SEBA Class 9 Science (বিজ্ঞান) Chapter 4 – পৰমাণুৰ গঠন Solutions & Summary
SEBA Class 9 Science (Bigyan) Chapter 4 – “পৰমাণুৰ গঠন” সমাধান বিচাৰি আছানে? Ospin Academy-ত তুমি NCERT-ভিত্তিক পাঠ্যপুথিৰ উত্তৰ, বহু-বিকল্প প্ৰশ্ন (MCQs), আৰু অধ্যায়ৰ সংক্ষিপ্ত বিৱৰণ পাব, যিয়ে পৰীক্ষাৰ বাবে সহায় কৰিব।
এই অধ্যায়ত পৰমাণুৰ গঠন, প্ৰোটন, নিউট্ৰন আৰু ইলেকট্ৰন, আৰু Bohr Model সম্পৰ্কে আলোচনা কৰা হৈছে।
📖 Chapter Overview:
This chapter focuses on the structure of an atom, explaining its subatomic particles and their properties. It also covers Thomson’s Model, Rutherford’s Model, and Bohr’s Model of an Atom.
📌 Key Topics Covered:
⭐ What is an Atom’s Structure?
⭐ Thomson’s Model of Atom
⭐ Rutherford’s Atomic Model
⭐ Bohr’s Model and Modern Atomic Theory
📌 How Does This Help in Exams?
✅ Concept Clarity: Helps students understand the atomic models and structure.
✅ Exam-Oriented Solutions: The NCERT-based Class 9 Science (Bigyan) Assamese Medium solutions help in effective exam preparation.
✅ MCQs and Extra Questions: Provides Multiple Choice Questions (MCQs) and conceptual exercises.
✅ Quick Revision Notes: Important points summarized for last-minute revision.
Ospin Academy offers complete Class 9 Science (Bigyan) Assamese Medium Chapter 4 – “পৰমাণুৰ গঠন” solutions to help students score better in exams.
Class 9 Science (বিজ্ঞান) PDF Solutions 2025-26 | SEBA Assam
Download Class 9 Science (বিজ্ঞান) PDF with MCQs, textbook solutions, and additional practice questions for SEBA Assam 2025-26.
Class 9 Science Chapter 4 Question answer in Assamese medium
NCERT Solutions For Class 9 Science Chapter 4 Matter in Our Surroundings
পৰমাণুৰ গঠন (STRUCTURE OF THE Atom )
Class 9 Science NCERT Textbook – Page 47
1. কেনেল ৰশ্মি কি?
উত্তৰঃ 1886 চনত ই গ’ল্ডষ্টেইনে বিশেষ ধৰণৰ ৰন্ধ্ৰবিশিষ্ট কেথ’ড ব্যৱহাৰ কৰি বিদ্যুত মোক্ষণ নলীৰ পৰীক্ষাটো নতুন বিকিৰণৰ উপস্তিতি ধৰা পেলাইছিল আৰু ইয়াক কেনেল ৰশ্মি বোলা হয় ।
2. পৰমাণু এটাত এটা প্ৰ’টন আৰু এটা ইলেট্ৰ’ন থাকিলে ই কোনো আধান বহন কৰিবনে নকৰে ?
উত্তৰঃ ইলেট্ৰ’ন আৰু প্ৰ’টনৰ আধানৰ মান সমান ।যদিও ইহঁত বিপৰীত আধানযুক্ত কণিকা । গতিকে, এটা ইলেট্ৰ’ন আৰু প্ৰ’টনযুক্ত পৰমাণুত আধান নাথাকিব ।
Class 9 Science NCERT Textbook – Page 49
1. থমছনৰ পৰমাণুৰ আৰ্হিৰ মতে পৰমাণু এটা সামগ্ৰিকভাৱে কেনেদৰে প্ৰশম হয় ব্যাখ্যা কৰা ।
উত্তৰঃ থমছনৰ পৰমাণুৰ আৰ্হিত প্ৰ’টনৰ উপস্তিতিৰ বাবে পৰমাণু এটাত থকা ধনাত্মক আধানৰ মান, ইলেট্ৰ’নৰ উপস্তিতিৰ বাবে সৃষ্টি হোৱা ঋণাত্মক আধানৰ মানৰ সমান হয় । সেয়ে, পৰমাণু এটা সামগ্ৰিকভাৱে প্ৰশম বা উদাসীন হয় ।
2. ৰাডাৰফ’ৰ্ডৰ পৰমাণুৰ আৰ্হিৰ মতে পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছত কোনটো উপ-পাৰমাণৱিক কণা থাকে ।
উত্তৰঃ ৰাডাৰফ’ৰ্ডৰ পাৰমাণৱিক আৰ্হি মতে পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছত প্ৰ’টন থাকে ।
3. তিনিটা শ্বেলৰে সৈতে ব’ৰৰ পৰমাণুৰ আৰ্হিৰ এটা চিত্ৰ অংকণ কৰা ।
উত্তৰঃ
তিনিটা শ্বেলৰে সৈতে ব’ৰৰ পৰমাণুৰ আৰ্হিৰ চিত্ৰ অংকণ কৰা হ’ল ।
4. a – কণা বিচ্ছুৰণ পৰীক্ষাটোত সোণৰ পাতৰ সলনি আন ধাতুৰ পাত ব্যৱহাৰ কৰা হয় ।তেনেহ’লে কি দেখা যাব বুলি ভাবা?
উত্তৰঃ a – কণা বিচ্ছুৰণ পৰীক্ষাটো সম্পন্ন কৰিবলৈ অতি কম বেধৰ পাতৰ প্ৰয়োজন হয় ।
অন্য ধাতু সোণৰ দৰে ঘাত সহনীয় নহয় বাবে এনে পাত আহৰণ কৰাটো কঠিন হ’ব । যদি অধিক বেধবিশিষ্ট পাত ব্যৱহাৰ কৰা হয় তেন্তে a – কণাই প্ৰত্যাৱৰ্তন কৰিব যাৰ ফলত অন্য পৰ্যবেক্ষনহে পোৱা যাব । ৰাডাৰফ’ৰ্ডে ব্যৱহাৰ কৰা সোণৰ পাতখন 1000 পৰমাণুৰ থাক এটাৰ সমান ডাঠ আছিল ।
Class 9 Science NCERT Textbook – Page 49
1. পৰমাণুৰ তিনিটা উপ-পাৰমাণৱিক কণাৰ নাম লিখা ।
উত্তৰঃ পৰমাণুৰ তিনিটা উপ-পাৰমাণৱিক কণা হৈছে ইলেট্ৰ’ন, প্ৰ’টন আৰু নিউট্ৰন ।
2. হিলিয়াম পৰমাণুৰ পাৰমাণৱিক ভৰ 4u আৰু ইয়াৰ নিউক্লিয়াছত দুটা প্ৰ’টন আছে । ইয়াত কিমানটা নিউট্ৰন থাকিব ?
উত্তৰঃ
হিলিয়াম পৰমাণুৰ পাৰমাণৱিক ভৰ = 4u
ভৰ সংখ্যা = প্ৰ’টনৰ সংখ্যা + নিউট্ৰনৰ সংখ্যা
∴ নিউট্ৰনৰ সংখ্যা = ভৰ সংখ্যা – প্ৰ’টনৰ সংখ্যা
= 4 – 2
= 2
গতিকে, হিলিয়াম পৰমাণুত 2 টা নিউট্ৰন থাকে ।
Class 9 Science NCERT Textbook – Page 50
1. কাৰ্বন আৰু ছডিয়াম পৰমাণুত ইলেকট্ৰনৰ বিতৰণ দ্খুোওৱা ।
উত্তৰঃ কাৰ্বনৰ পাৰমাণৱিক সংখ্যা = 6
∴ ইলেকট্ৰনৰ সংখ্যা = 6
= K- কক্ষপথৰ ইলেকট্ৰ’নৰ সংখ্যা = 2
= L- কক্ষপথৰ ইলেকট্ৰ’নৰ সংখ্যা = 4
গতিকে, কাৰ্বন পৰমাণুত ইলেকট্ৰ’নৰ বিতৰণ 2,4
ছ’ডিয়ামৰ পাৰমাণৱিক সংখ্যা = 11
∴ ইলেকট্ৰ’নৰ সংখ্যা = 11
K – কক্ষপথৰ ইলেকট্ৰ’নৰ সংখ্যা = 2
L – কক্ষপথৰ ইলেকট্ৰ’নৰ সংখ্যা = 8
M – কক্ষপথৰ ইলেকট্ৰ’নৰ সংখ্যা = 1
গতিকে, ছ’ডিয়ামৰ পৰমাণুত ইলেকট্ৰ’নৰ বিতৰণ 2,8,1
2. পৰমাণু এটা K আৰু L শ্বেলবোৰ পূৰ্ণ হৈ থাকিলে পৰমাণুটোত ইলেকট্ৰ’নৰ মূঠ সংখ্যা কিমান হ’ব ?
উত্তৰঃ K কক্ষপথত (n = 1) ইলেকট্ৰ’নৰ সংখ্যা (n = 1)
= 2n2 = 2 × 12 = 2 × 1 = 2
L কক্ষপথত (n = 2) ইলেকট্ৰ’নৰ সংখ্যা (n = 2)
= 2 × 22 = 2 × 4 = 8
গতিকে, ছ’ডিয়ামটোত মূঠ ইলেকট্ৰ’নৰ সংখ্যা
= 2 + 8 = 10
Class 9 Science NCERT Textbook – Page 52
1. ক্ল’ৰিন, ছালফাৰ আৰু মেগনেছিয়াম যোজ্যতা কেনেদৰে পাবা ?
উত্তৰঃ ক্ল’ৰিনঃ ক্ল’ৰিনৰ পাৰমণৱিক সংখ্যা 17 । ইয়াৰ ইলেকট্ৰ’নীয় বিন্যাস 2,8,7 । ইয়াৰ 7 টা যোজক ইলেকট্ৰ’ন থাকে । গতিকে, অষ্টক নিয়ম অনুসৰি ইয়াক 8-7 = 1 টা ইলেকট্ৰ’ন প্ৰয়োজন হয় । গতিকে, ক্ল’ৰিনৰ যোজ্যতা 1 ।
ছালফাৰঃ ছালফাৰৰ পাৰমণৱিক সংখ্যা 16 । ইয়াৰ ইলেকট্ৰ’নীয় বিন্যাস 2,8,6 । ইয়াৰ 6 টা যোজক ইলেকট্ৰ’ন থাকে । গতিকে, অষ্টক নিয়ম অনুসৰি ইয়াক 8-6 = 2 টা ইলেকট্ৰ’ন প্ৰয়োজন হয় । গতিকে, ছালফাৰৰ যোজ্যতা 2 ।
মেগনেছিয়ামঃ মেগনেছিয়ামৰ পাৰমণৱিক সংখ্যা 12 । ইয়াৰ ইলেকট্ৰ’নীয় বিন্যাস 2,8,2 । ইয়াৰ 2 টা যোজক ইলেকট্ৰ’ন ত্যাগ কৰিব পাৰে ।গতিকে, মেগনেছিয়ামৰ যোজ্যতা 2 ।
Class 9 Science NCERT Textbook – Page 52
1. যদি পৰমাণু এটাত ইলেকট্ৰ’নৰ সংখ্যা 8 আৰু প্ৰ’টনৰ সংখ্যাও 8 হয় তেন্তে
(a) পুৰমাণুটোৰ পৰমাণৱিক সংখ্যা কি হ’ব ? আৰু
(b) পুৰমাণুটোৰ আধান কিমান হ’ব ?
উত্তৰঃ
(a) পুৰমাণুটোৰ পৰমাণৱিক সংখ্যা = প্ৰ’টনৰ সংখ্যা = 8
(b) যিহেতু ইলেকট্ৰ’নৰ সংখ্যা আৰু প্ৰ’টনৰ সংখ্যা সমান, গতিকে পৰমাণুটোৰ আধান শূণ্য ।
Class 9 Science NCERT Textbook – Page 53
1. চিহ্ন H, D আৰু Tত প্ৰতিটোতে পোৱা অৱ-পাৰমাৱিক কণাবোৰ তালিকাভূক্ত কৰা।
উত্তৰঃ
|
সমস্থানিক |
চিহ্ন সংখ্যা |
প্ৰ’টনৰ সংখ্যা |
ইলেক্ট্ৰ’নৰ সংখ্যা |
নিউট্ৰনৰ সংখ্যা |
|---|---|---|---|---|
|
প্ৰ’টিয়াম |
11H |
1 |
1 |
0 |
|
ডয়টেৰিয়াম |
21H বা D |
1 |
1 |
1 |
|
ট্ৰিটিয়াম |
31H বা T |
1 |
1 |
2 |
2. একোযোৰকৈ সমস্থানিক আৰু সমভাৰীৰ ইলেক্ট্ৰ’নীয় বিন্যাস লিখা।
উত্তৰঃ
অণুশীলনীঃ
1. ইলেক্ট্ৰ’ন, প্ৰ’টন আৰু নিউট্ৰনৰ ধৰ্মসমূহ তুলনা কৰা ।
উত্তৰঃ ইলেক্ট্ৰ’ন, প্ৰ’টন আৰু নিউট্ৰনৰ ধৰ্মসমূহ তলৰ তালিকাত তুলনা কৰা হ’ল-
2. জে জে থমছনৰ পৰমাণু আৰ্হিৰ সীমাবদ্ধতাসমূহ কি কি ?
উত্তৰঃ জে জে থমছনৰ পৰমাণুৰ আৰ্হি অনুসৰি এটা ধনাত্মকভাৱে আৰ্হিত একোটা গোলক য’ত ইলেক্ট্ৰ’নবোৰ সোমাই থাকে । অন্যাৰ্থত, পৰমাণুৰ ইলেক্ট্ৰ’ন আৰু প্ৰ’টনবোৰ গোটেই পৰমাণুত সিঁচৰিত হৈ থাকে । অৱশ্যে পৰৱৰ্তী পৰ্যায়ত a- ৰাডাৰফ’ৰ্ডৰ কণা বিচ্ছুৰণ পৰীক্ষাটোৰ দ্বাৰা সিন্ধান্ত গ্ৰহণ কৰা হৈছিল যে পৰমাণুৰ ভৰ আৰু ধনাত্মক আধান পৰমাণুৰ কেন্দ্ৰত অৱস্থিত নিউক্লিয়াছ বুলি কোৱা এক ক্ষুদ্ৰ স্থানত কেন্দ্ৰীভূত হৈ থাকে । গতিকে থমছনৰ পৰমাণুৰ আৰ্হিয়ে অন্য বিজ্ঞানীয়ে কৰা পৰীক্ষাসমূহৰ ফলাফল ব্যাখ্যা কৰিব পৰা নাছিল ।
3. ৰাডাৰফ’ৰ্ডৰ পৰমাণুৰ আৰ্হিৰ সীমাবদ্ধতাসমূহ কি কি?
উত্তৰঃ ৰাডাৰফ’ৰ্ডৰ পৰমাণুৰ আৰ্হিত ধাৰণা কৰা হৈছিল যে পৰমাণুৰ ভিতৰত নিচেই ক্ষুদ্ৰ নিউক্লিয়াছ এটা থাকে আৰু এই নিউক্লিয়াছটোৰ চাৰিওফালে ইলেক্ট্ৰ’নবোৰ ঘূৰি থাকে । এই আৰ্হিৰ দ্বাৰা পৰমাণু সুস্থিৰতা ব্যাখ্যা কৰিব পৰা নগৈছিল ।
4. ব’ৰৰ পৰমাণুৰ আৰ্হিটো বৰ্ণনা কৰা ।
উত্তৰঃ ব’ৰৰ পৰমাণু আৰ্হি—
(i) পৰমাণু এটাৰ কেন্দ্ৰত ইলেক্ট্ৰ’নৰ দ্বাৰা পৰিবেষ্টিত ধনাত্মক আধানযুক্ত এটা ভৰসম্পন্ন সৰু নিউক্লিয়াছ থাকে । পৰমাণুটোৰ সমগ্ৰ ভৰ নিউক্লিয়াছত থুপ খাই থাকে ।
(ii) ইলেক্ট্ৰ’নবোৰ নিউক্লিয়াছৰ চাৰিওফালে কিছুমান সুনিৰ্দিষ্ট নিৰ্বাচনত বৃত্তকাৰ কক্ষপথেৰে ঘূৰে । এই কক্ষপথক স্থিৰ কক্ষপথ বা শক্তিস্তৰ বোলা হয় ।
(iii) এই কক্ষপথবোৰত নিৰ্দিষ্ট পৰিমাণুৰ শক্তি নিহিত হৈ আছে । এই শক্তিস্তৰবোৰক 1,2,3,4 …. K,L,M,N ৰ দ্বাৰা সূচোৱা হয় ।
(Iv) ইলেক্ট্ৰ’ন এটা যেতিয়ালৈকে এটা সুনিৰ্দিষ্ট কক্ষপথত থাকে, ই শক্তি হেৰুৱাব বা লাভ কৰিব নোৱাৰে, আন কথাত, এটা সুনিৰ্দিষ্ট শক্তিস্তৰত থকা ইলেক্ট্ৰ’নৰ শক্তি স্থিৰ অৱস্থাত থাকে । সেইবাবে এই কক্ষপথসমূহক স্থিৰ কক্ষপথ বা শক্তিস্তৰ বুলিও কোৱা হয় ।
(v) ইলেক্ট্ৰ’নবোৰ আটা কক্ষপথৰ পৰা আন এটা কক্ষপথলৈ জঁপিয়ালেহে শক্তিৰ বিকিৰণ বা অৱশোষণ হয় । বিকিৰত বা অৱশোষিত শক্তিৰ পৰিমাণ, উচ্চ বা নিম্ন শক্তিস্তৰৰ শক্তিৰ পাৰ্থক্যৰ সমান ।
5. এই অধ্যায়ত দিয়া পৰমাণুৰ আৰ্হি কেইটা তুলনা কৰা ।
উত্তৰঃ এই অধ্যায়ত দিয়া পৰমাণুৰ আৰ্হি কেইটা, যেনে থমছনৰ আৰ্হি, ৰাডাফৰ’ৰ্ডৰ আৰ্হি, আৰু ব’ৰৰ আৰ্হিৰ তুলনাঃ
থমছনৰ আৰ্হিঃ
(i) পৰমাণুৰ ধনাত্মক আৰু ঋণাত্মক আধানৰ মান সমান । গতিকে, পৰমাণু এটা বৈদ্যুতিকভাৱে উদাসীন ।
(ii) পৰমাণু হৈছে ধনাত্মক আধানযুক্ত এটা সুষম গোলক য’ত ঋণাত্মক আধানযুক্ত ইলেক্ট্ৰ”ণবোৰ সংলগ্ন হৈ থাকে ।
ৰাডাৰফ’ৰ্ডৰ আৰ্হিঃ
(i) পৰমাণু এটাৰ সমগ্ৰ ভৰ আৰু ধণাত্মক আধান কেন্দ্ৰস্থ অতি সৰু অঞ্চল এটাত থুপ খাই থাকে আৰু ইয়াক নিউক্লিয়াছ বুলি কোৱা হয় । পৰমাণুৰ আকাৰৰ তুলনাত নিউক্লিয়াছৰ আকাৰ অতিশয় ক্ষুদ্ৰ ।
(ii) ইলেক্ট্ৰ’নবোৰে নিউক্লিযাছৰ চাৰিওফালে নিৰ্দিষ্ট বৃত্তাকাৰ পথত তীব্ৰ গতিৰে ঘূৰি থাকে ।
(iii) পৰমাণু এটাৰ নিউক্লিয়াছ আৰু ঘূৰ্ণীমান ইলেক্ট্ৰ’নৰ মাজৰ বেচিভাগ ঠাই খালী থাকে ।
ব’ৰৰ আৰ্হিঃ
(i) ইলেক্ট্ৰ’নবোৰে নিউক্লিযাছৰ চাৰিওফালে কিছুমান সুনিৰ্দিষ্ট নিৰ্বাচিত বৃত্তাকাৰ কক্ষপথেৰে ঘূৰি থাকে । এই কক্ষপথক স্থিৰ কক্ষপথ বা শক্তিস্তৰ বোলা হয় ।
(ii) এই কক্ষপথবোৰত নিৰ্দিষ্ট পৰিমাণৰ শক্তি নিহিত হৈ আছে ।
(iii) ইলেক্ট্ৰ’ন এটা যেতিয়ালৈকে এটা সুনিৰ্দিষ্ট কক্ষপথত থাকে, ই শক্তি হেৰুৱাব বা লাভ কৰিব নোৱাৰে, আন কথাত, এটা সুনিৰ্দিষ্ট শক্তিস্তৰত থকা ইলেক্ট্ৰ’নৰ শক্তি স্থিৰ অৱস্থাত থাকে । সেইবাবে এই কক্ষপথসমূহক স্থিৰ কক্ষপথ বা শক্তিস্তৰ বুলিও কোৱা হয় ।
6. প্ৰথম ওঠৰটা মৌলৰ কৰাণে বিভিন্ন শ্বেলত ইলেক্ট্ৰন বণ্টনৰ নিয়মবোৰ সংক্ষেপে লিখা ।
উত্তৰঃ প্ৰথম ওঠৰটা মৌলৰ কৰাণে বিভিন্ন শ্বেলত ইলেক্ট্ৰন বণ্টনৰ নিয়মকেইটা হ’ল-
(ব’ৰ-বুৰী আঁচনি)
(i) প্ৰটিটো কক্ষপথত থাকিব পৰা ইলেক্ট্ৰ’নৰ সৰ্বোচ্চ সংখ্যা 2n2 ইয়াত, n হ’ল কক্ষপথৰ সংখ্যা ।
|
N |
কক্ষপথ |
সৰ্বাধিক ইলেক্ট্ৰ’নৰ সংখ্যা |
|---|---|---|
|
1 |
K |
2 × 12 = 2 × 1 = 2 |
|
2 |
L |
2 × 22 = 2 × 4 = 8 |
|
3 |
M |
2 × 33 = 2 × 9 = 18 |
(ii) পৰমাণু এটাৰ বহিৰতম কক্ষত 8 টাতকৈ বেছি ইলেক্ট্ৰ’ন থাকিব নোৱাৰে ।
(iii) পৰৱৰ্তী উচ্চতৰ কক্ষপথ পূৰ্ণ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰাৰ আগত কক্ষপথ একোটাত সম্পূৰ্ণ নিৰ্ধাৰিত ইলেক্ট্ৰ’ন থকাটো প্ৰয়োজনীয়। অৰ্থাৎ কক্ষপথবোৰ ক্ৰমশঃ ইহঁতৰ শক্তিক্ৰম অনুসৰি পূৰ্ণ হয় ।
7. ছিলিকন আৰু অক্সিজেনক উদাহৰণ হিচাপে লৈ যোজ্যতাৰ সংজ্ঞা দিয়া ।
উত্তৰঃ ছিলিকনৰ যোজ্যতাঃ
ছিলিকনৰ পাৰমাণৱিক সংখ্যা 14 । ইয়াৰ ইলেক্ট্ৰ’নীয় বিন্যাস 2,8,4 । ইয়াৰ 4 টা যোজক ইলেক্ট্ৰ’ন থাকে । অকটেট গঠন লাভৰ বাবে ইয়াক চাৰিটা ইলেক্ট্ৰ’নৰ প্ৰয়োজন । সেয়ে, ছিলিকন পৰমাণুৱে অন্য পৰমাণুৰ সৈতে চাৰিটা যোজক ইলেক্ট্ৰ’নৰ ভাগ-বতৰা কৰে । গতিকে, ছিলিকনৰ যোজ্যতা 4 ।
অক্সিজেনৰ যোজ্যতাঃ
অক্সিজেনৰ পাৰমাণৱিক সংখ্যা 8 । ইয়াৰ ইলেক্ট্ৰ’নীয় বিন্যাস 2.6 । ইয়াৰ 6 টা যোজক ইলেক্ট্ৰ’ন থাকে । অকটেট গঠন লাভৰ বাবে ইয়াক অন্য দুটা ইলেক্ট্ৰ’নৰ প্ৰয়োজন । গতিকে, অক্সিজেনৰ পৰমাণুৱে অন্য পৰমাণুৰ পৰা দুটা ইলেক্ট্ৰ’ন গ্ৰহণ কৰে । গতিকে, অক্সিজেনৰ যোজ্যতা 2 ।
8. উদাহৰণৰে সৈতে ব্য।খ্যা কৰা-
(i) পাৰমাণৱিক সংখ্যা
(ii) ভৰ সংখ্যা
(iii) সমস্থানিক আৰু
(iv) সমভাৰি
সমস্থানিকৰ যেকোনো দুটা ধৰ্ম লিখা ।
উত্তৰঃ
(i) পাৰমাণৱিক সংখ্যা
এটা মৌলৰ পৰমাণু এটাৰ নিউক্লিয়াছত থকা প্ৰ’টনৰ মুঠ সংখ্যাক সেই মৌলটোৰ পাৰমাণৱিক সংখ্যা বুলি কোৱা হয় ।
উদাহৰস্বৰুপে, এটা অক্সিজেনৰ পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছত 8 টা প্ৰ”টন থাকে । গতিকে, অক্সিজেনৰ পৰামাণৱিক সংখ্যা 8 । একেবিধ মৌলৰ আটাইবোৰ পৰমাণুৰ পাৰমাণুৱিক সংখ্যা একে ।
(ii) ভৰ সংখ্যা
পৰমাণু এটাৰ নিউক্লিয়াছত থকা নিউট্ৰন আৰু প্ৰ’টনৰ মুঠ সংখ্যাক ভৰসংখ্যা বুলি কোৱা হয় ।
উদাহৰণস্বৰুপে, এটা অক্সিজেনৰ পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছত 8 টা প্ৰ’টন আৰু 8 টা নিউট্ৰন থাকে । গতিকে, অক্সিজেনৰ ভৰ সংখ্যা 16 (8 + 8 = 16)
(iii) সমস্থানিক
একে পাৰমাণৱিক সংখ্যাবিশিষ্ট একেটা মৌলৰ বিভিন্ন ভৰসংখ্যাবিশিষ্ট পৰমাণুসমূহক মৌলটোৰ সমস্থানিক বোলা হয় ।
অক্সিজেনৰ সমস্থানিক কেইটা হৈছে 16O, 178O আৰু 168O । প্ৰতিটো সমস্থানিকৰ পৰামাণুৱিক সংখ্যা 8, কিন্ত সমস্থামিককেইটাৰ ভৰসংখ্যা ক্ৰমে 16, 17 আৰু 18 ।
(iv) সমভাৰি
ভিন ভিন পাৰমাণৱিক সংখ্যাবিশিষ্ট, কিন্ত একে ভৰসংখ্যাৰ বিভিন্ন মৌলৰ পৰমাণুবোৰক সমভাৰী বুলি কোৱা হয় ।
উদাহৰণস্বৰুপে, আৰ্গন (Ar) ৰ পাৰমাণৱিক ভৰ 18 আৰু কেলছিয়াম (Ca) ৰ পাৰমাণৱিক ভৰ 20 কিন্ত এই দুয়োটা মৌলৰে ভৰ সংখ্যা 40 ।
সমস্থানিকৰ যেকোনো দুটা ধৰ্ম হ’লঃ
(i) ক’বাল্টৰ এটা সমস্থানিক কৰ্কট ৰোগৰ চিকিৎসাত ব্যৱহাৰ কৰা হয় ।
(ii) ইউৰেনিয়ামৰ এটা সমস্থানিক নিউক্লীয় ৰিয়েক্টৰত ইন্ধন হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয় ।
9. Na+ ত সম্পূৰ্ণৰুপে পূৰ হৈ থকা K আৰু L শ্বেল আছে । ব্যাখা কৰা ।
উত্তৰঃ ছ’ডিয়াম (Na) ৰ পাৰমাণৱিক সংখ্যা 11 । ইয়াৰ ইলেক্ট্ৰ’নীয় বিন্যাস 2,8,1 । ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়াত Na পৰমাণুৱে ইয়াৰ যোজক ইলেক্ট্ৰ’নটো দান কৰে আৰু ধনাত্মক আধানযুক্ত ছ’ডিয়াম আয়ন (Na+) ৰ পৰিণত হয় । গতিকে, Na+ আয়নৰ 10 টা ইলেক্ট্ৰ’ন থাকে আৰু ইয়াৰ ইলেক্ট্ৰ’নীয় বিন্যাস 2,8 । এনেদৰেল K শ্বেলত ইয়াৰ 2 ইলেক্ট্ৰ’ন থাকে, এয়াই K শ্বেলৰ সৰ্বধিক ক্ষমতা । L শ্বেলত 8টা ইলেক্ট্ৰ’ন থাকে, এয়া L শ্বেলৰ সৰ্বাধিক ক্ষমতা । গতিকে, Na+ ত K আৰু L শ্বেল সম্পূৰ্ণৰুপে পূৰ হৈ থাকে ।
12.যদি Z = 3 হয়, তেন্তে মৌলটোৰ যোয্যতা কিমান হ’ব? মৌলটোৰ নাম লিখা ।
উত্তৰঃ যিহেতু Z য়ে পাৰমাণৱিক সংখ্যা সূচায়, সেয়ে মৌলটোৰ পাৰমাণৱিক সংখ্যা 3 আৰু ইয়াৰ ই লেক্ট্ৰ’নীয় বিন্যাস 2,1 ।
যিহেতু যোজক ইলেক্ট্ৰ’নৰ সংখ্যা 1, সেয়ে মৌলটোৰ যোজ্যতা 1 ।
13. দুটা পৰমাণু X আৰু Y ৰ নিউক্লিয়াছৰ সংযুতি তলত দিয়া হৈছে ।
X Y
প্ৰ’টন = 6 6
নিউট্ৰন = 6 8
X আৰু Y ৰ ভৰ সংখ্যা দিয়া । দুয়োটাৰ মাজৰ সম্পৰ্কটো কি?
উত্তৰঃ X ৰ ভৰ সংখ্যা = প্ৰ’টনৰ সংখ্যা + নিউট্ৰনৰ সংখ্যা = 6 + 6 = 12
Y ৰ ভৰ সংখ্যা = প্ৰ’টনৰ সংখ্যা + নিউট্ৰনৰ সংখ্যা = 6 + 8 = 14
যিহেতু X আৰু Y উভয়ৰে প্ৰ’টনৰ সংখ্যা সমান, সেয়ে সিহঁতৰ পাৰমাণৱিক সংখ্যা একে কিন্তু ভৰ সংখ্যা বিভিন্ন ।
গতিকে, X আৰু Y পৰমাণু দুটা পৰস্পৰ সমস্থানিক ।
14. তলৰ শুদ্ধ উক্তিবোৰৰ ঠাইত T আৰু ভূলবোৰৰ ঠাইত F লিখা ।
(a) জে জে থমছনে প্ৰস্তাৱ কৰিছিল যে পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছত কেৱল নিউক্লিয়ন থাকে
(b) ইলেক্ট্ৰন এটা আৰু প্ৰ’টন এটা লগ লাগি নিউট্ৰন এটা গঠন হয় । সেইবাবে ই প্ৰশম ।
(c) ইলেক্ট্ৰন এটাৰ ভৰ প্ৰ’টনৰ ভৰৰ প্ৰায় গুণ ।
(d) আয়িডনৰ এটা সমস্থানিক টিংচাৰ আয়ডিন প্ৰস্তুত কৰাত ব্যৱহাৰ কৰা হয় ।
উত্তৰঃ
(a) F
(b) F
(c) T
(d) F
প্ৰশ্ন 15, 16 আৰু 17 ত শুদ্ধ বাচনিৰ বিপৰীতে টিক (✓) চিন আৰু ভূল বাচনিৰ বিপৰীতে ক্ৰত (×) চিন দিয়া ।
15. ৰাডাৰ ফ’ৰ্ডৰ আলফা কণা বিচ্ছুৰণ পৰীক্ষাই—
(a) পাৰমাণৱিক নিউক্লিয়াছ (✓)
(b) ইলেক্ট্ৰন
(c) প্ৰ’টন
(d) নিউট্ৰন
16. মৌল এটাৰ সমস্থানিকবোৰৰ
(a) একে ভৌতিক ধৰ্ম
(b) ফিন্ন ৰাযায়নিক ধৰ্ম (✓)
(c) ভিন্ন সংখ্যক নিউট্ৰন
(d) ভিন্ন পাৰমাণৱিক সংখ্যা থাকে ।
17. C1– আয়নত যোজ্যতা ইলেক্ট্ৰনৰ সংখ্যা
(a) 16
(b) 8 (✓)
(c) 17
(d) 18
18. তলৰ কোনটো ছ’ডিয়ামৰ শুদ্ধ ইলেক্ট্ৰনীয় বিন্যাস ?
(a) 2, 8
(b) 8, 2, 1
(c) 2, 1, 8
(d) 2, 8, 1 (✓)
19. তলৰ তালিকাখন সম্পূৰ্ণ কৰা ।
উত্তৰঃ
SEBA Assam Class 9 Science (Bigyan) Chapter 4 – পৰমাণুৰ গঠন FAQs
Get Free NCERT PDFs
If you want to download free PDFs of any chapter, click the link below and join our WhatsApp group:
