Class 11 ৰাজনীতি বিজ্ঞান অধ্যায় ১৭ – জাতীয়তাবাদ – সম্পূৰ্ণ প্ৰশ্নোত্তৰ সহ | AHSEC (ASSEB) অসমীয়া মাধ্যম
এঘাৰ শ্ৰেণীৰ ৰাজনীতি বিজ্ঞান অধ্যায় ১৭ – জাতীয়তাবাদ সম্পূৰ্ণ সমাধান (AHSEC-ASSEB – অসমীয়া মাধ্যম)
জাতীয়তাবাদ হৈছে এক ৰাজনৈতিক চিন্তাধারা, যি কোনো জাতিৰ গোট বা ৰাষ্ট্ৰৰ লোকসকলৰ ৰাজনৈতিক, সামাজিক, অৰ্থনৈতিক আৰু সাংস্কৃতিক একতাবদ্ধতাৰ কথা ব্যক্ত কৰে। ইয়াৰ মূল উদ্দেশ্য হৈছে এক জাতি বা ৰাষ্ট্ৰৰ স্বতন্ত্ৰতা আৰু স্বাৰ্থ ৰক্ষা কৰা। জাতীয়তাবাদে নিজস্ব সাংস্কৃতিক পৰিচয় তথা ঐতিহাসিক ঐক্যক গুৰুত্ব দিয়ে। এই অধ্যায়ত জাতীয়তাবাদৰ বিভিন্ন ৰূপ, ইতিহাস, আধুনিক প্ৰসঙ্গ আৰু ভাৰতীয় জাতীয়তাবাদৰ বিশেষত্ব আলোচনা কৰা হৈছে।
✅ এই অধ্যায়ত কি শিকিব:
- জাতীয়তাবাদৰ অৰ্থ আৰু প্ৰকাৰ
- জাতীয়তাবাদৰ ইতিহাস আৰু বিকাশ
- ভাৰতীয় জাতীয়তাবাদক প্ৰভাবিত কৰা কাৰক
- জাতীয়তাবাদৰ আধুনিক প্ৰয়োজন আৰু প্ৰাসংগিকতা
- জাতীয়তাবাদৰ ধ্বংসাত্মক আৰু গঠনমূলক দিশসমূহ
🎯 অস্পীন একেডেমীৰ সুবিধা:
- আধুনিক AHSEC (ASSEB) পাঠ্যক্ৰমৰ সম্পূৰ্ণ সমাধান
- সহজ আৰু স্পষ্ট ভাষাত প্ৰতি প্ৰশ্নৰ উত্তৰ
- অসমীয়া মাধ্যমৰ শিক্ষাৰ্থীৰ বাবে সুবিধাজনক উপস্থাপনা
- জাতীয়তাবাদৰ বিৱৰণসহ শিক্ষামূলক আৰু ইতিহাসভিত্তিক বিশ্লেষণ
Class 11 Political Science (ৰাজনীতি বিজ্ঞান) AHSEC/ASSEB Latest Syllabus | Assamese Medium Chapter-wise Solutions PDF
Limited Time Offer!
(For AHSEC/ASSEB Class 11 Political Science, Latest Syllabus)
Get complete preparation for Class 11 Political Science (Assamese Medium) with chapter-wise solutions PDF.
Includes detailed answers, definitions, solved examples, and conceptual explanations as per the latest AHSEC/ASSEB syllabus.
Perfect for self-study, homework help, and exam revision!
জাতীয়তাবাদ (NATIONALISM)৭
পাঠভিত্তিক প্রশ্নোত্তৰ
১। ৰাষ্ট্ৰ আৰু অন্যান্য সামূহিক গোটৰ পাৰ্থক্য কি ?
উত্তৰঃ জাতিৰ ধাৰণাটোৱে কেৱল জনসমষ্টিকে নুবুজায়। ইয়াৰ প্ৰকৃতি পৰিয়াল, উপজাতি আৰু গোষ্ঠীতকৈ ভিন্ন। ই পৰিয়ালতকৈ পৃথক, য’ত পাৰস্পৰিক মুখামুখি সম্পৰ্ক বিৰাজ কৰে আৰু ইয়াৰ সদস্যসকলৰ পৰিচয় তথা চাৰিত্ৰিক বৈশিষ্ট্য জনাজাত হয়। উপজাতি, গোষ্ঠী আৰু অন্যান্য গোষ্ঠীগত দলসমূহৰ পৰাও এটা জাতি ভিন্ন, য’ত সদস্যসকল বৈবাহিক সম্পৰ্ক আৰু বংশোদ্ভৱৰ দ্বাৰা জড়িত থাকে। ৰাষ্ট্ৰত, আমাৰ মুখামুখি সম্পৰ্ক নাথাকে আৰু আমি বংশোদ্ভৱৰ দ্বাৰাও জড়িত নহওঁ।
একোটা জাতি এখন ৰাষ্ট্ৰৰ পৰাও পৃথক। ৰাষ্ট্ৰৰ চাৰিটা অত্যাৱশ্যকীয় বৈশিষ্ট্য আছে, যেনে— জনসংখ্যা, ভূখণ্ড, চৰকাৰ আৰু সাৰ্বভৌমত্ব। যদি ইয়াৰে কোনো এক কাৰক অনুপস্থিত থাকে, তেন্তে ইয়াক ৰাষ্ট্ৰ বুলি গণ্য কৰিব নোৱাৰি। কিন্তু জাতি হ’বলৈ হ’লে আটাইবোৰ উপাদানৰ প্ৰয়োজন নহয়। এটা জাতি গঠনত সহায় কৰা উপাদানসমূহ হৈছে উমৈহতীয়া বাসগৃহ, উমৈহতীয়া ভাষা, উমৈহতীয়া সংস্কৃতি, উমৈহতীয়া ধৰ্ম, উমৈহতীয়া ইতিহাস, উমৈহতীয়া ৰাজনৈতিক আকাংক্ষা ইত্যাদি। এই কাৰকবোৰৰ পৰিৱৰ্তন সাধন হ’ব পাৰে, কিন্তু ৰাষ্ট্ৰৰ উপাদানসমূহ স্থায়ী।
উদাহৰণস্বৰূপে, ব্ৰিটিছ শাসনৰ অধীনত ভাৰত একোটা জাতি আছিল কাৰণ ইয়াৰ সাৰ্বভৌমত্ব নাছিল।
২। জাতীয় আত্ম নিৰ্ণয় বুলিলে তুমি কি বুজা? ই ৰাষ্ট্ৰ-ৰাজ্য কেনেদৰে নিৰ্মাণ কৰে আৰু সেইবোৰৰ বাবে কেনেদৰে প্ৰত্যাহ্বান হয়?
উত্তৰঃ আত্ম-নিয়ন্ত্ৰণ মানে হৈছে এখন দেশৰ লোকৰ নিজকে নিজে শাসন কৰা আৰু ভৱিষ্যতৰ বিকাশ নিৰ্ধাৰণ কৰাৰ অধিকাৰ। এই দাবী উত্থাপন কৰোঁতে, একোটা জাতিয়ে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সম্প্ৰদায়ৰ পৰা এটা নিৰ্দিষ্ট ৰাজনৈতিক সত্তা হিচাপে স্বীকৃতি বিচাৰে। আত্ম-নিৰ্ণয়ৰ ধাৰণাটো ‘এক সংস্কৃতি-এক ৰাষ্ট্ৰ’ ধাৰণাৰ সৈতে জড়িত, যিটো উনবিংশ শতিকাত ইউৰোপত স্বীকৃত হৈছিল।
’এক সংস্কৃতি-এক ৰাষ্ট্ৰ’ৰ ধাৰণাটো প্ৰথম বিশ্বযুদ্ধৰ পাছত ১৯২০ চনৰ ভাৰ্ছাই শান্তি চুক্তিত প্ৰয়োগ কৰা হৈছিল। ইয়াৰ ভিত্তিত ভালেমান ক্ষুদ্ৰ ক্ষুদ্ৰ স্বাধীন ৰাষ্ট্ৰ গঠিত হৈছিল। অৱশ্যে, বিভিন্ন গোষ্ঠীৰ আত্ম-নিয়ন্ত্ৰণৰ সকলো দাবী পূৰণ কৰাটো প্ৰায় অসম্ভৱ বুলি প্ৰমাণিত হৈছিল। তদুপৰি, ‘এক সংস্কৃতি-এক ৰাষ্ট্ৰ’ৰ দাবী পূৰণ কৰিবলৈ গ্ৰহণ কৰা ৰাষ্ট্ৰ পুনৰ্গঠনৰ পদক্ষেপৰ ফলত ৰাষ্ট্ৰৰ সীমা অতিক্ৰমেৰে ব্যাপক মাত্ৰাত জনপ্ৰব্ৰজন সংঘটিত হৈছিল। ফলস্বৰূপে, যুগ যুগ ধৰি বসবাস কৰি থকা গৃহভূমিৰ পৰা নিযুত নিযুত লোকক বিতাড়িত কৰা হৈছিল। বহুতো লোক সাম্প্ৰদায়িক হিংসাৰ বলি হৈছিল। ‘এক সংস্কৃতি-এক ৰাষ্ট্ৰ’ৰ ধাৰণাৰ গ্ৰহণীয়তাই বৃহৎ মাত্ৰাত যুদ্ধ আৰু ৰাজনৈতিক বিক্ষোভৰ সৃষ্টি কৰিছিল কিয়নো কোনো জাতি কেৱল এটা বংশ বা এটা ধৰ্মতে সীমাবদ্ধ নাছিল। সৰহসংখ্যক ৰাষ্ট্ৰৰ সীমাৰ ভিতৰত একাধিক ভাষা বা ধৰ্মীয় সম্প্ৰদায় বা সাংস্কৃতিক গোট বিৰাজ কৰিছিল। এই সম্প্ৰদায়সমূহে ভাবুকিৰ সম্মুখীন হোৱা বুলি অনুভৱ কৰিছিল আৰু অৱশেষত এনে বহুতো সম্প্ৰদায়ে পৃথকতাবাদী আন্দোলন আৰম্ভ কৰিছিল।
এছিয়া আৰু আফ্ৰিকাৰ সৰহসংখ্যক দেশে মৌলিক অধিকাৰ হিচাপে আত্ম-নিৰ্ণয়ৰ নীতিটো গ্ৰহণ কৰিছিল। ইয়াৰ ফলস্বৰূপে তেওঁলোকে ঔপনিৱেশিক শাসকৰ বিৰুদ্ধে স্বাধীনতা আন্দোলন আৰম্ভ কৰিছিল। অৱশ্যে, যেতিয়া এই উপনিবেশসমূহ স্বাধীন হৈছিল, তেতিয়া বহুতো সংখ্যালঘু সম্প্ৰদায়ে স্বাধীনতাৰ বাবে সংগ্ৰাম আৰম্ভ কৰিছিল আৰু আত্ম-নিৰ্ণয়ৰ দাবী উত্থাপন কৰিছিল।
৩। আমি দেখিছোঁ যে ৰাষ্ট্ৰবাদে মানুহক একগোট কৰিব যিদৰে পাৰে, বিভাজিত কৰিবও পাৰে। তেওঁলোকক মুক্ত কৰিবও পাৰে আৰু তেওঁলোকৰ মাজত সংঘৰ্ষৰো সৃষ্টি কৰিব পাৰে। উদাহৰণৰ সহায়ত বুজাই লিখা।
উত্তৰঃ বিগত দুই বা ততোধিক শতিকাত শক্তিশালী ৰাজনৈতিক ধাৰণা হিচাপে জাতীয়তাবাদৰ উত্থান হৈছিল, যিয়ে বিশ্বৰ ইতিহাস গঢ় দিয়াত সহায় কৰিছিল। ই প্ৰৱল আনুগত্য আৰু গভীৰ ঘৃণাভাৱৰ উন্মেষ কৰিছিল। ই মানুহক ঐক্যবদ্ধ কৰাৰ লগতে বিভাজনো কৰিছিল।
ই দমনমূলক শাসনৰ পৰা মুক্ত কৰাত সহায় কৰাৰ লগতে এয়া সংঘাত আৰু তিক্ততাৰ কাৰণ আছিল যিয়ে যুদ্ধৰ সূত্ৰপাত কৰিছিল।
ই ৰাষ্ট্ৰৰ বিখণ্ডনৰ কাৰক আছিল আৰু জাতীয়তাবাদী আন্দোলনে ৰাষ্ট্ৰৰ সীমা পুনঃনিৰ্ধাৰণ কৰাত ভূমিকা পালন কৰিছিল।
উদাহৰণস্বৰূপে, ভাৰতৰ স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ সময়ত ভাষা, সংস্কৃতি, ধৰ্ম নিৰ্বিশেষে অসংখ্য ভাৰতীয় লোক স্বাধীনতাৰ বাবে ঐক্যবদ্ধ হৈছিল— ইয়াৰ দ্বাৰা ঐক্য প্ৰতিষ্ঠা হৈছিল। আনহাতে, ভাৰতৰ মুছলমানসকলে ভাবুকিৰ সম্মুখীন হোৱা বুলি অনুভৱ কৰিছিল আৰু নিৰাপত্তাহীনতাত ভুগিছিল, আৰু সেয়ে জাতীয়তাবাদী ভাবধাৰাৰে উদ্বুদ্ধ হৈ এখন পৃথক দেশৰ দাবী উত্থাপন কৰিছিল— ইয়াৰ দ্বাৰা বিভাজন হৈছিল। অন্য অৰ্থত, ভাৰতত জাতীয়তাবাদে ভাৰতীয়সকলক ঐক্যবদ্ধ কৰাৰ লগতে বিভক্ত কৰিছিল।
জাতীয়তাবাদৰ প্ৰভাৱত ১৯৯০ দশকৰ শেষৰফালে যুগোশ্লাভিয়াৰ সীমা পুনঃনিৰ্ধাৰণৰ ফলস্বৰূপে কেইবাখনো নতুন ৰাষ্ট্ৰৰ গঠন হৈছিল (বিভাজন)। জাতীয়তাবাদী উদ্যমৰ পৰিণতিত দুই জাৰ্মান ৰাষ্ট্ৰ— পূব জাৰ্মানী আৰু পশ্চিম জাৰ্মানী ঐক্যবদ্ধ হৈছিল (একত্ৰীকৰণ)। জাতীয়তাবাদৰ প্ৰভাৱত ধৰ্মৰ ভিত্তিত আয়াৰলেণ্ড দুটা অংশত বিভক্ত হৈছিল (সংঘাত আৰু বিভংগন)। এনে ধৰণৰ ভালেমান ঘটনা সংঘটিত হৈছে য’ত জাতীয়তাবাদে একতাৰ সূত্ৰপাত কৰাৰ লগতে তিক্ততা, বিভংগন আৰু যুদ্ধ-বিগ্ৰহৰো সৃষ্টি কৰিছিল।
৪। জাতীয়তাবাদ গঠনৰ আহিলাবিলাক উদাহৰণসহ ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰঃ ভাৰতত ঊনবিংশ শতিকাৰ আগভাগত জাতীয়তাবাদী চেতনাৰ উন্মেষণ হৈছিল। এই উত্থান ব্ৰিটিছৰ ৰাজনৈতিক আধিপত্য আৰু আমাৰ দেশৰ অৰ্থনৈতিক দাসত্বৰ পৰিণতিত সৃষ্টি হোৱা ভালেমান কাৰকৰ ক্ৰিয়া-আন্তঃক্ৰিয়াৰ ফল আছিল। ভাৰতত জাতীয়তাবাদৰ উত্থানৰ বাবে দায়ী প্ৰধান কাৰককেইটা আছিল:
(ক) ১৮৫৭ চনৰ বিদ্ৰোহ: যদিও ১৮৫৭ চনৰ বিদ্ৰোহৰ বৈশিষ্ট্য সন্দৰ্ভত মতৰ পাৰ্থক্য আছে, তথাপি অধিকাংশ ইতিহাসবিদে এই বিদ্ৰোহক স্বাধীনতা আন্দোলনৰ প্ৰথম পদক্ষেপ আছিল বুলি মত প্ৰকাশ কৰে। এই বিদ্ৰোহ বিফল হৈছিল যদিও, ই জনসাধাৰণৰ মনত যথেষ্ট প্ৰভাৱ বিস্তাৰ কৰিছিল আৰু স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ উত্থানৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰেৰণা যোগাইছিল।
(খ) সামাজিক আৰু ধৰ্মীয় সংস্কাৰ আন্দোলন: ঊনবিংশ শতিকাৰ সামাজিক আৰু ধৰ্মীয় সংস্কাৰ আন্দোলনে দেশখনত জাতীয়তাবাদৰ উত্থানত গুৰুত্বপূৰ্ণ অৰিহণা যোগাইছিল। ৰাজা ৰামমোহন ৰায়ক আধুনিক ভাৰতৰ পিতৃ হিচাপে বিবেচনা কৰা হয়। স্বামী দয়ানন্দ, স্বামী বিবেকানন্দ, এনি বেছাণ্ট আদিয়ে জনসাধাৰণৰ মনত মাতৃভূমিৰ বাবে গভীৰ প্ৰেমৰ ভাব সঞ্চাৰ কৰিছিল।
(গ) ভাৰতৰ ৰাজনৈতিক আৰু প্ৰশাসনিক একীকৰণ: ব্ৰিটিছৰ দ্বাৰা ভাৰতৰ ৰাজনৈতিক বিজয়ৰ এটা অপৰিহাৰ্য পৰিণাম এয়ে আছিল যে ইয়াৰ জৰিয়তে ভাৰতত একতা স্থাপন হৈছিল। কাৰ্যতঃ দেশীয় ৰাজ্যকে ধৰি সমগ্ৰ ভাৰতবৰ্ষ তেওঁলোকৰ নিয়ন্ত্ৰণাধীন হৈছিল। ৰে’লপথ, ডাক ব্যৱস্থা আৰু টেলিগ্ৰাফ, বাট-পথ আদিৰ উন্নয়নে ৰাষ্ট্ৰীয় একতাৰ উৎকৰ্ষ সাধন কৰিছিল।
(ঘ) পাশ্চাত্য শিক্ষা: ইংৰাজী আৰু পাশ্চাত্য শিক্ষাৰ প্ৰৱৰ্তনে এক নতুন বুদ্ধিজীৱী মহলৰ সৃষ্টি কৰিছিল। এই বুদ্ধিজীৱী মহলে ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিকতাবাদ আৰু সাম্ৰাজ্যবাদে কৰা ক্ষতিৰ বিষয়ে সম্পূৰ্ণৰূপে বুজি পাইছিল। এই শিক্ষিত ভাৰতীয়সকলে ফৰাচী বিপ্লৱ, আমেৰিকাৰ বিপ্লৱ আৰু ৰুছ বিপ্লৱৰ আদৰ্শৰে অনুপ্ৰাণিত হৈ নিজ মাতৃভূমিৰ স্বাধীনতাৰ বাবে উঠি পৰি লাগিছিল।
(ঙ) সংবাদপত্ৰৰ ভূমিকা: স্বাধীনতাৰ হকে জাতীয়তাবাদী চেতনাৰ উন্মেষণত সংবাদ মাধ্যমৰ ভূমিকাক পাহৰিব নোৱাৰি। ১৮৫৭ চনৰ বিদ্ৰোহৰ পৰৱৰ্তী বছৰসমূহত দেশীয় সংবাদপত্ৰৰ অভূতপূৰ্ব উন্নতি সাধন হৈছিল। দেশীয় ভাষাৰ বাতৰিকাকতসমূহৰ জৰিয়তে মহান জাতীয়তাবাদী নেতাসকলে স্বতন্ত্ৰতা, স্ব-শাসন, জনপ্ৰিয় অধিকাৰসমূহ, গৃহ শাসনৰ ধাৰণাসমূহ জনসাধাৰণৰ মাজত জনপ্ৰিয় কৰি তুলিছিল।
(চ) ভাৰতীয় বুদ্ধিজীৱী মহলৰ উত্থান: ভাৰতত ইংৰাজী শিক্ষাৰ প্ৰৱৰ্তনৰ ফলস্বৰূপে ভাৰতত এক নতুন বুদ্ধিজীৱী মহলৰ সৃষ্টি হৈছিল যিয়ে ব্ৰিটিছসকলৰ দৰে জীৱন যাপন কৰিছিল যদিও তেওঁলোকৰ মানস পটত জাতীয়তাবাদী চেতনা জাগ্ৰত আছিল।
(ছ) ভাৰতৰ অৰ্থনৈতিক শোষণ: ব্ৰিটিছ অৰ্থনীতিৰ সহায়ক হোৱাকৈ ভাৰতক এখন অৰ্থনৈতিক উপনিবেশ হিচাপে গঢ়ি তোলা হৈছিল। দাদাভাই নৌৰজীৰ ‘সম্পদৰ নিষ্কাশন’ তত্ত্বই ব্যাপক স্বীকৃতি লাভ কৰিছিল আৰু ভাৰতত ব্ৰিটিছ শাসনৰ বিৰুদ্ধে আন্দোলন সৃষ্টি কৰিছিল।
(জ) তাৎক্ষণিক কাৰণ: কিছুমান পৰিস্থিতিয়ে ভাৰতত জাতীয়তাবাদৰ উত্থান ক্ষিপ্ৰতৰ কৰিছিল। লৰ্ড লিটনৰ অদূৰদৰ্শী আঁচনিয়ে এই অগ্ৰগতিত যথেষ্ট অৰিহণা আগবঢ়াইছিল। ইয়াৰ ভিতৰত- ভাৰতীয় অসামৰিক সেৱাৰ বয়স হ্ৰাস, ভাৰতৰ সৰহসংখ্যক ঠাই দুৰ্ভিক্ষৰ কবলত থকা অৱস্থাত ১৮৭৭ চনৰ বৃহৎ দৰবাৰৰ আয়োজন, দেশীয় সংবাদপত্ৰৰ আইন আৰু অস্ত্ৰ আইনৰ প্ৰৱৰ্তন, ভাৰতলৈ অনা ব্ৰিটিছ সামগ্ৰীৰ ওপৰত আমদানি শুল্ক প্ৰত্যাহাৰ, আৰু ১৮৮৩ চনৰ ইলবাৰ্ট বিলৰ ব্যৰ্থতা আদিয়ে বিদেশী শাসনৰ বিৰুদ্ধে জাতীয়তাবাদী চেতনা জাগ্ৰত কৰিছিল।
৫। প্ৰাধিকাৰাঞ্চতকৈ গণতন্ত্ৰই বেছি ভালদৰে সংঘৰ্ষত ৰাষ্ট্ৰবাদী আকাংক্ষাৰ সন্মুখীন হ’ব পাৰে। কেনেকৈ?
উত্তৰঃ বৰ্তমান প্ৰতিখন ৰাষ্ট্ৰই আত্ম-নিৰ্ণয়ৰ সমস্যাটোৰ সন্মুখীন হৈছে। গণতান্ত্ৰিক ৰাষ্ট্ৰত বসবাস কৰা বহুতো সংখ্যালঘু গোটে সংখ্যাগৰিষ্ঠ গোটৰ দ্বাৰা ভাবুকিৰ সন্মুখীন হোৱা বুলি অনুভৱ কৰে আৰু তেওঁলোকৰ মাজত নিৰাপত্তাহীনতাৰ অনুভূতি সৃষ্টি হয়।
অৱশ্যে, গণতান্ত্ৰিক ব্যৱস্থাৰ অধীনত, এনে নিৰাপত্তাহীনতাৰ অনুভূতি বা পৃথকতাবাদী প্ৰৱণতাক নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব পাৰি:
সাংবিধানিক সুৰক্ষা প্ৰদান: স্বকীয় ভাষা, সংস্কৃতি, ধৰ্ম আদিৰ ক্ষেত্ৰত সাংবিধানিক সুৰক্ষা প্ৰদানেৰে সংখ্যালঘুৰ স্বাৰ্থ ৰক্ষা কৰা হয়।
প্ৰতিনিধিত্ব প্ৰদান: সংখ্যালঘু গোট বা অন্যান্য সম্প্ৰদায়ৰ মাজত পৃথকতাবাদী আন্দোলনৰ ভাবুকি হ্ৰাস কৰিবলৈ বিধানমণ্ডল আৰু অন্যান্য চৰকাৰী প্ৰতিষ্ঠানত অধিক প্ৰতিনিধিত্ব প্ৰদানৰ পদক্ষেপ লোৱা হয়।
ক্ষমতা হস্তান্তৰৰ উন্নত পন্থা: কেতিয়াবা সংখ্যাগৰিষ্ঠ আৰু সংখ্যালঘু উভয় গোটে তেওঁলোকৰ মাজত ক্ষমতা হস্তান্তৰৰ উন্নত পন্থা উদ্ভাৱন কৰিব পাৰে।
কর্তৃত্ববাদী (Authoritarian) চৰকাৰ ব্যৱস্থাত এনেধৰণৰ ক্ষমতাৰ বিকেন্দ্ৰীকৰণ আৰু আলাপ-আলোচনা সম্ভৱ নহয়। তেওঁলোকে সৰু গোটৰ আকাংক্ষাক বলপূৰ্বক দমন কৰিবলৈ চেষ্টা কৰে, যাৰ ফলত সংঘাত বৃদ্ধিহে পায়। অন্য অৰ্থত, ক্ষমতা হস্তান্তৰ আৰু অধিক প্ৰতিনিধিত্ব প্ৰদানৰ গণতান্ত্ৰিক পদ্ধতিৰ জৰিয়তেহে পৃথকতাবাদী প্ৰৱণতা হ্ৰাস কৰিব পাৰি। কেৱল গণতন্ত্ৰই সকলোকে সম-আচৰণ কৰাৰ লগতে স্বাধীনতা প্ৰদান কৰিব পাৰে, যাৰ জৰিয়তে আত্ম-নিৰ্ণয়মূলক অধিকাৰৰ দাবী আপেক্ষিকভাৱে হ্ৰাস পায়।
৬। তোমাৰ মতে জাতীয়তাবাদৰ সীমাবদ্ধতা কি?
উত্তৰঃ একতাৰ অনুভূতি পৃষ্ঠপোষণৰ লগতে নিজ দেশৰ প্ৰতি গভীৰ প্ৰেম প্ৰকট কৰাকে জাতীয়তাবাদ বুলি জনা যায়। কিন্তু কেতিয়াবা এই জাতীয়তাবাদক সীমিত কৰা বা প্ৰত্যাহ্বান জনোৱা কাৰককেইটা হৈছে:
(ক) সাংস্কৃতিক বৈচিত্ৰ্য: উমৈহতীয়া সংস্কৃতিয়ে জনসাধাৰণক বান্ধোনত ৰাখে। যদি এখন দেশৰ সংস্কৃতি অত্যধিক বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ হয়, তেন্তে জাতীয় ঐক্য স্থাপন কৰাটো কঠিন হয়।
উদাহৰণস্বৰূপে, শ্ৰীলংকাৰ তামিলসকলে নিজকে দেশখনৰ অংশ হিচাপে বিবেচনা নকৰাৰ মূল কাৰণ হৈছে সাংস্কৃতিক ভিন্নতা।
(খ) ধৰ্মীয় বৈচিত্ৰ্য: ধৰ্মই মানুহৰ মাজত একতা স্থাপন কৰিব পাৰে আৰু বিভাজনো কৰিব পাৰে।
উদাহৰণস্বৰূপে, মুছলমান প্ৰধান দেশ পাকিস্তানত ইছলাম ধৰ্মৰ উপ-সম্প্ৰদায় যেনে- চিয়া আৰু চুন্নী সম্প্ৰদায়ৰ মাজত সংঘাতৰ সৃষ্টি হৈ আছে। ধৰ্মীয় ভিন্নতাৰ পৰিণতিত ৰাষ্ট্ৰৰ বিখণ্ডন হ’ব পাৰে।
(গ) ভাষাগত ভিন্নতা: ধৰ্ম বা সংস্কৃতিৰ দৰে ভাষায়ো মানুহক ঐক্যবদ্ধ কৰিব পাৰে বা বিভক্ত কৰিব পাৰে।
উদাহৰণস্বৰূপে, হিন্দী ভাষা উত্তৰ ভাৰতৰ প্ৰধান ভাষা হোৱা সত্ত্বেও দক্ষিণ ভাৰতৰ লোকসকলে ইয়াক দেশৰ ৰাষ্ট্ৰীয় ভাষা হিচাপে গ্ৰহণ কৰিবলৈ সাজু নহয়, যিয়ে ভাষাগত সংঘাতৰ ইংগিত দিয়ে।
(ঘ) অৰ্থনৈতিক বৈষম্য: অৰ্থনৈতিক বৈষম্য আৰু অসমান অৰ্থনৈতিক উন্নয়নৰ বিষয়টো বহুতো ৰাষ্ট্ৰত পৃথকতাবাদী আন্দোলন উত্থানৰ এক প্ৰধান কাৰণ।
উদাহৰণস্বৰূপে, ভাৰতৰ উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলত পৃথকতাবাদী প্ৰৱণতা উত্থানৰ এটা প্ৰধান কাৰণ হৈছে অনুন্নত অৰ্থনৈতিক বিকাশ। প্ৰাপ্য অধিকাৰ আৰু সুবিধাৰ পৰা বঞ্চিত হোৱা বুলি অনুভৱ কৰি বহুতো যুৱকে সশস্ত্ৰ সংগ্ৰামৰ পথ বাছি লৈছে।
(ঙ) বৈদেশিক প্ৰভাৱ: পঞ্জাৱ বা কাশ্মীৰ বা উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ ৰাজ্যসমূহত পৃথকতাবাদী আন্দোলন উত্থান হোৱাৰ এটা প্ৰধান কাৰণ হৈছে বৈদেশিক প্ৰভাৱ। ভাৰতৰ বহুতো প্ৰতিৱেশী ৰাষ্ট্ৰই ভাৰতক শক্তিশালী ৰূপত নিবিচাৰে। সেয়ে, তেওঁলোকে দেশৰ ভিতৰত পৃথকতাবাদী আন্দোলন আৰম্ভ কৰিবলৈ বা কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ বিৰুদ্ধে যুঁজত অৱতীৰ্ণ হ’বলৈ বিভিন্ন গোটক ধন, সম্পদ, অস্ত্ৰ আৰু নৈতিক সমৰ্থন আগবঢ়ায়।
(চ) সাম্প্ৰদায়িক দল: ৰাষ্ট্ৰীয় একতা ধ্বংস কৰাৰ ক্ষেত্ৰত সাম্প্ৰদায়িক দলসমূহৰ নেতিবাচক প্ৰভাৱক উপেক্ষা কৰিব নোৱাৰি। ভোটাৰসকলক সন্তুষ্ট কৰিবলৈ বহুতো ৰাজনৈতিক দলে কোনো ধৰ্ম বা জাতিৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিকূল মন্তব্য কৰি দেশত সাম্প্ৰদায়িক ঘৃণাৰ অৱতাৰণা কৰে। ইয়াৰ ফলত সংখ্যালঘু গোটে নিৰাপত্তাহীনতাত ভোগাৰ লগতে নিজকে অবাঞ্চিত বুলি অনুভৱ কৰে, যাৰ ফলত দেশত সামাজিক আৰু ৰাজনৈতিক সমস্যাৰ সৃষ্টি হয়।
এঘাৰ শ্ৰেণীৰ ৰাজনীতি বিজ্ঞান – অধ্যায় ১৭ জাতীয়তাবাদ সঘনাই সোধা প্ৰশ্ন
Get Free NCERT PDFs
If you want to download free PDFs of any chapter, click the link below and join our WhatsApp group:
