Class 11 ৰাজনীতি বিজ্ঞান অধ্যায় ১৬ – নাগৰিকত্ব – সম্পূৰ্ণ প্ৰশ্নোত্তৰ সহ | AHSEC (ASSEB) অসমীয়া মাধ্যম
এঘাৰ শ্ৰেণীৰ ৰাজনীতি বিজ্ঞান অধ্যায় ১৬ – নাগৰিকত্ব সম্পূৰ্ণ সমাধান (AHSEC-ASSEB – অসমীয়া মাধ্যম)
নাগৰিকত্ব শব্দৰ অৰ্থ হৈছে কোনো ৰাষ্ট্ৰৰ নিৰ্দিষ্টলক্ষণবিশিষ্ট সদস্য হোৱা অৱস্থা। ই কোনো ব্যক্তি বা গোটৰ তাৰ ৰাষ্ট্ৰৰ ৰাজনৈতিক, সামাজিক আৰু আইনী অধিকার আৰু কৰ্তব্যৰ সৈতে জড়িত। এই অধ্যায়ত নাগৰিকত্বৰ পৰিভাষা, প্ৰকাৰ, প্ৰাপ্তিৰ প্ৰক্ৰিয়া, আৰু সংবিধানত নাগৰিকত্বৰ সুৰক্ষাৰ বিধান আলোচনা কৰা হৈছে। লগতে ভাৰতীয় নাগৰিকত্ব আইনৰ বিস্তৃত ব্যাখ্যা আৰু প্ৰাসংগিকতাৰ ওপৰতো আলোচনা দিয়া হৈছে।
✅ এই অধ্যায়ত কি শিকিব:
- নাগৰিকত্বৰ অৰ্থ আৰু দিশ
- নাগৰিকত্বৰ প্ৰকাৰ
- নাগৰিকত্ব লাভ কৰাৰ পদ্ধতি
- ভাৰতীয় নাগৰিকত্ব আইন আৰু সংবিধানিক বিধান
- নাগৰিকত্ব আৰু সৰ্বভৌমত্বৰ সম্পৰ্ক
🎯 অস্পীন একেডেমীৰ সুবিধা:
- নতুন AHSEC (ASSEB) পাঠ্যক্ৰমৰ সম্পূৰ্ণ সমাধান
- প্ৰত্যেক প্ৰশ্নৰ স্পষ্ট আৰু সহজ ভাষাৰ উত্তৰ
- অসমীয়া মাধ্যমৰ শিক্ষাৰ্থীৰ বাবে উপযোগী বিৱৰণ
- নাগৰিকত্ব আইনৰ আধুনিক আৰু বিস্তারিত ব্যাখ্যা
Class 11 Political Science (ৰাজনীতি বিজ্ঞান) AHSEC/ASSEB Latest Syllabus | Assamese Medium Chapter-wise Solutions PDF
Limited Time Offer!
(For AHSEC/ASSEB Class 11 Political Science, Latest Syllabus)
Get complete preparation for Class 11 Political Science (Assamese Medium) with chapter-wise solutions PDF.
Includes detailed answers, definitions, solved examples, and conceptual explanations as per the latest AHSEC/ASSEB syllabus.
Perfect for self-study, homework help, and exam revision!
নাগৰিকত্ব (CITIZENSHIP)
পাঠভিত্তিক প্রশ্নোত্তৰ
১। নাগৰিকত্বত ৰাজনৈতিক সম্প্রদায় এটাৰ সম্পূৰ্ণ আৰু সমান সদস্যতা হিচাপে অধিকাৰ আৰু বাধ্যবাধকতা দুয়োটাই জড়িত হৈ আছে। আজিকালি প্রায়বোৰ গণতান্ত্রিক ৰাষ্ট্ৰতে কোনবোৰ অধিকাৰ ভোগ কৰাৰ বাৰে নাগৰিকসকলে আশা কৰে। তেওঁলোকৰ ৰাষ্ট্ৰ আৰু অন্যান্য নাগৰিকৰ প্ৰতি কেনেকুৱা ধৰণৰ বাধ্যবাধকতা থাকিব?
উত্তৰঃ ৰাজনৈতিক সম্প্ৰদায় এটাৰ সম্পূৰ্ণ আৰু সমতুল্য সদস্যতাকেই নাগৰিকত্ব বুলি কোৱা হয়। ৰাষ্ট্ৰই ইয়াৰ নাগৰিকসকলক কেইবাটাও অধিকাৰ আৰু বিশেষ সুবিধা প্ৰদান কৰে। এখন গণতান্ত্ৰিক ৰাষ্ট্ৰত সকলো নাগৰিককে সমান বুলি গণ্য কৰা হয় আৰু ৰাষ্ট্ৰই অধিকাৰ প্ৰদানৰ ক্ষেত্ৰত জাতি, ধৰ্ম, বৰ্ণ, লিংগ, জন্মস্থান, আৰ্থিক অৱস্থা বা শিক্ষাৰ ভিত্তিত কাৰো সৈতে বৈষম্যমূলক আচৰণ নকৰে। এখন গণতান্ত্ৰিক ৰাষ্ট্ৰত নাগৰিকসকলে সাধাৰণতে ভোগ কৰিবলৈ বিচৰা তিনিটা মূল অধিকাৰ হৈছে নাগৰিক অধিকাৰ, ৰাজনৈতিক অধিকাৰ আৰু অৰ্থ-সামাজিক অধিকাৰ।
(ক) নাগৰিক অধিকাৰ (Civil Rights):
নাগৰিক অধিকাৰে এজন ব্যক্তিক সমাজত এক স্বাভাৱিক জীৱন-যাপন কৰিবলৈ সক্ষম কৰি তোলে। ইয়াৰ অন্তৰ্গত অধিকাৰসমূহ হ’ল জীয়াই থকাৰ অধিকাৰ, বাঙ্ময়তা আৰু মত প্ৰকাশৰ স্বাধীনতা, চলাচলৰ স্বাধীনতা আৰু জীৱন ধাৰণৰ উপায় বাছনিৰ স্বাধীনতা ইত্যাদি। বহু লোকে উন্নত কৰ্মসংস্থান আৰু বাসস্থানৰ সন্ধানত নিজৰ জন্মস্থান এৰি যাত্ৰা কৰে। কিন্তু দুৰ্ভাগ্যবশতঃ, ভাৰতকে ধৰি বহু দেশত এই নাগৰিক অধিকাৰসমূহৰ উলংঘন দেখা যায়। বৰ্তমান প্ৰব্ৰজনকাৰী শ্ৰমিকসকলে স্থানীয় লোক আৰু ৰাজনৈতিক পক্ষসমূহৰ পৰা যথেষ্ট বাধাৰ সন্মুখীন হয়।
(খ) ৰাজনৈতিক অধিকাৰ (Political Rights):
ৰাজনৈতিক অধিকাৰে এজন ব্যক্তিক দেশৰ প্ৰশাসন আৰু শাসনত অংশগ্ৰহণ কৰিবলৈ সক্ষম কৰে। ইয়াৰ অন্তর্ভুক্ত অধিকাৰসমূহ হৈছে ভোটদানৰ অধিকাৰ, নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা কৰাৰ অধিকাৰ, ৰাজনৈতিক দল গঠন কৰাৰ অধিকাৰ আৰু ৰাজহুৱা পদবীত অধিষ্ঠিত হোৱাৰ অধিকাৰ ইত্যাদি। এই ৰাজনৈতিক অধিকাৰসমূহ কেৱল নাগৰিকসকলকহে দিয়া হয়, বিদেশীসকলক নহয়। এই অধিকাৰসমূহৰ অবিহনে গণতন্ত্ৰ প্ৰতিষ্ঠা হ’ব নোৱাৰে, সেয়েহে এয়া গণতন্ত্ৰৰ এক অপৰিহাৰ্য ভিত্তি।
(গ) অৰ্থ-সামাজিক অধিকাৰ (Socio-Economic Rights):
অৰ্থনৈতিক অধিকাৰে নাগৰিকসকলক জীৱিকা নিৰ্বাহ কৰিবলৈ আৰু এক সুৰক্ষিত জীৱন-যাপন কৰিবলৈ সুবিধা দিয়ে। অৰ্থনৈতিক অধিকাৰৰ অন্তৰ্গত অধিকাৰসমূহ হৈছে কাম কৰাৰ অধিকাৰ, পৰ্যাপ্ত মজুৰিৰ অধিকাৰ, জিৰণি আৰু ছুটীৰ অধিকাৰ, সম্পত্তিৰ অধিকাৰ, আৰু বৃদ্ধাৱস্থা, অসুস্থতা, কৰ্মসংস্থানহীনতা বা শাৰীৰিক অক্ষমতা আদিৰ ক্ষেত্ৰত সামাজিক সুৰক্ষাৰ অধিকাৰ। এই অধিকাৰবোৰে গণতন্ত্ৰক এক জনসাধাৰণ-কেন্দ্ৰিক চৰকাৰী ব্যৱস্থাত পৰিণত কৰিছে। সেয়ে, প্ৰায় সকলো চৰকাৰে নাগৰিকসকলক এই অধিকাৰসমূহ যোগান ধৰে।
নাগৰিকৰ প্ৰধান বাধ্যবাধকতা (Obligations):
নাগৰিকসকলে অধিকাৰ লাভ কৰাৰ পৰিৱৰ্তে ৰাষ্ট্ৰৰ প্ৰতিও কিছুমান দায়িত্ব আৰু দায়বদ্ধতা পালন কৰিব লাগে। নাগৰিকসকলৰ কেইটামান প্ৰধান দায়বদ্ধতা হৈছে:
(ক) নিজৰ দেশক ভাল পোৱা আৰু ৰাষ্ট্ৰৰ প্ৰতি সন্মান প্ৰদৰ্শন কৰা।
(খ) সংবিধান, জাতীয় পতাকা আৰু জাতীয় সংগীত আদিৰ প্ৰতি সন্মান জনোৱা।
(গ) সততাৰে আৰু নিয়মীয়াকৈ কৰ (Tax) পৰিশোধ কৰা।
(ঘ) চৰকাৰে প্ৰণয়ন কৰা আইন-কানুনসমূহ মানি চলা।
(ঙ) নিজৰ ভোটাধিকাৰ বিজ্ঞতাৰে প্ৰয়োগ কৰা।
(চ) ৰাজহুৱা সম্পত্তি সুৰক্ষিত কৰা আৰু ইয়াক ধ্বংস হোৱাৰ পৰা ৰোধ কৰা।
(ছ) প্ৰাকৃতিক পৰিৱেশ সংৰক্ষণ কৰা আৰু ইয়াক উন্নত কৰাৰ ক্ষেত্ৰত সহায় কৰা।
২। সকলো নাগৰিককে সমান অধিকাৰ প্ৰদান কৰা হ’লেও সকলোৰে তাক সমানে প্ৰয়োগ কৰিব নোৱাৰিব পাৰে। ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰঃ নাগৰিকত্ব শব্দটোৱে ৰাজনৈতিক সম্প্ৰদায় একোটাত সম্পূৰ্ণ আৰু সমান সদস্যতা বুজালেও, বাস্তৱত দেখা যায় যে এখন দেশৰ সকলো নাগৰিকে সেই অধিকাৰ আৰু বিশেষ সুবিধাসমূহ সমানে আৰু সম্পূৰ্ণৰূপে উপভোগ নকৰে। নাগৰিকত্বৰ পৰিধিত বস্তিবাসী, বনাঞ্চলবাসী আৰু জনজাতীয় লোকসকলো অন্তৰ্ভুক্ত।
বৰ্তমান, অসংখ্য দক্ষ আৰু অৰ্দ্ধ-দক্ষ দৰিদ্ৰ শ্ৰমিকে গ্ৰাম্য অঞ্চলৰ পৰা চহৰাঞ্চললৈ প্ৰব্ৰজন কৰে। তেওঁলোকে কাৰিকৰী, বিজুলী যোগানকাৰী, প্লাম্বাৰ, বিক্ৰেতা, সৰু ব্যৱসায়ী বা ঘৰুৱা কৰ্মী হিচাপে কাম কৰে। চহৰ-নগৰসমূহত ব্যয়বহুল বাসস্থানৰ বাবে তেওঁলোকে বস্তিসমূহতে বসবাস কৰিবলৈ বাধ্য হয়। কিন্তু এই বস্তিবাসী লোকসকলে বহুতো বাধা আৰু প্ৰতিবন্ধকতাৰ সন্মুখীন হয়। তেওঁলোকক সমাজৰ অবাঞ্ছিত উপাদান হিচাপে গণ্য কৰা হয়।
প্ৰায়েই তেওঁলোকক তেওঁলোকৰ বাসগৃহৰ পৰা বলপূৰ্বকভাৱে উচ্ছেদ কৰা হয়। চহৰৰ সৌন্দৰ্য্য বৰ্ধন প্ৰক্ৰিয়াৰ অজুহাতত বহুতো বস্তি অঞ্চলত উচ্ছেদ অভিযান চলোৱা হয়। ঠিক একেদৰে, বাট-পথ, খনন কাৰ্য বা কৃষিৰ দৰে উন্নয়নমূলক প্ৰকল্পৰ বাবেও বস্তিবাসীয়ে নিজৰ বাসস্থান হেৰুৱাবলগীয়া হয়। ইয়াৰ ফলত তেওঁলোকে মাটি হেৰুৱাৰ উপৰি জীৱিকা আৰু সংস্কৃতিও হেৰুৱায়, আৰু এনে অঞ্চললৈ স্থানান্তৰিত হ’বলৈ বাধ্য হয় য’ত তেওঁলোকক অবাঞ্ছিত বুলি গণ্য কৰা হয়।
একেধৰণৰ সমস্যা জনজাতীয় লোকসকলৰ ক্ষেত্ৰতো দেখা যায়। বৰ্তমান এনে বহুতো জনজাতীয় গোটে তেওঁলোকৰ ভূ-সম্পত্তি হেৰুৱাৰ লগতে নিজৰ পৰম্পৰাগত জীৱন ধাৰণ পদ্ধতিৰ অনুশীলনৰ পৰাও বঞ্চিত হৈছে। এই বাস্তৱতাই স্পষ্টকৈ দেখুৱাই যে আমাৰ দেশৰ বৃহৎ সংখ্যক লোকে সম্পূৰ্ণ আৰু সমান নাগৰিকত্বৰ সুবিধা উপভোগ কৰিব পৰা নাই।
৩। শেহতীয়াভাবে ভাৰতবৰ্ষত নাগৰিকৰ অধিকাৰৰ পূৰ্ণ উপভোগৰ বাবে হোৱা যিকোনো দুটা বিপ্লৱৰ বিষয়ে চমুটোকা লিখা। ইয়াত কোনবোৰ অধিকাৰ দাবী কৰা হৈছিল?
উত্তৰঃ ভাৰতীয় সংবিধানে দেশৰ প্ৰতিজন নাগৰিককে সম্পূৰ্ণ আৰু সমান নাগৰিকত্ব প্ৰদান কৰিছে, আৰু ৰাষ্ট্ৰই জাতি, ধৰ্ম, লিংগ, জন্মস্থান বা আৰ্থিক স্থিতিৰ ভিত্তিত বৈষম্য নকৰাৰ নীতি গ্ৰহণ কৰিছে। কিন্তু শেহতীয়াকৈ আমাৰ দেশৰ কিছুমান শ্ৰেণীয়ে সংবিধান স্বীকৃত অধিকাৰসমূহ উপভোগ কৰিবলৈ সক্ষম নোহোৱাৰ ফলত কেইবাটাও গুৰুত্বপূৰ্ণ সংগ্ৰামৰ উত্থান হৈছে। ইয়াৰ ভিতৰত মহিলাৰ আন্দোলন আৰু বিতাৰিত লোকৰ অধিকাৰৰ আন্দোলন বিশেষভাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ।
(ক) মহিলাৰ আন্দোলন (Women’s Movement):
বৰ্তমান আমাৰ দেশত মহিলাৰ বিৰুদ্ধে বৃহৎ মাত্ৰাত হিংসাত্মক ঘটনা আৰু শোষণ-নিৰ্যাতন সংঘটিত হৈ আছে। তেওঁলোকে বহুতো ঘৰত দাসৰ দৰে জীৱন-যাপন কৰিবলগীয়া হৈছে আৰু কৰ্মস্থলীৰ লগতে সমাজতো বৈষম্যমূলক আচৰণৰ সন্মুখীন হয়। কেইগৰাকীমান সাহসী মহিলাৰ প্ৰচেষ্টাৰ ফলস্বৰূপে এই শোষণৰ বিৰুদ্ধে দেশত এক তীব্ৰ আন্দোলনৰ সূচনা হয়।
দাবী কৰা অধিকাৰসমূহ: মহিলাই চলন-ফুৰণৰ স্বাধীনতা, শিক্ষাৰ অধিকাৰ, নিয়োগৰ অধিকাৰ, সকলো প্ৰকাৰৰ শোষণৰ পৰা সুৰক্ষাৰ অধিকাৰ, সমান কামৰ বাবে সমান মজুৰিৰ অধিকাৰ, আৰু সামাজিক তথা ৰাজনৈতিক ক্ষেত্ৰত পুৰুষৰ সৈতে সম-অধিকাৰৰ দাবী উত্থাপন কৰিছে।
(খ) বিতাৰিত বা স্থানচ্যুত লোকৰ অধিকাৰৰ আন্দোলন (Displacement Rights Movement):
ভাৰতৰ বিভিন্ন অংশত চৰকাৰ আৰু ব্যক্তিসকলে কৰা বিভিন্ন উন্নয়নমূলক কাৰ্যকলাপৰ বাবে অজস্ৰ লোকক স্থানচ্যুত (Displaced) কৰা হৈছে। পথ, ৰে’লপথ, কাৰখানা, বৃহৎ বান্ধ আৰু জলবিদ্যুৎ প্ৰকল্প আদি নিৰ্মাণৰ ফলত বৃহৎ সংখ্যক পৰিয়ালক নিজৰ ঠাই এৰিবলগীয়া হৈছে। প্ৰায়বোৰ ক্ষেত্ৰতে এই লোকসকলক পৰ্যাপ্ত ক্ষতিপূৰণ বা বিকল্প বাসস্থান প্ৰদান কৰা হোৱা নাই আৰু তেওঁলোকক শোষণ কৰা হৈছে।
দাবী কৰা অধিকাৰসমূহ: এই অনগ্ৰসৰ শ্ৰেণীৰ স্বাৰ্থ সুৰক্ষিত কৰিবলৈ দেশত তীব্ৰ আন্দোলনৰ সৃষ্টি হৈছে। তেওঁলোকে উপযুক্ত পুনৰ্সংস্থাপনৰ অধিকাৰ, ভূমিৰ অধিকাৰ, জীৱিকাৰ অধিকাৰ আৰু পৰম্পৰাগত সংস্কৃতি ৰক্ষাৰ অধিকাৰৰ দাবী উত্থাপন কৰিছে।
৪। শৰণাৰ্থীসকলে সম্মুখীন হোৱা সমস্যাবোৰ কি কি? গোলকীয় নাগৰিকত্বৰ ধাৰণাই তেওঁলোকক কিদৰে সহায় কৰিব?
উত্তৰঃ শৰণাৰ্থীসকল হৈছে সেই লোকসকল, যিসকলে যুদ্ধ, অত্যাচাৰ, ৰাজনৈতিক অস্থিৰতা, দুৰ্ভিক্ষ অথবা অন্যান্য প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ ফলস্বৰূপে নিজৰ দেশ এৰি বাহিৰত বাস কৰিবলগীয়া হয়। ওপৰোক্ত কাৰণসমূহৰ বাবে সমগ্ৰ বিশ্বত নিযুত নিযুত লোকে নিজৰ বাসস্থানৰ পৰা স্থানচ্যুত হ’বলৈ বাধ্য হৈছে। এই ক্ষেত্ৰত ছুডানৰ দাৰফুৰ অঞ্চলৰ শৰণাৰ্থী, পেলেষ্টাইনী, ৰ’হিঙীয়া বা বাংলাদেশৰ শৰণাৰ্থীসকলৰ কথা উল্লেখ কৰিব পাৰি। উত্তৰ আফ্ৰিকাৰ পৰা ইউৰোপলৈ অবৈধভাৱে যোৱা অসংখ্য লোকক শৰণাৰ্থী শিবিৰত ৰখা হৈছে।
শৰণাৰ্থীসকলে সন্মুখীন হোৱা প্ৰধান সমস্যাসমূহ:
শৰণাৰ্থীসকলৰ সৰহসংখ্যকে দুৰ্ভিক্ষ, ধৰ্মীয় বা ৰাজনৈতিক উৎপীড়ন বা নিবনুৱা সমস্যাৰ আশংকাত নিজ মাতৃভূমিলৈ উভতি যাবলৈ ইচ্ছুক নহয়।
ফলস্বৰূপে তেওঁলোকৰ সৰহসংখ্যকে দীঘলীয়া সময় ধৰি ৰাষ্ট্ৰবিহীন নাগৰিক হিচাপে বাচি থাকে আৰু অবৈধ অনুপ্ৰৱেশকাৰী হিচাপে থাকিবলৈ বাধ্য হয়।
এনে পৰিস্থিতিৰ বাবে তেওঁলোকে বৈধভাৱে কাম কৰিব নোৱাৰে, নিজৰ সন্তানক শিক্ষা দিব নোৱাৰে বা সম্পত্তি আহৰণ কৰিব নোৱাৰে।
এখন দেশত তেওঁলোকৰ উপস্থিতিয়ে দেশৰ আৰ্থিক সম্পদৰ ওপৰত অতিৰিক্ত চাপ সৃষ্টি কৰে।
কেতিয়াবা এই প্ৰব্ৰজনকাৰীসকলে নিজৰ মাজতে সংগঠিত হৈ আইন-শৃংখলাজনিত সমস্যাৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে। সেয়েহে, বহুতো দেশে এনে শৰণাৰ্থীসকলক নিজ দেশত নিবিচাৰে বা তেওঁলোকক নাগৰিকত্ব প্ৰদান কৰিবলৈ আগ্ৰহী নহয়, কিয়নো স্থানীয় লোকসকলে তেওঁলোকৰ উপস্থিতি ভাবুকিস্বৰূপ বুলি গণ্য কৰি ইয়াৰ বিৰোধিতা কৰে।
গোলকীয় নাগৰিকত্বৰ ধাৰণাৰ সহায়:
গোলকীয় নাগৰিকত্বৰ ধাৰণাটোৱে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় শৰণাৰ্থী সমস্যাটো বহুখিনি লাঘৱ কৰিব পাৰে। বিশ্বৰ দেশসমূহে ঐক্যবদ্ধভাৱে এই সমস্যাটো মোকাবিলা কৰিলে সমাধান কৰাটো সহজ হ’ব। বৰ্তমান বহুতো দেশে সন্মুখীন হোৱা এনেধৰণৰ সমস্যাৰ এক আদৰ্শ সমাধান হিচাপে গোলকীয় নাগৰিকত্বৰ ধাৰণাটো উপযুক্ত বুলি বিবেচনা কৰা হৈছে। যদি তেওঁলোকক সাৰ্বজনীন নাগৰিকত্ব প্ৰদান কৰা হয়, তেন্তে ইয়াৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত দেশসমূহে শৰণাৰ্থীসকলৰ মাতৃভূমি কি সেইটো বিবেচনা নকৰাকৈ তেওঁলোকক কিছুমান মৌলিক মানৱ অধিকাৰ প্ৰদান কৰিবলৈ সক্ষম হ’ব।
৫। দেশৰ ভিতৰতে বিভিন্ন অংশৰ পৰা হোৱা প্ৰব্ৰজনক স্থানীয় লোকসকলে প্ৰায়ে বাধা প্ৰদান কৰে। স্থানীয় অৰ্থনীতিলৈ প্ৰব্ৰজনকাৰীসকলে কি কি অৱদান আগবঢ়াৰ পাৰে?
উত্তৰঃ প্ৰায় সকলো গণতান্ত্ৰিক দেশেই তেওঁলোকৰ নাগৰিকসকলক মুক্ত চলাচলৰ অধিকাৰ প্ৰদান কৰিছে। নিজৰ বাসস্থানৰ ওচৰত সুযোগ-সুবিধা নাথাকিলে শ্ৰমিকসকলে কৰ্মসংস্থাপনৰ সন্ধানত প্ৰব্ৰজন কৰে। অৱশ্যে, বাহিৰাগত লোকে চাকৰি লাভ কৰাৰ বিৰুদ্ধে আমাৰ দেশৰ বহুতো অঞ্চলত স্থানীয় লোকসকলে প্ৰায়ে প্ৰতিৰোধ গঢ়ি তোলে। তেওঁলোকে দাবী কৰে যে নিৰ্দিষ্ট ধৰণৰ চাকৰি কেৱল স্থানীয় লোককহে বা যিসকলে স্থানীয় ভাষা জানে তেওঁলোককহে দিয়া উচিত। ৰাজনৈতিক দলসমূহেও প্ৰায়ে এনেধৰণৰ প্ৰতিৰোধী আন্দোলনত সমৰ্থন আগবঢ়ায়। কেতিয়াবা এনে ব্যৱস্থাই বাহিৰাগতৰ বিৰুদ্ধে সংগঠিত হিংসাৰ ৰূপ লয়। এনে সমস্যা ভাৰতৰ প্ৰায় সকলো অংশতে বিদ্যমান।
প্ৰব্ৰজনকাৰীৰ অৰ্থনীতিলৈ অৱদান:
এই প্ৰব্ৰজনকাৰী লোকসকলে সাধাৰণতে ফেৰীৱালা, চাফাই কৰ্মী, সৰু ব্যৱসায়ী, ঘৰুৱা কৰ্মী, প্লাম্বাৰ, ইলেক্ট্ৰিচিয়ান আৰু কাৰিকৰী শ্ৰমিক হিচাপে জীৱিকা নিৰ্বাহ কৰে। যদিও তেওঁলোক চহৰ-নগৰৰ ব্যয়বহুল আৱাসৰ বাবে বস্তি অঞ্চলত বাস কৰে, তেওঁলোকৰ শ্ৰমেৰে তেওঁলোকে অৰ্থনীতিলৈ উল্লেখনীয় অৰিহণা যোগায়:
শ্ৰম যোগান: চহৰ আৰু নগৰসমূহৰ অধিকাংশ কায়িক শ্ৰমৰ কামত এই লোকসকলে নিয়োজিত হয়। উদাহৰণস্বৰূপে— নিৰ্মাণ কাৰ্য, হকাৰ হিচাপে সামগ্ৰী বিক্ৰী, বা বাঁহ-বেতৰ কাম কৰা শ্ৰমিকসকল।
সেৱা উপলব্ধতা: তেওঁলোকে এনে সেৱাসমূহ উপলব্ধ কৰায় যিবোৰৰ অবিহনে চহৰীয়া জীৱন স্থবিৰ হৈ পৰিব। এওঁলোকৰ অবিহনে নগৰীয়া কেন্দ্ৰসমূহ সক্ৰিয় হৈ থাকিব নোৱাৰে।
অৰ্থনৈতিক বৰঙণি: তেওঁলোকৰ কৰ্ম-কাৰ্যসমূহে স্থানীয় অৰ্থনীতি আৰু আনকি ৰাজ্যৰ জিডিপি (GDP) লৈও এক উল্লেখযোগ্য বৰঙণি আগবঢ়ায়।
৬। ‘ভাৰতৰ দৰে সমান নাগৰিকত্ব প্ৰদান কৰা গণতান্ত্ৰিক নাগৰিকত্ব পৈণতাৰ বিপৰীতে এক কল্পনাহে।’ বৰ্তমান ভাৰতবৰ্ষত নাগৰিকত্বক লৈ উত্থাপিত হোৱা বিষয়বোৰৰ কিছুমান আলোচনা কৰা।
উত্তৰঃ ভাৰতীয় সংবিধানে এই দেশৰ প্ৰতিজন নাগৰিককে সমান আৰু সম্পূৰ্ণ নাগৰিকত্ব প্ৰদান কৰিছে। এই উদ্দেশ্যে সংবিধানে সকলো নাগৰিককে সমতাৰ আশ্বাস দিছে আৰু বহুতো পৌৰ, ৰাজনৈতিক আৰু অৰ্থনৈতিক অধিকাৰ মঞ্জুৰ কৰিছে। ৰাষ্ট্ৰই কোনো নাগৰিককে জাতি, ধৰ্ম, লিংগ, জন্মস্থান, আৰ্থিক স্থিতি বা শিক্ষাৰ ভিত্তিত বৈষম্যমূলক আচৰণ নকৰে। ধৰ্মীয় আৰু ভাষিক সংখ্যালঘু সম্প্ৰদায়ৰ অধিকাৰো সুৰক্ষিত কৰা হৈছে।
নাগৰিকত্বক লৈ উত্থাপিত বৰ্তমানৰ বিষয়সমূহ:
এই সকলোবোৰ ব্যৱস্থা থকাৰ স্বত্বেও, ভাৰতৰ কেইটামান শ্ৰেণীয়ে সমান আৰু সম্পূৰ্ণ নাগৰিকত্ব বাস্তৱত উপভোগ নকৰে। ইয়াৰ ফলত দেশৰ ভিতৰত কিছুসংখ্যক আন্দোলনৰ সূত্ৰপাত হৈছে। এই আন্দোলনসমূহৰ ভিতৰত উল্লেখযোগ্য হৈছে:
নাৰী আন্দোলন: ৰাজনৈতিক আৰু সামাজিক ক্ষেত্ৰত সম-অধিকাৰ আৰু নিৰাপত্তা দাবী কৰা হৈছে।
দলিত শ্ৰেণীৰ আন্দোলন: সামাজিক বৈষম্য আৰু বঞ্চনাৰ বিৰুদ্ধে অধিকাৰ নিশ্চিতকৰণৰ বাবে সংগ্ৰাম চলি আছে।
বিতাৰিত লোকৰ আন্দোলন: উন্নয়নমূলক প্ৰকল্পৰ বাবে স্থানচ্যুত হোৱা লোকসকলৰ বাবে উপযুক্ত ক্ষতিপূৰণ আৰু পুনৰ্সংস্থাপনৰ দাবী।
বস্তিবাসী লোকৰ আন্দোলন: বস্তি অঞ্চলত বাস কৰা লোকসকলৰ বাসস্থানৰ নিশ্চয়তা আৰু মৌলিক সা-সুবিধাৰ অধিকাৰৰ দাবী।
জনজাতীয় লোকৰ আন্দোলন: অধিক স্বায়ত্তশাসনৰ বাবে আৰু বনাঞ্চল তথা প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ ওপৰত তেওঁলোকৰ পৰম্পৰাগত অধিকাৰ ৰক্ষাৰ দাবী।
এইটো সত্য যে বনাঞ্চলত বাস কৰা লোকসকলে, জনজাতীয় লোকসকলে, বস্তি অঞ্চলত বসবাস কৰা লোকসকলে, পদপথৰ বিক্ৰেতাসকলে তথা সমাজৰ অন্যান্য অনগ্ৰসৰ লোকসকলে সম্পূৰ্ণ নাগৰিকত্বৰ সকলো সুবিধা সমানে উপভোগ কৰা নাই। সেয়েহে, এই গোটসমূহে নিজৰ অধিকাৰৰ বাবে সংগ্ৰামত নামিছে। সমাজৰ পৰিৱৰ্তন সাপেক্ষে নতুন নতুন বিষয় নিৰৱচ্ছিন্নভাৱে উত্থাপন হৈ আহিছে আৰু নিজকে অনগ্ৰসৰ বুলি ভবা লোকসকলে নতুন দাবী উত্থাপন কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছে। ইয়াৰ পৰা স্পষ্ট হয় যে কাগজে-পত্ৰে নাগৰিকত্ব সমান হ’লেও, বাস্তৱত “গণতান্ত্ৰিক নাগৰিকত্ব পৈণতা” এতিয়াও এক পূৰ্ণ হোৱা কল্পনা।
এঘাৰ শ্ৰেণীৰ ৰাজনীতি বিজ্ঞান – অধ্যায় ১৬ নাগৰিকত্ব সঘনাই সোধা প্ৰশ্ন
Get Free NCERT PDFs
If you want to download free PDFs of any chapter, click the link below and join our WhatsApp group:
