাইৰ চৰকাৰে নীতি আৰু কাৰ্যসূচীসমূহত উল্লেখনীয় পৰিৱৰ্তন আনিবলৈ বিফল হৈছিল। দলটোৰ ভিতৰত দিশ নিৰ্দেশনা, শক্তিশালী নেতৃত্ব আৰু উমৈহতীয়া কাৰ্যসূচীৰ অভাৱ দেখা গৈছিল। তেওঁৰ নিয়ন্ত্ৰণাধীন জনতা দলত একতাৰ অভাৱ স্পষ্টভাৱে পৰিলক্ষিত হৈছিল। ইয়াৰ ফলস্বৰূপে, মাত্ৰ ১৮ মাহ শাসন কৰাৰ পিছত মোৰাৰজী দেশাইৰ চৰকাৰৰ পতন ঘটে। ইয়াৰ পিছত কংগ্ৰেছৰ বাহ্যিক সমৰ্থনত চৰণ সিঙে প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ পদ গ্ৰহণ কৰে। কিন্তু কংগ্ৰেছ দলেও তেওঁক বেছি দিনলৈ শাসন কৰিবলৈ দিয়া নাছিল। মাত্ৰ ছয় মাহৰ পিছতে কংগ্ৰেছে তেওঁৰ পৰা সমৰ্থন উঠাই লয় আৰু ইয়াৰ ফলত চৰকাৰৰ পতন ঘটে। ইয়াৰ ফলস্বৰূপে, দেশত মধ্যকালীন নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত কৰাটোৱেই একমাত্ৰ বিকল্প হিচাপে দেখা দিয়ে। এনে পৰিস্থিতিতে ১৯৮০ চনত মধ্যকালীন নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত কৰা হয় আৰু কংগ্ৰেছে হেৰুওৱা ক্ষমতা পুনৰ ঘূৰাই পায়।
৫। ১৯৭৭ চনত জনতা দল চৰকাৰে শ্বাহ আয়োগ নিযুক্তি দিয়ে। ইয়াক কিয় নিযুক্তি দিছিল আৰু ইয়াত কি কি লাভ কৰিছিল?
উত্তৰঃ
১৯৭৫ চনৰ ২৫ জুনত ঘোষণা কৰা জৰুৰী অৱস্থাৰ সময়ত ইন্দিৰা গান্ধী আৰু চৰকাৰে কৰা ক্ষমতাৰ অপব্যৱহাৰৰ তদন্ত কৰাৰ বাবে ১৯৭৭ চনৰ মে’ মাহত জনতা দলৰ চৰকাৰে এই আয়োগ গঠন কৰিছিল। উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ অৱসৰপ্ৰাপ্ত মুখ্য ন্যায়াধীশ জে. চি. শ্বাহৰ নেতৃত্বত এই তদন্ত কমিটি গঠন কৰা হৈছিল।
শ্বাহ আয়োগে লাভ কৰা তথ্যসমূহ:
আযোগে বিভিন্ন ধৰণৰ সাক্ষ্য-প্ৰমাণ আদি সংগ্ৰহ কৰি দুখন মধ্যকালীন প্ৰতিবেদন দাখিল কৰিছিল। তৃতীয় আৰু অন্তিমখন প্ৰতিবেদন সংসদতো উত্থাপিত হৈছিল। চৰকাৰে আয়োগৰ পৰ্যবেক্ষণ আৰু পৰামৰ্শাৱলীসমূহ গ্ৰহণ কৰিছিল।
আযোগে তেওঁলোকৰ প্ৰতিবেদনত এই কথা প্ৰকাশ কৰিছিল যে কংগ্ৰেছ চৰকাৰখনে জৰুৰীকালীন অৱস্থাত ক্ষমতাৰ অপপ্ৰয়োগ কৰিছিল। তদুপৰি, কোনো আইনী ভিত্তি নোহোৱাকৈ নিবাৰক নিৰোধক আইনৰ আধাৰত অনাৱশ্যকীয়ভাৱে বহু লোকক গ্ৰেপ্তাৰ কৰিছিল। আয়োগৰ মতে চৰকাৰে প্ৰায় এক লাখ এঘাৰ হাজাৰ লোকক গ্ৰেপ্তাৰ কৰিছিল।
৬। ১৯৭৫ চনত চৰকাৰে কি কাৰণত জৰুৰী অবস্থা ঘোষণা কৰিছিল?
উত্তৰঃ ভাৰতীয় সংবিধানে চৰকাৰক আভ্যন্তৰীণ বা বাহ্যিক অস্থিৰতাৰ পৰিস্থিতিত জৰুৰী অৱস্থা ঘোষণা কৰাৰ অনুমতি প্ৰদান কৰিছে। আভ্যন্তৰীণ পৰিস্থিতিৰ অৱনতিৰ ভিত্তিত ইন্দিৰা গান্ধী চৰকাৰে ১৯৭৫ চনৰ ২৫ জুনত জৰুৰী অৱস্থা ঘোষণা কৰিছিল।
জৰুৰী অৱস্থা ঘোষণাৰ মুখ্য কাৰণসমূহ-
এলাহাবাদ উচ্চ ন্যায়ালয়ৰ ৰায়: এলাহাবাদ উচ্চ ন্যায়ালয়ে ইন্দিৰা গান্ধীৰ লোকসভা নিৰ্বাচনক অবৈধ বুলি ঘোষণা কৰাৰ পিছৰে পৰা ৰাজনৈতিক পৰিৱেশ অস্থিৰ হৈ পৰিছিল আৰু বিৰোধী দলে ইন্দিৰা গান্ধীৰ পদত্যাগৰ দাবী জনাইছিল।
বিৰোধীৰ তীব্ৰ প্ৰতিবাদ: ইন্দিৰা গান্ধীৰ পদত্যাগৰ দাবীত বিৰোধী দলৰ নেতাসকলে ১৯৭৫ চনৰ ২৫ জুনত দিল্লীৰ ৰামলীলা গ্ৰাউণ্ডত এক বৃহৎ প্ৰতিবাদী কাৰ্যসূচী পালন কৰে।
জয়প্ৰকাশ নাৰায়ণৰ আহ্বান: এই আন্দোলনক সৰ্বাত্মক কৰি তুলিবলৈ বিভিন্ন ৰাজনৈতিক দলে জয়প্ৰকাশ নাৰায়ণৰ নেতৃত্বত পৰিকল্পনা আৰম্ভ কৰিছিল। তেওঁ সেনা, আৰক্ষী আৰু আমোলাসকলক অগণতান্ত্ৰিক চৰকাৰৰ অবৈধ আৰু অনৈতিক আদেশ নামানিবলৈ আহ্বান জনাইছিল।
শাসকীয় দলৰ যুক্তি: এনে পৰিস্থিতিত শাসনাধিষ্ঠ চৰকাৰে জৰুৰী অৱস্থা ঘোষণাক একমাত্ৰ উপায় হিচাপে বাছি লৈছিল। শাসকীয় পক্ষৰ যুক্তি আছিল যে বিৰোধী দলসমূহে চৰকাৰক সাধাৰণভাৱে কাম-কাজ চলাই নিয়াত বাধাৰ সৃষ্টি কৰিছে। সঘন ধৰ্মঘট আৰু বন্ধৰ ফলত চৰকাৰে ইয়াৰ সমস্ত শক্তি আইন-শৃংখলা বজাই ৰখাৰ কামতে ব্যয় কৰিবলগীয়া হৈছিল।
সাংবিধানিক উৎখাতৰ আশংকা: চৰকাৰে ভাবিবলৈ বাধ্য হৈছিল যে বিৰোধী দলসমূহে চৰকাৰখনক অসাংবিধানিকভাৱে উৎখাত কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিছে। সেয়েহে, চৰকাৰখনে জৰুৰীকালীন অৱস্থা ঘোষণা কৰাটোক একমাত্ৰ নিৰাপদ উপায় হিচাপে বাছি ল’বলৈ বাধ্য হৈছিল।
৭। ১৯৭৭ চনৰ নিৰ্বাচনত কেন্দ্ৰত পোন প্ৰথমবাৰৰ বাবে বিৰোধীয়ে চৰকাৰ গঠন কৰে। ইয়াৰ কাৰণ তুমি কি বুলি ভাবা?
উত্তৰঃ
১৯৭৭ চনৰ নিৰ্বাচনত কেন্দ্ৰত পোনপ্ৰথমবাৰৰ বাবে বিৰোধী দলে চৰকাৰ গঠন কৰাৰ আঁৰত দুটা মুখ্য কাৰণ জড়িত আছিল:
১। জৰুৰী অৱস্থাৰ সময়ত জনসাধাৰণৰ তীব্ৰ অসন্তুষ্টি: জৰুৰী অৱস্থা উঠাই লোৱাৰ পিছত জনসাধাৰণৰ মাজত কংগ্ৰেছৰ কাৰ্যকলাপৰ বাবে তীব্ৰ ক্ষোভ আৰু অসন্তুষ্টিয়ে গা কৰি উঠিছিল। জৰুৰী অৱস্থাৰ সময়ত নিবাৰক নিৰোধক আইনৰ অধীনত ৬৭৬ জনৰো অধিক ৰাজনৈতিক নেতাক আটক কৰা হৈছিল। কোনো আইনী ভিত্তি নোহোৱাকৈ শ শ লোকক আটক কৰি হাৰাশাস্তি কৰা হৈছিল। বাতৰি কাকতৰ ওপৰত প্ৰতিবন্ধকতা লগোৱা হৈছিল আৰু নাগৰিকৰ পৌৰ অধিকাৰ খৰ্ব কৰা হৈছিল। ইয়েই জনসাধাৰণৰ মনত কংগ্ৰেছৰ বিৰুদ্ধে একত্ৰিত হোৱাৰ মনোভাৱ সৃষ্টি কৰিছিল।
২। বিৰোধী দলসমূহৰ ঐক্যবদ্ধ প্ৰচেষ্টা: এনে সময়ত সকলো বিৰোধী দলে কংগ্ৰেছৰ বিৰুদ্ধে থিয় দিয়াৰ বাবে মন বান্ধিছিল। জয়প্ৰকাশ নাৰায়ণ শীঘ্ৰেই বিৰোধী দলৰ আকৰ্ষণৰ কেন্দ্ৰ হৈ পৰিছিল আৰু প্ৰায় সকলো বিৰোধী দলেই তেওঁৰ নেতৃত্ব মানি লৈছিল। তেওঁৰ নিৰ্দেশনা অনুসৰি সকলো বিৰোধী দলে নিজৰ মাজৰ মতানৈক্য আঁতৰাই থৈ ১৯৭৭ চনৰ নিৰ্বাচনৰ প্ৰাক্-মুহূৰ্তত এটা নতুন দল গঠন কৰে, যাক জনতা দল বুলি জনা যায়।
গতিকে, এই পৰিৱৰ্তনৰ প্ৰধান কাৰণ হ’ল দেশত বিৰাজমান সাধাৰণ অসন্তুষ্টি আৰু জয়প্ৰকাশ নাৰায়ণৰ নেতৃত্বত বিৰোধী দলসমূহৰ মাজত গঢ় লৈ উঠা অভূতপূৰ্ব একতা। বহু বিৰোধী দলৰ নেতাই নিজৰ স্বকীয় মতাদৰ্শ আৰু পাৰস্পৰিক মতভেদ উপেক্ষা কৰি নতুন দল গঠনৰ পোষকতা কৰাটোৱেই হৈছে এই ঐতিহাসিক অগ্ৰগতিৰ মুখ্য কাৰক।
৮। আমাৰ ৰাজনীতিত তলত দিয়া বিষয়সমূহৰ ওপৰত জৰুৰী অৱস্থাৰ প্ৰভাৱ আলোচনা কৰাঃ—
১। নাগৰিকৰ পৌৰ স্বাধীনতাৰ ওপৰত প্রভাব।
২। কার্যপালিকা আৰু ন্যায়পালিকাৰ সম্পৰ্কত প্রভাৱ।
৩। গণমাধ্যমৰ কাৰ্যাৱলীৰ ওপৰত প্ৰভাৱ।
৪। পুলিচ আৰু আমোলাতন্ত্ৰৰ কাৰ্যাৱলীৰ ওপৰত প্রভাৱ।
উত্তৰঃ
১। নাগৰিকৰ পৌৰ স্বাধীনতাৰ ওপৰত প্ৰভাৱ: জৰুৰী অৱস্থা ঘোষণাৰ ফলত দেশৰ নাগৰিকৰ পৌৰ অধিকাৰসমূহ গুৰুতৰভাৱে ক্ষতিগ্ৰস্ত হৈছিল। সংবিধানৰ অনুচ্ছেদ ১৯-ৰ আধাৰত জনসাধাৰণক দিয়া মৌলিক অধিকাৰসমূহ স্থগিত হৈ পৰিছিল। জৰুৰী অৱস্থাৰ সময়ত নাগৰিকে আদালতত নিজৰ মৌলিক অধিকাৰ সাব্যস্ত কৰিব নোৱাৰিছিল। মৌলিক অধিকাৰ স্থগিত ৰখাৰ ফলত নাগৰিকসকল যথেষ্ট অসুবিধাৰ সম্মুখীন হৈছিল। (৪৪তম সংশোধনীমতে বৰ্তমান এই অধিকাৰ কেৱল যুদ্ধ বা বৈদেশিক আক্ৰমণৰ বাবেহে স্থগিত ৰাখিব পাৰি, সশস্ত্ৰ বিদ্ৰোহৰ ক্ষেত্ৰত নহয়।)
২। কাৰ্যপালিকা আৰু ন্যায়পালিকাৰ সম্পৰ্কত প্ৰভাৱ: জৰুৰী অৱস্থাৰ ঘোষণাৰ ফলত দেশৰ কাৰ্যপালিকা আৰু ন্যায়পালিকাৰ মাজৰ সম্পৰ্ক সংঘাতপূৰ্ণ হৈ পৰিছিল। এই সময়ছোৱাত দুয়োটাৰ মাজত সমন্বয়ৰ অভাৱ দেখা গৈছিল। সংসদে নিৰ্দেশাত্মক নীতি বাহাল ৰখাৰ বাবে মৌলিক অধিকাৰ স্থগিত ৰখাৰ যুক্তি দি সাংবিধানিক সংশোধন কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিছিল, যিটো আদালতে মানি লোৱা নাছিল। এনেদৰে কাৰ্যপালিকাৰ সৰ্বেসৰ্বা হোৱাৰ প্ৰচেষ্টাই ন্যায়পালিকাৰ স্বতন্ত্ৰতাৰ ওপৰত প্ৰভাৱ পেলাইছিল।
৩। গণমাধ্যমৰ কাৰ্যাৱলীৰ ওপৰত প্ৰভাৱ: জৰুৰী অৱস্থাৰ সময়ত গণমাধ্যমৰ ওপৰত প্ৰতিবন্ধকতা লগোৱা হৈছিল। চৰকাৰৰ আগতীয়া সন্মতি সাপেক্ষেহে বাতৰি কাকত আৰু আলোচনী প্ৰকাশ কৰাৰ ব্যৱস্থা কৰা হৈছিল (চেন্সৰশ্বিপ)। প্ৰায় সকলো বাতৰি কাকতেই এই কথা মানি লৈছিল যদিও ‘ইণ্ডিয়ান এক্সপ্ৰেছ’ আৰু ‘ষ্টেটছমেন’ কাকতে ইয়াৰ প্ৰতিবাদ কৰিছিল। ‘চেমিনাৰ’ আৰু ‘মেইনষ্ট্ৰীম’ নামৰ আলোচনীয়ে চেন্সৰশ্বিপত জড়িত হোৱাতকৈ ছপা কাম বন্ধ কৰি দিয়াটোকে বিকল্প হিচাপে লৈছিল। বহু সাংবাদিকক আটক কৰা হৈছিল।
৪। পুলিচ আৰু আমোলাতন্ত্ৰৰ কাৰ্যাৱলীৰ ওপৰত প্ৰভাৱ: জৰুৰী অৱস্থাৰ সময়ত আৰক্ষী আৰু আমোলাতন্ত্ৰ সম্পূৰ্ণৰূপে কাৰ্যপালিকাৰ নিয়ন্ত্ৰণাধীন আছিল। কাৰ্যপালিকাৰ আদেশৰ ভিত্তিত তেওঁলোকে অগণতান্ত্ৰিক কাম কৰিবলৈ বাধ্য হৈছিল। আদেশ মানি চলাৰ বাহিৰে তেওঁলোকৰ আন কোনো উপায় নাছিল, যাৰ ফলত প্ৰশাসনৰ স্বতন্ত্ৰ কাৰ্যনিৰ্বাহক ক্ষমতা সীমিত হৈছিল।
৯। জৰুৰী অৱস্থা ঘোষণাই ভাৰতীয় দলীয় ব্যৱস্থাত কিধৰণে প্ৰভাৱ পেলাইছিল? উদাহৰণসহ আলোচনা কৰা।
উত্তৰঃ
১৯৭৫ চনৰ জুন মাহত ইন্দিৰা গান্ধীৰ নেতৃত্বত থকা কংগ্ৰেছ চৰকাৰখনে আভ্যন্তৰীণ অস্থিৰতাৰ বাবে জৰুৰী অৱস্থা ঘোষণা কৰাৰ ফলত ভাৰতীয় দলীয় ব্যৱস্থাত এক দীৰ্ঘম্যাদী পৰিৱৰ্তন আহিছিল।
ৰাজনৈতিক স্থবিৰতা: প্ৰথমেই বিৰোধী দলৰ নেতাসকলক আটক কৰা হৈছিল যাতে তেওঁলোকে কোনো ধৰণৰ অসুবিধাৰ সৃষ্টি কৰিব নোৱাৰে। আভ্যন্তৰীণ সুৰক্ষা আইন (MISA) ১৯৭১-ৰ আধাৰত প্ৰায়ভাগ নেতাকে আটক কৰি কাৰাৰুদ্ধ কৰা হৈছিল। ইয়ে দেশৰ ৰাজনৈতিক বাতাৱৰণক স্থবিৰ কৰি তোলে। ১৯৭৫ চনৰ জুনৰ পৰা ১৯৭৭ চনৰ জানুৱাৰীলৈ দেশত ৰাজনৈতিক কার্যকলাপ একপ্ৰকাৰে বন্ধ হৈ পৰে। কোনো দলেই চৰকাৰৰ প্ৰতিবাদত ধৰ্মঘট, আন্দোলন আদি কৰিব পৰা নাছিল।
ঐক্যবদ্ধতাৰ শিক্ষা: এই অভিজ্ঞতাৰ পৰা নেতাসকলে উপলব্ধি কৰিছিল যে তেওঁলোকে অকলে ইন্দিৰা গান্ধীৰ চৰকাৰখনৰ বিৰুদ্ধে যুঁজ দিব নোৱাৰে। তাৰ বাবে সকলো ৰাজনৈতিক দল ঐক্যবদ্ধভাৱে থিয় দিলেহে এই কাম সম্ভৱ। এনেদৰে জৰুৰী অৱস্থাৰ পৰাই নেতাসকলে ঐক্যবদ্ধ হৈ যুঁজ দিয়াৰ শিক্ষা লাভ কৰে।
জনতা দলৰ গঠন: পৰৱৰ্তী পৰ্যায়ত, এই ঐক্যবদ্ধ প্ৰচেষ্টাৰ ফলস্বৰূপে ১৯৭৭ চনৰ আৰম্ভণিতে কংগ্ৰেছ বিৰোধী সকলো দল একত্ৰিত হৈ জনতা দল নামেৰে এক নতুন দল গঠন কৰে আৰু সেই বছৰতে অনুষ্ঠিত হোৱা সাধাৰণ নিৰ্বাচনত কংগ্ৰেছক পৰাস্ত কৰে।
জৰুৰী অৱস্থাৰ এই অভিজ্ঞতাই ভাৰতীয় দলীয় ব্যৱস্থাক বহু-দলীয় ব্যৱস্থাৰ পৰা এক শক্তিশালী বিৰোধী দলৰ সৈতে প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা কৰা ব্যৱস্থাৰ ফালে লৈ গৈছিল, য’ত চৰকাৰক উৎখাত কৰিবলৈ বিৰোধী ঐক্যৰ প্ৰয়োজনীয়তা স্পষ্ট হৈ পৰিছিল।
১০। ১৯৭৭ চনত থকাৰ দৰে ভাৰতীয় গণতন্ত্র কেতিয়াও দ্বি-দলীয় নাছিল। অৱশ্যে, পিছৰ কিছু বছৰত ইয়াৰ সম্পূৰ্ণ পৰিবৰ্তন দেখা গৈছিল। ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছ পৰাজয়ৰ লগে লগে দুটা ভাগত বিভক্ত হৈছিল জনতা দলতো তীব্র জোকাৰণি অনুভূত হৈছিল…… ডেভিদ বাট্লাৰ, অশোক লাহিৰি আৰু প্ৰণয় বয়। পার্থ চেটার্জী।
(ক) ১৯৭৭ চনত কিহৰ কাৰণে ভাৰতীয় দলীয় ব্যবস্থা দ্বি-দলীয় যেন দেখা গৈছিল?
উত্তৰঃ জৰুৰী অৱস্থাৰ পিছৰ কালছোৱাত ভাৰতত সকলো বিৰোধী দল একগোট হৈ কংগ্ৰেছ চৰকাৰক উৎখাত কৰাৰ বাবে একেলগে থিয় দিছিল। ঐক্যবদ্ধতা কংগ্ৰেছ দলক ক্ষমতাচ্যুত কৰাৰ একমাত্ৰ উপায় বুলি উপলব্ধি কৰা সকলো দলেই নিজৰ মাজৰ মতানৈক্য আঁতৰাই জনতা দল গঠন কৰে। দেশৰ ৰাজনৈতিক পৰিক্ৰমা সেই সময়ত কংগ্ৰেছ আৰু জনতা দল – এই দুটা মুখ্য ৰাজনৈতিক শক্তিয়ে নিয়ন্ত্ৰণ কৰা বাবে ১৯৭৭ চনৰ সময়ছোৱাত ভাৰতীয় দলীয় ব্যৱস্থা দ্বি-দলীয় যেন দেখা গৈছিল।
(খ) ১৯৭৭ চনত দুটাতকৈ বহুত বেছি দল আছিল। তথাপি কিয় লেখকে এই সময়ক দ্বি-দলীয় বুলি বৰ্ণনা কৰিছে?
উত্তৰঃ জৰুৰী অৱস্থা উঠাই লোৱাৰ পিছত সকলো বিৰোধী দলেই উপলব্ধি কৰিছিল যে সাধাৰণ নিৰ্বাচনত কংগ্ৰেছ দলক হৰুৱাবলৈ হ’লে দলবোৰ ঐক্যবদ্ধ হ’বই লাগিব। তেওঁলোকে অনুভৱ কৰিছিল যে ইন্দিৰা গান্ধী চৰকাৰৰ অগণতান্ত্ৰিক শাসনত জনসাধাৰণ একেবাৰে বিতৃষ্ণ হৈ পৰিছে। এই কাৰণে সকলো সৰু-বৰ অ-কংগ্ৰেছী দলে লগ লাগি জনতা দল গঠন কৰিছিল, যিয়ে বিৰোধী পক্ষক একত্ৰিত কৰি এটা বৃহৎ শক্তিৰ ৰূপ দিছিল। এই দলৰ উপৰিও আন কিছুমান সৰু-সুৰা দল আছিল যদিও সেইবোৰৰ প্ৰভাৱ নিৰ্বাচনী ফলাফলত গৌণ আছিল। সেয়ে লেখকে উক্ত সময়ছোৱাৰ ৰাজনৈতিক অৱস্থাক মুখ্যতঃ দুটা প্ৰতিদ্বন্দ্বী শিবিৰৰ উপস্থিতিৰ বাবে দ্বি-দলীয় বুলি বৰ্ণনা কৰিছে।
(গ) কংগ্ৰেছ আৰু জনতা দলত কিহৰ বাবে ভাঙোন হৈছিল?
উত্তৰঃ কংগ্ৰেছ আৰু জনতা দল উভয়তে জৰুৰী অৱস্থাৰ সময়ত আৰু পিছত ফাট মেলা পৰিলক্ষিত হৈছিল।
কংগ্ৰেছ দলৰ ভাঙোনৰ কাৰণ: কংগ্ৰেছ দলত বিভাজনৰ কাৰণ আছিল অন্য নেতাৰ ইচ্ছাৰ বিৰুদ্ধে গৈ ইন্দিৰা গান্ধীৰ কেন্দ্ৰীভূত ক্ষমতা আৰু তেওঁৰ নেতৃত্ব দিয়াৰ উচ্চাকাংক্ষা। জৰুৰী অৱস্থাৰ পিছৰ নিৰ্বাচনত ইন্দিৰা গান্ধীৰ একনায়কত্ববাদী ভূমিকাৰ ফলত ভালেমান নেতাই দল এৰিবলৈ বাধ্য হৈছিল।
জনতা দলৰ ভাঙোনৰ কাৰণ: জনতা দলত ভাঙোনৰ কাৰণ আছিল দলৰ বিভিন্ন নেতাই প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ পদ অথবা মন্ত্ৰীসভাৰ প্ৰধান বিভাগসমূহ পাবৰ বাবে কৰা আভ্যন্তৰীণ ক্ষমতাৰ টনা-আজোৰা। ১৯৭৯ চনত জনতা দলত প্ৰথম বিভাজন হয়, যেতিয়া জনসংঘ দলৰ কেইজনমান সদস্যই দল ত্যাগ কৰি ভাৰতীয় জনতা দল গঠন কৰে। পৰৱৰ্তী পৰ্যায়ত লোকদলেও জনতা দল ত্যাগ কৰিছিল।
গণতন্ত্ৰৰ সংকট – সঘনাই সোধা প্ৰশ্ন
Get Free NCERT PDFs
If you want to download free PDFs of any chapter, click the link below and join our WhatsApp group:
