Class 11 ৰাজনীতি বিজ্ঞান অধ্যায় ১৫ – অধিকাৰ – সম্পূৰ্ণ প্ৰশ্নোত্তৰ সহ | AHSEC (ASSEB) অসমীয়া মাধ্যম
এঘাৰ শ্ৰেণীৰ ৰাজনীতি বিজ্ঞান অধ্যায় ১৫ – অধিকাৰ সম্পূৰ্ণ সমাধান (AHSEC-ASSEB – অসমীয়া মাধ্যম)
অধিকাৰ শব্দৰ অৰ্থ হৈছে কোনো ব্যক্তি বা গোটৰ এনে বৈধ অধিকাৰ যি তেওঁলোকক কিবা কাৰ্য সাধন কৰিবলৈ বা প্ৰাপ্ত কৰিবলৈ সক্ষম কৰে। এই অধ্যায়ত অধিকাৰৰ ধাৰণা, প্ৰকাৰ আৰু অধিকাৰৰ ব্যৱহাৰিক দিশবোৰ আলোচনা কৰা হৈছে। মৌলিক অধিকাৰ, নাগৰিক অধিকাৰ আৰু ৰাজনৈতিক অধিকাৰৰ স্বীকৃতি আৰু সুৰক্ষা সংবিধানৰ অধীনত কিদৰে নিশ্চিত কৰা হয় সেইবোৰ বুজোৱা হৈছে। অধিকাৰৰ সীমাবদ্ধতা আৰু দায়িত্বৰ দিশো এই অধ্যায়ত স্পষ্ট কৰা হৈছে।
✅ এই অধ্যায়ত কি শিকিব:
- অধিকাৰৰ অৰ্থ আৰু প্ৰকাৰ
- মৌলিক অধিকাৰ আৰু নাগৰিক অধিকাৰৰ পৰিচয়
- অধিকাৰৰ সুৰক্ষা আৰু সীমাবদ্ধতা
- অধিকাৰ লৈ দায়িত্ব আৰু কর্তব্য
- সংবিধানত অধিকাৰৰ বহলীকৰণ আৰু প্ৰয়োগ
🎯 অস্পীন একেডেমীৰ সুবিধা:
- নতুন AHSEC (ASSEB) পাঠ্যক্ৰমৰ পূৰ্ণ সমাধান
- প্ৰত্যেক প্ৰশ্নৰ সহজ আৰু বুজাব পৰা উত্তৰ
- অসমীয়া মাধ্যমৰ শিক্ষাৰ্থীৰ বাবে সুবিধাজনক ভাষা
- অধিকাৰ বিষয়ক গভীৰ আৰু সমগ্ৰ বিৱৰণ
Class 11 Political Science (ৰাজনীতি বিজ্ঞান) AHSEC/ASSEB Latest Syllabus | Assamese Medium Chapter-wise Solutions PDF
Limited Time Offer!
(For AHSEC/ASSEB Class 11 Political Science, Latest Syllabus)
Get complete preparation for Class 11 Political Science (Assamese Medium) with chapter-wise solutions PDF.
Includes detailed answers, definitions, solved examples, and conceptual explanations as per the latest AHSEC/ASSEB syllabus.
Perfect for self-study, homework help, and exam revision!
অধিকাৰ (Rights)
পাঠভিত্তিক প্রশ্নোত্তৰ
১। অধিকাৰ কি আৰু এইবোৰ কিয় প্রয়োজন?
উত্তৰঃ অধিকাৰ হৈছে সামাজিকভাৱে স্বীকৃতি লাভ কৰা তেনে কিছুমান সুযোগ-সুবিধা বা দাবী, যিবোৰ মানুহৰ ব্যক্তিত্বৰ পূৰ্ণ বিকাশৰ বাবে অতি অত্যাৱশ্যকীয়।
অধিকাৰসমূহ প্ৰয়োজনীয় হোৱাৰ কাৰণ:
(ক) এইসমূহৰ অবিহনে কোনো ব্যক্তিয়ে স্বাভাৱিক জীৱন-যাপন কৰিব নোৱাৰে।
(খ) মানুহৰ সন্মানজনক আৰু মৰ্যাদাসম্পন্ন জীৱন নিৰ্বাহৰ বাবে এইবোৰ প্ৰয়োজন।
(গ) এয়া আমাৰ সামগ্ৰিক মংগল সাধনৰ বাবে জৰুৰী।
(ঘ) এই অধিকাৰসমূহে ব্যক্তিক নিজৰ সুপ্ত প্ৰতিভা আৰু দক্ষতা বিকশিত কৰাত সহায় কৰে।
(ঙ) গণতান্ত্ৰিক ব্যৱস্থাৰ সফলতাৰ বাবেও অধিকাৰসমূহ অপৰিহাৰ্য।
অধিকাৰৰ দাবী উত্থাপন কৰাৰ ভিত্তিকেইটা:
(ক) মানৱীয় ভিত্তি: মানুহ হিচাপে আমি কিছুমান প্ৰাকৃতিক অধিকাৰ— যেনে জীয়াই থকাৰ অধিকাৰ, স্বাধীনতাৰ অধিকাৰ, আৰু বাক্ স্বাধীনতা আদি— জন্মগতভাৱে লাভ কৰোঁ।
(খ) সামাজিক ভিত্তি: সমাজ বা ৰাষ্ট্ৰৰ নাগৰিক হিচাপে আমাক কিছুমান ৰাজনৈতিক, নাগৰিক, অৰ্থনৈতিক আৰু সাংস্কৃতিক অধিকাৰৰ আৱশ্যকতা আছে।
২। কিহৰ ভিত্তিত কিছুমান অধিকাৰ সাৰ্বজনীন প্ৰকৃতিৰ বুলি বিবেচনা কৰা হয়। সাৰ্বজনীন বুলি বিবেচনা কৰা তিনিটা অধিকাৰ চিহ্নিত কৰা। কাৰণ দৰ্শোৱা।
উত্তৰঃ মানুহ হিচাপে প্ৰত্যেক ব্যক্তিয়ে কিছুমান মৌলিক অধিকাৰৰ সৈতে জন্মগ্ৰহণ কৰে, আৰু এই অধিকাৰসমূহ সাৰ্বজনীন প্ৰকৃতিৰ বুলি গণ্য কৰা হয়। এই অধিকাৰসমূহ পৃথিৱীৰ প্ৰত্যেক ব্যক্তিয়ে উপভোগ কৰে। এই সাৰ্বজনীনতাৰ ভিত্তি হৈছে এই ধাৰণা যে প্ৰত্যেক ব্যক্তি অনন্য আৰু সমানেই গুৰুত্বপূৰ্ণ, সেয়েহে সমগ্ৰ বিশ্বৰ সকলো মানুহৰে কিছুমান বিশেষ সুবিধা আছে। এই বিশেষ সুবিধাসমূহেই হৈছে সাৰ্বজনীন অধিকাৰ।
সাৰ্বজনীন প্ৰকৃতিৰ তিনিটা অধিকাৰ আৰু ইয়াৰ কাৰণ:
জীয়াই থকাৰ অধিকাৰ (Right to Life):
কাৰণ: প্ৰত্যেক ব্যক্তিৰে জীয়াই থকাৰ আৰু মৰ্যাদাসম্পন্ন জীৱন-যাপন কৰাৰ অধিকাৰ আছে। কোনো ব্যক্তিয়ে আন এজনৰ পৰা জীয়াই থকাৰ অধিকাৰ হৰণ কৰিব নোৱাৰে। প্ৰত্যেক আধুনিক ৰাষ্ট্ৰই ইয়াৰ নাগৰিকসকলৰ সুৰক্ষাৰ ব্যৱস্থা কৰাটো বাধ্যতামূলক।
মৰ্যাদাসম্পন্ন জীৱন-যাপনৰ অধিকাৰ (Right to Dignified Living):
কাৰণ: সন্মানজনক আৰু মৰ্যাদাসম্পন্ন জীৱন-যাপনৰ বাবে কিছুমান অধিকাৰ অত্যাৱশ্যকীয়। জাতি, ধৰ্ম, জন্মস্থান, আৰ্থিক স্থিতি বা শিক্ষা নিৰ্বিশেষে প্ৰত্যেক মানুহৰে সন্মান পোৱাৰ যোগ্যতা আছে। উদাহৰণস্বৰূপে, লাভজনক কৰ্মসংস্থানে কেৱল অৰ্থনৈতিক স্বাধীনতাই নিদিয়ে, বৰঞ্চ এজনক ব্যক্তিগত মৰ্যাদাও প্ৰদান কৰে।
শিক্ষা লাভৰ অধিকাৰ (Right to Education):
কাৰণ: কিছুমান অধিকাৰে ব্যক্তিৰ লুপ্ত প্ৰতিভা আৰু দক্ষতা বিকশিত কৰাত সহায় কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, শিক্ষাৰ অধিকাৰে আমাৰ যুক্তি প্ৰদৰ্শনৰ ক্ষমতা বিকশিত কৰাত সহায় কৰে, যাৰ ফলত আমি জীৱনত উপযুক্ত বাছনি আৰু সিদ্ধান্ত ল’বলৈ সক্ষম হওঁ। শিক্ষা হৈছে মানৱ উন্নয়নৰ এক সাৰ্বজনীন চাবিকাঠি।
৩। সাম্প্ৰতিক কালত আমাৰ দেশত দাবী কৰা নতুন কিছুমান অধিকাৰৰ বিষয়ে চমু আলোচনা কৰা। উদাহৰণস্বৰূপে জনজাতি লোকসকলৰ অধিকাৰ আৰু তেওঁলোকৰ জীৱন ধাৰণৰ অভ্যাস বা বন্ধকী শ্ৰমিকৰ বিৰুদ্ধে ল’ৰা-ছোৱালীৰ অধিকাৰ।
উত্তৰঃ প্ৰত্যেক মানুহৰ নাগৰিক হিচাপে আৰু সমাজৰ সদস্য হিচাপে কিছুমান অধিকাৰ আছে, য’ত সামাজিক, অৰ্থনৈতিক, ৰাজনৈতিক আৰু সাংস্কৃতিক অধিকাৰসমূহ অন্তৰ্ভুক্ত। চৰকাৰে এই পৰম্পৰাগত অধিকাৰসমূহ দেশৰ প্ৰত্যেক নাগৰিকক প্ৰদান কৰিবলৈ প্ৰয়াস কৰে।
অৱশ্যে, বৰ্তমান গোলকীকৰণৰ ফলস্বৰূপে সমগ্ৰ বিশ্বখন এখন গোলকীয় গাঁৱত পৰিণত হৈছে। প্ৰযুক্তিয়ে আমাৰ পৃথিৱীখনক অধিক আন্তঃসংলগ্ন আৰু আন্তঃনিৰ্ভৰশীল কৰি তুলিছে। এই পৰিপ্ৰেক্ষিতত, আমাৰ সমাজত বহুতো নতুন অধিকাৰৰ দাবী উত্থাপন হৈছে, যিবোৰ পূৰ্বৰ সংবিধানে স্বীকৃতি দিয়া নাছিল।
সাম্প্ৰতিক কালত দাবী কৰা নতুন কিছুমান অধিকাৰ:
(ক) নিৰাপদ খোৱাপানীৰ অধিকাৰ: বৰ্ধিত প্ৰদূষণৰ বাবে বিশুদ্ধ পানী পোৱাৰ নিশ্চয়তা।
(খ) প্ৰদূষণমুক্ত পৰিৱেশৰ অধিকাৰ: স্বাস্থ্যকৰ জীৱনৰ বাবে পৰিষ্কাৰ বায়ু আৰু পৰিৱেশৰ নিশ্চয়তা।
(গ) তথ্য জনাৰ অধিকাৰ (Right to Information – RTI): চৰকাৰী কাৰ্যকলাপৰ বিষয়ে নাগৰিকে জানিব পৰা স্বচ্ছতাৰ অধিকাৰ।
(ঘ) কৰ্মৰ অধিকাৰ: সকলো সক্ষম ব্যক্তিক কৰ্মসংস্থানৰ নিশ্চয়তা প্ৰদান কৰাৰ দাবী।
(ঙ) পৰ্যাপ্ত মজুৰিৰ অধিকাৰ: কেৱল নিম্নতম মজুৰিতকৈ অধিক, জীৱন নিৰ্বাহৰ বাবে যথেষ্ট মজুৰিৰ দাবী।
(চ) গোপনীয়তা ৰক্ষাৰ অধিকাৰ (Right to Privacy): ডিজিটেল যুগত ব্যক্তিগত তথ্য আৰু জীৱনৰ গোপনীয়তা সুৰক্ষিত কৰাৰ অধিকাৰ।
(ছ) বহনক্ষম উন্নয়নৰ অধিকাৰ: পৰিৱেশৰ সুৰক্ষা আৰু ভৱিষ্যত প্ৰজন্মৰ বাবে সম্পদ সংৰক্ষণ কৰি উন্নয়ন কৰাৰ অধিকাৰ।
(জ) শিশুৰ অধিকাৰ: (যেনে বন্ধকী শ্ৰমিকৰ বিৰুদ্ধে) শিশুসকলক শিক্ষা, সুৰক্ষা আৰু মুক্তভাৱে খেলিবলৈ পোৱা অধিকাৰৰ নিশ্চয়তা।
৪। ৰাজনৈতিক, অর্থনৈতিক আৰু সাংস্কৃতিক অধিকাৰৰ মাজৰ পাৰ্থক্য নির্ণয় কৰা। প্রত্যেকবিধ অধিকাৰৰ একোটা সংজ্ঞা দিয়া।
উত্তৰঃ ৰাজনৈতিক, অৰ্থনৈতিক আৰু সাংস্কৃতিক অধিকাৰসমূহ হৈছে মানৱ অধিকাৰৰ তিনিটা পৃথক শ্ৰেণী, যিবোৰে নাগৰিকৰ জীৱনৰ বেলেগ বেলেগ দিশ সামৰি লয়।
অধিকাৰৰ প্ৰকাৰ | সংজ্ঞা | পাৰ্থক্য/মূল লক্ষ্য | উদাহৰণ |
|---|---|---|---|
ৰাজনৈতিক অধিকাৰ | যি অধিকাৰে এজন নাগৰিকক দেশৰ শাসন ব্যৱস্থা আৰু ৰাজনৈতিক পৰিক্ৰমাত অংশগ্ৰহণ কৰিবলৈ সক্ষম কৰে। এইসমূহ কেৱল নাগৰিকসকলকহে দিয়া হয়। | শাসনত অংশগ্ৰহণৰ নিশ্চয়তা। | ১। ভোটদানৰ অধিকাৰ ২। নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা কৰাৰ অধিকাৰ ৩। ৰাজহুৱা পদত অধিষ্ঠিত হোৱাৰ অধিকাৰ ৪। চৰকাৰৰ সমালোচনাৰ অধিকাৰ |
অৰ্থনৈতিক অধিকাৰ | যি অধিকাৰে এজন ব্যক্তিক জীৱিকা অৰ্জন কৰিবলৈ আৰু তাৰ ফলস্বৰূপে এক সুৰক্ষিত জীৱন-যাপন কৰিবলৈ সক্ষম কৰে। | জীৱন ধাৰণৰ অৰ্থনৈতিক নিৰাপত্তা প্ৰদান কৰা। | ১। কৰ্মৰ অধিকাৰ ২। জিৰণিৰ অধিকাৰ ৩। উপযুক্ত মজুৰিৰ অধিকাৰ ৪। সমান কামৰ বাবে সমান মজুৰিৰ অধিকাৰ |
সাংস্কৃতিক অধিকাৰ | যি অধিকাৰে ব্যক্তিৰ সাংস্কৃতিক দিশসমূহ যেনে— শিক্ষা, কলা, সাহিত্য, ধৰ্ম, পৰম্পৰা আৰু ৰীতি-নীতি আদিৰ উৎকৰ্ষ সাধনত সহায় কৰে। | সংস্কৃতি, ভাষা আৰু পৰম্পৰা ৰক্ষা আৰু বিকাশ কৰা। | ১। নিজ মাতৃভাষাত প্ৰাথমিক শিক্ষা গ্ৰহণৰ অধিকাৰ ২। মাতৃভাষাৰ শিক্ষণৰ বাবে শিক্ষানুষ্ঠান স্থাপন কৰাৰ অধিকাৰ ৩। নিজ গোষ্ঠীৰ সাংস্কৃতিক বৈশিষ্ট্য অক্ষুণ্ণ ৰখাৰ অধিকাৰ |
৫। ‘অধিকাৰে ৰাষ্ট্ৰীয় কর্তৃপক্ষৰ ওপৰত কিছুমান সীমাবদ্ধতা আৰোপ কৰে’। উদাহৰণ দিব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰঃ এইটো সম্পূৰ্ণ সত্য যে অধিকাৰে চৰকাৰ বা ৰাষ্ট্ৰীয় কৰ্তৃপক্ষৰ ওপৰত কিছুমান সীমা বা প্ৰতিবন্ধকতা আৰোপ কৰে। এই অধিকাৰসমূহে চৰকাৰক স্পষ্টকৈ নিৰ্দেশ দিয়ে যে কি কৰা উচিত আৰু কি কৰা অনুচিত। ই নিৰ্দিষ্ট কাম সম্পন্ন কৰাৰ ক্ষেত্ৰত চৰকাৰৰ ক্ষমতাৰ ওপৰত বাধা আৰোপ কৰে। আন কথাত, চৰকাৰৰ ক্ষমতাৰ অনুশীলনত ই এক নিয়ন্ত্ৰণ আৰোপ কৰে।
উদাহৰণসহ ব্যাখ্যা:
ভাৰতীয় প্ৰেক্ষাপটত লক্ষ্য কৰিলে দেখা যায় যে ভাৰতীয় সংবিধানত নাগৰিকসকলৰ বাবে ছটা মৌলিক অধিকাৰ সন্নিৱিষ্ট কৰা হৈছে। এই অধিকাৰসমূহে চৰকাৰৰ কাৰ্যকলাপৰ ক্ষেত্ৰত স্পষ্ট সীমা নিৰ্ধাৰণ কৰে:
১। স্বাধীনতাৰ অধিকাৰৰ সীমা: চৰকাৰে কোনো ব্যক্তিৰ বাক্ আৰু মত প্ৰকাশৰ স্বাধীনতাত (অনুচ্ছেদ ১৯) সহজে হস্তক্ষেপ কৰিব নোৱাৰে। এই অধিকাৰে চৰকাৰক কোনো নাগৰিকক নিৰ্দোষতে গ্ৰেপ্তাৰ কৰাৰ বা অযুক্তিকৰভাৱে কাৰাৰুদ্ধ কৰাৰ পৰা বিৰত ৰাখে।
২। শোষণৰ বিৰুদ্ধে অধিকাৰৰ সীমা: এই অধিকাৰে (অনুচ্ছেদ ২৩-২৪) ৰাষ্ট্ৰক কোনো ব্যক্তি বা শ্ৰমিকক বলপূৰ্বক শ্ৰম কৰোৱাবলৈ বা কম মজুৰি প্ৰদান কৰিবলৈ নিষেধ কৰে। চৰকাৰ নিজে শোষক হ’ব নোৱাৰে।
যদি কোনো ব্যক্তি বা চৰকাৰী সংস্থাই এই মৌলিক অধিকাৰসমূহ উলংঘন কৰিবলৈ চেষ্টা কৰে, তেন্তে সংশ্লিষ্ট ব্যক্তিয়ে ন্যায়ালয়ৰ ওচৰ চাপিব পাৰে। ন্যায়ালয়ে এই সন্দৰ্ভত প্ৰতিকাৰমূলক ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰিবলৈ বাধ্য। ইয়াৰ কাৰণ এয়ে যে প্ৰত্যেক ভাৰতীয় নাগৰিকৰে কিছুমান মৌলিক অধিকাৰ আছে যিবোৰ উলংঘন কৰিব পৰা নাযায় (Non-violable)। এইদৰে অধিকাৰে নাগৰিক আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় কৰ্তৃপক্ষৰ মাজত এক ভাৰসাম্য স্থাপন কৰে।
এঘাৰ শ্ৰেণীৰ ৰাজনীতি বিজ্ঞান – অধ্যায় ১৫ অধিকাৰ সঘনাই সোধা প্ৰশ্ন
Get Free NCERT PDFs
If you want to download free PDFs of any chapter, click the link below and join our WhatsApp group:
