SEBA Class 10 Assamese Chapter 16 – প্রাচীন ভাৰতীয় শিক্ষা Solutions & Notes | অসমীয়া সাহিত্য চয়নিকা
SEBA Class 10 অসমীয়াৰ শ্ৰেষ্ঠ সমাধান বিচাৰিছেনে? Ospin Academy-ত আমি প্ৰদান কৰোঁ SEBA/SCERT-অনুসৰণী Class 10 অসমীয়া সাহিত্য চয়নিকা Chapter 16 – প্রাচীন ভাৰতীয় শিক্ষাৰ সম্পূৰ্ণ সমাধান। আমাৰ সমাধানসমূহ অসমীয়া মাধ্যমৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ বাবে বিশেষভাৱে তৈয়াৰ কৰা, স্পষ্ট ব্যাখ্যা, পৰীক্ষা-কেন্দ্ৰিক প্ৰশ্নোত্তৰ, আৰু সহজ নোটছৰ সৈতে।
📖 অধ্যায়ৰ বিষয়বস্তু:
প্রাচীন ভাৰতীয় শিক্ষা হ’ল এটি তথ্যমূলক আৰু বর্ণনামূলক সাহিত্যিক ৰচনা, সম্ভৱতঃ প্রবন্ধ বা গদ্য, যি প্রাচীন ভাৰতৰ শিক্ষা ব্যৱস্থাৰ বিষয়ে আলোচনা কৰে। এই পাঠত গুৰুকুল পদ্ধতি, বৈদিক শিক্ষা, আৰু প্রাচীন ভাৰতৰ দাৰ্শনিক আৰু ব্যৱহাৰিক শিক্ষাৰ বিষয়ে বৰ্ণনা কৰা হয়। ৰচনাটোত শিক্ষাৰ সামাজিক, সাংস্কৃতিক, আৰু আধ্যাত্মিক গুৰুত্বৰ ওপৰত আলোকপাত কৰা হ’ব পাৰে, যি প্রাচীন ভাৰতীয় সমাজৰ মূল্যবোধৰ সৈতে জড়িত। ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়ে এই অধ্যায়ৰ জৰিয়তে অসমীয়া সাহিত্যৰ ঐতিহাসিক আৰু সাংস্কৃতিক বিষয়ৰ পাঠ আৰু প্রাচীন ভাৰতৰ শিক্ষাৰ তাৎপৰ্য শিকিব। [দ্ৰষ্টব্য: নিৰ্দিষ্ট ৰচনা বা লেখক অবিহনে, আমি ধৰি লৈছোঁ যে এইটো প্রাচীন ভাৰতীয় শিক্ষাৰ ওপৰত এটি প্ৰতিনিধিত্বমূলক প্রবন্ধ।]
📌 SEBA Assam অসমীয়া মাধ্যমৰ সমাধানত অন্তৰ্ভুক্ত:
- পাঠৰ সাৰাংশ – প্রাচীন ভাৰতীয় শিক্ষাৰ মূল বিষয় আৰু ঐতিহাসিক তাৎপৰ্যৰ সংক্ষিপ্ত ব্যাখ্যা।
- সাহিত্যিক বিশ্লেষণ – পাঠৰ ভাষা, শৈলী, আৰু সাহিত্যিক উপাদান, যেনে তথ্যমূলক বর্ণনা, ঐতিহাসিক পৰিপ্রেক্ষিত, আৰু তুলনামূলক বিশ্লেষণ।
- পৰীক্ষা-কেন্দ্ৰিক প্ৰশ্নোত্তৰ – সংক্ষিপ্ত, মধ্যমীয়া, আৰু দীঘলীয়া প্ৰশ্নৰ উত্তৰ HSLC পৰীক্ষাৰ বাবে।
- শব্দাৰ্থ আৰু ব্যাখ্যা – পাঠৰ কঠিন শব্দ আৰু বাক্যৰ অৰ্থ আৰু পৰিপ্রেক্ষিত।
- সাংস্কৃতিক তাৎপৰ্য – প্রাচীন ভাৰতীয় শিক্ষাৰ অসমীয়া সাহিত্য আৰু ভাৰতীয় সংস্কৃতিৰ প্ৰেক্ষাপটত প্ৰভা৾।
- নোটছ আৰু সংশোধন – পৰীক্ষাৰ প্ৰস্তুতিৰ বাবে সংক্ষিপ্ত আৰু সহজ নোটছ।
📚 Ospin Academy কিয় বাছি ল’ব?
- SE Ascendant: bold; SEBA/SCERT-অনুসৰণী সমাধান SEBA Assam অসমীয়া মাধ্যমৰ পাঠ্যক্ৰমৰ বাবে।
- সহজ আৰু বিন্দুৱাওঁতা ব্যাখ্যা শিক্ষণৰ সুবিধাৰ বাবে।
- পৰীক্ষা-কেন্দ্ৰিক প্ৰশ্নোত্তৰ HSLC পৰীক্ষাৰ প্ৰস্তুতিৰ বাবে।
- বিনামূলীয়া PDF ডাউনলোড অফলাইন পঢ়াৰ বাবে।
- সংশোধন নোটছ দ্ৰুত প্ৰস্তুতিৰ বাবে।
💡 বিনামূলীয়া PDF সমাধান ডাউনলোড কৰক: Ospin Academy-ৰ পৰা Class 10 অসমীয়া Chapter 16 – প্রাচীন ভাৰতীয় শিক্ষাৰ সম্পূৰ্ণ সমাধান PDF ফৰ্মেটত লাভ কৰক। আমাৰ সমাধানসমূহ দ্ৰুত সংশোধন আৰু গভীৰ অধ্যয়নৰ বাবে আদৰ্শ, SEBA HSLC পৰীক্ষাৰ বাবে সম্পূৰ্ণ প্ৰস্তুতি নিশ্চিত কৰে।
Class 10 অসমীয়া সাহিত্য চয়নিকা Chapter 16 – প্রাচীন ভাৰতীয় শিক্ষা Ospin Academyৰ সৈতে মাষ্টাৰ কৰক আৰু SEBA HSLC পৰীক্ষাত শ্ৰেষ্ঠ ফলাফল লাভ কৰক!
Class 10 Assamese (অসমীয়া সাহিত্য চয়নিকা) PDF Solutions 2025-26 | SEBA Assam
Download Class 10 Assamese (সাহিত্য সুৰভি) PDF with textbook solutions, MCQs, and extra practice questions for SEBA Assam 2025-26.
দশম শ্ৰেণী : অসমীয়া
অধ্যায় – 16 (Ospin Academy)
প্রাচীন ভাৰতীয় শিক্ষা
পাঠভিত্তিক প্রশ্ন আৰু উত্তৰ 
ভাৱ-বিষয়ক:
১। চমুকৈ প্ৰশ্নৰ উত্তৰ দিয়া :
(ক) তক্ষশীলা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ চাৰিজন প্রখ্যাত ছাত্ৰৰ নাম লিখা।
উত্তৰ :- তক্ষশীলা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ চাৰিজন প্রখ্যাত ছাত্ৰৰ নাম তলত
উল্লেখ কৰা হ’ল-
১। বুদ্ধদেৱৰ চিকিৎসক ‘জীৱক’
২। পাণিনি,
৩। ‘চাণক্য আৰু
৪। চৰক
খ) তক্ষশীলালৈ কোন কোন দেশৰ পৰা ছাত্র আহিছিল?
উত্তৰ। তক্ষশীলালৈ পশ্চিমৰ পৰা, পাৰস্যদেশৰ পৰা, বেকট্ৰিয়া আৰু মগধ দেশৰ পৰা ছাত্ৰ আহিছিল। ই পূর্বতে হিন্দু বিশ্ববিদ্যালয় আছিল আৰু পাচলৈ বুদ্ধ বিশ্ববিদ্যালয় হোৱাত ইয়ালৈ চীনদেশৰ পৰাও বহুত ছাত্র পঢ়িবলৈ আহিছিল।
(গ) নাগার্জুন কোন? ক’ত আছিল আৰু কি কৰিছিল?
উত্তৰ :- নাগার্জুন শ্রীধান্যকটক বিশ্ববিদ্যালয়ৰ প্ৰধান শিক্ষক আছিল।
নাগার্জুন অম্ৰাৱতী নগৰৰ ওচৰত আছিল আৰু ধান্যকটক বিশ্ববিদ্যালয়ত শিক্ষকতা কৰিছিল।
(ঘ) নালন্দা বিশ্ববিদ্যালয়ত অধ্যয়ন কৰা কোনজন চীনা ছাত্রক কামৰূপ ৰাজ্যলৈ নিমন্ত্ৰণ কৰা হৈছিল? নিমন্ত্ৰণ কৰা ৰজাজন কোন?
উত্তৰ :- নালন্দা বিশ্ববিদ্যালয়ত অধ্যয়ন কৰা চীনদেশৰ পৰিব্ৰাজক য়ুয়ানচ্যাঙক কামৰূপ ৰাজ্যলৈ নিমন্ত্ৰণ কৰা হৈছিল।
তেওঁক কামৰূপৰ ৰজা ভাস্কৰ বৰ্মাই নিমন্ত্ৰণ কৰিছিল।
(ঙ) উদান্তপুৰী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ কি সম্পদ কোনে, কেতিয়া ধ্বংস কবৰিলে?
উত্তৰ :- উদান্তপুৰী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ এটা বহুমূলীয়া পুথিভঁৰাল আছিল। সেই পুথিভঁৰালটো মুছলমানসকলে ১২০২ খ্রীষ্টাব্দত ধ্বংস কৰিলে।
(চ) কোনখন বিশ্ববিদ্যালয় কাৰ দিনত কোনৰিলাক পণ্ডিতৰ মিলনক্ষেত্র আছিল?
উত্তৰ :– উজ্জয়িনী বিশ্ববিদ্যালয় ৰজা বিক্রমাদিত্যৰ ৰাজত্বৰ সময়ত ভাৰতৰ সকলো পণ্ডিত লোকৰ মিলনক্ষেত্ৰ আছিল।
২। ‘প্রাচীন ভাৰতীয় শিক্ষা’ পাঠটিৰ কথাখিনি চমুকৈ লিখা।
উত্তৰ :- প্রাচীন ভাৰতীয় শিক্ষা’ পাঠটিৰ দ্বাৰা প্ৰাচীন ভাৰতীয় শিক্ষা ব্যৱস্থা কেনেধৰণৰ আছিল তাৰ এক আভাস দাঙি ধৰা হৈছে। আৰ্য-শিক্ষাৰ মূলমন্ত্র হৈছে মোক্ষ লাভ। ইয়াক কর্ম, ভক্তি আৰু জ্ঞানৰ মাজেদি লাভ কৰিব পাৰি। প্রতি মানুহৰ পুৰুষাৰ্থক চাৰি ভাগত ভগোৱা হয়-ধর্ম, অর্থ, কাম আৰু মোক্ষ। হিন্দু শিক্ষাৰ চবম উদ্দেশ্য হৈছে অনাসক্ত ভোগৰ, মাজেৰে ত্যাগ স্বীকাৰ কৰা। বিভিন্ন অনুসন্ধানৰ ফলত প্রাচীন ভাৰতত ছয়খন বিশ্ববিদ্যালয় থকাৰ কথা জানিব পৰা গৈছে। সেই কেনখন হ’ল তক্ষশীলা, শ্রীধান্যকটক, নালন্দা, উদান্তপুৰী, দেৱবিহাৰ বা বিক্রমশীলা আৰু উজ্জয়িনী।
তক্ষশীলা বিশ্ববিদ্যালয়খন খৃ. পূ. এক শতিকালৈকে আছিল। ইয়াৰ তলত কেইবাখনো চতুষ্পাঠী আছিল আৰু তাত ওঠব বিধ শিক্ষা দিয়া হৈছিল। অত্রেয় ঋষিয়ে তাত আয়ুর্বেদ শিক্ষা দিছিল। সেই বিশ্ববিদ্যালয়খনৰ কেইজনমান প্রখ্যাত ছাত্র হৈছে পাণিনি, চাণক্য, জীৱক আদি। পৃথিৱীৰ বিভিন্ন ঠাইৰ পৰা ছাত্ৰসকলে ইয়াত অধ্যয়ন কৰিবলৈ আহিছিল।
শ্রীধান্যকটক বিশ্ববিদ্যালয়, অম্ৰাৱতী নগৰৰ ওচৰত আছিল। ইয়াত হিন্দু আৰু বৌদ্ধ দুয়োবিধ শিক্ষা দিয়া হৈছিল। খ্রী. পূ. প্রথম এ শতিকালৈকে এই বিশ্ববিদ্যালয়খন আছিল। ইয়াৰ প্ৰধান শিক্ষক আছিল নাগার্জুন।
নালন্দা বিশ্ববিদ্যালয় খ্রী. পূ. এক শতিকাৰ পৰা আঠ খ্ৰীষ্টাব্দলৈ বর্তমান আছিল। ইয়াত বেদ, চিকিৎসা আৰু অংকশাস্ত্ৰৰ শিক্ষা দিয়া হৈছিল। শীলভদ্র নামে এজন উদাসীন পণ্ডিত এই বিশ্ববিদ্যালয়ৰ বিখ্যাত অধ্যক্ষ আছিল। ইয়াত কোনো খৰচ নোলোৱাকৈ শিক্ষাদান কৰিছিল। ভাৰতবৰ্ষৰ সর্ববৃহৎ পুথিভঁৰালটো নালন্দা বিশ্ববিদ্যালয়ত আছিল। পৃথিৱীৰ বিভিন্ন ঠাইৰ পৰা ছাত্ৰসকলে ইয়াত অধ্যয়ন কৰিবলৈ আহিছিল। এই বিশ্ববিদ্যালয়ৰ ছাত্ৰসকল ভাৰতবৰ্ষৰ সকলো ঠাঁইৰ ছাত্ৰৰ আদর্শস্বৰূপ আছিল। চীনা পৰিব্রাজক যুয়ানচ্যান্ডে ইয়াত শিক্ষা গ্রহণ কৰিছিল।
উদান্তপুৰৰ বিশ্ববিদ্যালয়ে গ্রীষ্টীয় ৮ম শতিকাত বিশেষ খ্যাতি লাভকৰিছিল। ইয়াত এটা বহুমূলীয়া পুথিভঁৰাল আছিল যাক মুচলমানবিলাকে – ১২০২ খ্রীষ্টাব্দত নষ্ট কৰে।
বিক্রমশীলা বা দেৱবিহাৰ বিশ্ববিদ্যালয় খ্রীষ্টীয় ৮ম শতিকাত ধর্মপাল বজাই প্রতিষ্ঠা কৰে। এই বিশ্ববিদ্যালয়ৰ তলত ছয়খন উচ্চ বিদ্যালয় আৰু ১০৮ জন শিক্ষক আছিল। বিদ্যালয়সমূহ ৪০০ বছৰৰ পাছত নষ্ট হয়। বিনা খৰচত ছাত্ৰসকলে বিদ্যালয়ৰ ছাত্ৰাবাসত থাকিবলৈ আৰু খাবলৈ – পাইছিল।
ৰজা বিক্রমাদিত্যৰ সময়ত উজ্জয়িনী বিশ্ববিদ্যালয় ভাৰতৰ সকলো পণ্ডিতলোকৰ মিলনক্ষেত্র আছিল। ইয়াত প্রধানকৈ জ্যোতিষশাস্ত্ৰৰ শিক্ষা দিয়া হৈছিল।
গতিকে উক্ত আলোচনাৰ পৰা প্ৰাচীন ভাৰতৰ উচ্চ শিক্ষাৰ অনুষ্ঠানৰ এক সম্যক ধাৰণা লাভ কৰিব পাৰি। এইশিক্ষানুষ্ঠানসমূহৰ শিক্ষা ব্যৱস্থা বর্তমানতকৈ বহু উন্নত আছিল। ছাত্রসকলে বিভিন্ন বিষয়ত শিক্ষা লাভবহুতো নতুন নতুন তত্ত্ব আৱিষ্কাৰ কৰিছিল। কিন্তু বৰ্তমানৰ শিক্ষাব্যৱস্থাত এনেধৰণৰ সত্য আৱিষ্কাৰ খুব কমেইহে দেখিবলৈ পোৱা যায়। আজিৰ । শিক্ষাৰ উদ্দেশ্য হৈছে চাকৰিমুখী। এওঁলোকে স্বাধীন চিন্তা কৰি নতুন তত্ত্ব আৱিষ্কাৰ কৰাত আগ্ৰহী নহয়। আগৰকালৰ শিক্ষাৰ উদ্দেশ্য আছিল মানুহৰ সজ প্রবৃত্তিসমূহ প্রস্ফুটিত কৰি অসৎ প্রবৃত্তিসমূহ মনৰ পৰা আঁতৰাই জীৱনযুদ্ধৰ বাবে সাজু কৰি তোলা।
৩। প্রাচীন ভাৰতৰ বিশ্ববিদ্যালয়বিলাকৰ চমু পৰিচয় দিয়া।
উত্তৰ :- বিভিন্ন ধৰণৰ অনুসন্ধানৰ পৰা জানিব পৰা গৈছে যে প্রাচীন ভাৰতত ছয়খন বিশ্ববিদ্যালয় আছিল। সেই কেইখন হ’ল-তক্ষশীলা, শ্রীধান্যকটক, নালন্দা, উদান্তপুৰী, দেৱবিহাৰ বা বিক্রমশীলা আৰু উজ্জয়িনী। এই বিশ্ববিদ্যালয়কেইখনৰ বিষয়ে এটি চমু পৰিচয় তলত দাঙি ধৰা হ’ল-
তক্ষশীলা: খ্রীষ্টপূর্ব পথম শতিকালৈকে তক্ষশীলা বিশ্ববিদ্যালয়খন থকাৰ তথ্য পোৱা গৈছে। এই বিশ্ববিদ্যালয়ৰ তলত কেইবাখনো চতুষ্পাঠী-আছিল আৰু তাত ওঠৰবিধ শিক্ষা দিয়া হৈছিল। অত্রেয় ঋষিয়ে ইয়াত আয়ুর্বেদ শিক্ষা দিছিল। এইখন বিশ্ববিদ্যালয়ৰ কেইজনমান প্রখ্যাত শিষ্য হৈছে-বুদ্ধদেৱৰ চিকিৎসক ‘জীৱক’, ‘পাণিনি’, চাণক্য আদি। ইয়াত ভাস্কৰ বিদ্যা, চিত্রাংকন, মূর্তিকটা আৰু আন আন হস্তবিদ্যাৰ শিক্ষা দিয়া হৈছিল। পৃথিৱীৰ বিভিন্ন ঠাইৰপৰা ছাত্ৰসকলে ইয়াত শিক্ষা গ্রহণ কৰিবলৈ আহিছিল। পূর্বতে ই হিন্দু বিশ্ববিদ্যালয় আছিল কিন্তু পৰৱৰ্তীকালত ই বুদ্ধ বিশ্ববিদ্যালয় হৈছিল।
শ্রীধান্যকটক বিশ্ববিদ্যালয়: এই বিশ্ববিদ্যালয়খন অস্রাৱতী নগৰৰ ওচৰত আছিল। ইয়াত হিন্দু আৰু বৌদ্ধ দুয়োবিধ শিক্ষা দিয়া হৈছিল এই বিশ্ববিদ্যালয়খন খ্রী. পৃ. ১ম শতিকালৈ বর্তমান আছিল। নাগার্জ এই বিশ্ববিদ্যলয়ৰ প্রধান শিক্ষক আছিল।
নালন্দা বিশ্ববিদ্যালয়: খ্ৰীষ্টপূর্ব এক শতিকাৰপৰা আঠ খ্ৰীষ্টাব্দলৈ এই বিশ্ববিদ্যালয়খন বর্তমান আছিল। ইয়াত বেদ, চিকিৎসা, দর্শন আধ্যাত্ম্য বিজ্ঞান আৰু অংকশাস্ত্ৰৰ শিক্ষা দিয়া হৈছিল। এই বিশ্ববিদ্যালয় বাহিৰে ভিতৰে দহ হাজাৰ ছাত্ৰ আছিল। শীলভদ্ৰ ইয়াৰ বিখ্যাত অধ্যক্ষ আছিল। শিক্ষাদানৰ বাবদ ইয়াত কোনো খৰচ লোৱা নাছিল। ইয়াৰ পুথিভঁৰালটো ভাৰতবৰ্ষৰ সকলো পুথিভঁৰালৰ ভিতৰত ডাঙৰ আছিল। ইয়াৰ ছাত্ৰসকল ভাৰতৰ সকলো ঠাইৰ ছাত্ৰৰ আদৰ্শ আছিল। পৃথিৱীৰ বিভিন্ন ঠাইৰপৰা ছাত্ৰসকলে ইয়াত পঢ়িবলৈ আহিছিল। ইয়াৰ শিক্ষাৰ আদর্শ ইমান উচ্চ আছিল যে কম ছাত্রইহে তাত প্রৱেশ লাভ কৰিছিল। এই বিশ্ববিদ্যালয়ত চীনদেশৰ পৰিব্রাজক য়ুয়ানচ্যাঙে যোগশাস্ত্র অধ্যয়ন কৰিছিল।
উদান্তপুৰৰ বিশ্ববিদ্যালয়: উদান্তপুৰৰ বিশ্ববিদ্যালয় পাল ৰজাবিলাকৰ আগৰে পৰাই আছিল যদিও খ্রীষ্টীয় ৮ম শতিকাতহে ই বিশেষ খ্যাতি লাভ কৰিছিল। এই বিশ্ববিদ্যালয়ৰ এটা বহুমূলীয়া পুথিভঁৰাল আছিল। ১২০২ খ্রীষ্টাব্দত মুছলমানবিলাকে ইয়াক নষ্ট কৰিছিল।
বিক্রমশীলা বা দেৱবিহাৰ বিশ্ববিদ্যালয়: এইখন ভাৰতৰ এক প্রাচীন বিশ্ববিদ্যালয়। খ্রীষ্টীয় ৮ম শতাব্দীত ধর্মপাল ৰজাই প্রতিষ্ঠা কৰিছিল। এই বিশ্ববিদ্যালয়ৰ তলত ছটা উচ্চ বিদ্যালয় আৰু ১০৮জন অধ্যাপক আছিল। ই এই বিদ্যালয় ৪০০ বছৰৰ পাছত নষ্ট হয়। ছাত্ৰসকল থাকিবলৈ ইয়াত ছাত্রাবাসৰ ব্যৱস্থা আছিল আৰু বিনামূলীয়াকৈ তেওঁলোকে থাকিবলৈ আৰু খাবলৈ পাইছিল।
উজ্জয়িনী বিশ্ববিদ্যাল :-ভাৰতৰ এখন প্ৰাচীন বিশ্ববিদ্যালয় হৈছে জয়িনী বিশ্ববিদ্যালয়।। এই বিশ্ববিদ্যালয় ৰজা বিক্রমাদিত্যৰ ৰাজত্বৰ এয়ত ভাৰতবৰ্ষৰ সকলো পণ্ডিত লোকৰ মিলনক্ষেত্র আছিল। ইয়াত শেষকৈ জ্যোতিষশাস্ত্ৰৰ শিক্ষা দিয়া হৈছিল। এই বিশ্ববিদ্যালয় বুদ্ধদেৱৰ মতো প্রখ্যাত আছিল।
৪। আৰ্য ভাষাৰ কলাবিদ্যা কিমানটি? প্রাচীন ভাৰতৰ বিশ্ববিদ্যালয়সমূহত আর্য শিক্ষাৰ কলা-বিদ্যা কোন কোন বিভাগত দিয়াৰ ব্যৱস্থা আছিল?
উত্তৰ :- আৰ্য ভাষাৰ কলাবিদ্যা ৬৪বিধ। প্রাচীন ভাৰতৰ্য বিশ্ববিদ্যালয়সমূহত আর্য শিক্ষা কলা-বিদ্যা নিম্নোক্ত ১১টা বিভাগত দিয়াৰ ব্যৱস্থা আছিল।
১। সাহিত্য ২। গৃহপাল বিভাগ ৩। ৰন্ধন বিদ্যা ৪.। সাজসজ্জা আৰু পৰিচ্ছদ বিদ্যা ৫। হাতেৰে কাম কৰা বিদ্যা ৬। শিল্প বিদ্যা ৭। বিজ্ঞান ৮। সংগীত বিদ্যা ৯। নাট্য বিদ্যা ১০। শিষ্টাচাৰ বিদ্যা আৰু ১১। শাৰীৰিক ব্যায়াম বিদ্যা।
৫। আজি কালিৰ শিক্ষাৰ লগত প্ৰাচীন কালৰ ভাৰতৰ শিক্ষাৰ মূল পার্থক্যৰ কথা বহলাই আলোচনা কৰা।
উত্তৰ :- আমাৰ দেশত অতি প্রাচীন কালৰে পৰাই শিক্ষাব্যৱস্থাৰ প্ৰচলন আছে। প্রাচীন কালত গুৰু গৃহত থাকি ছাত্রসকলে শাস্ত্ৰজ্ঞানৰ লগতে জীৱনৰ বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত প্রয়োজন হোৱা সকলোবোৰ জ্ঞান লাভ কৰিছিল। ইয়াৰ পৰৱৰ্তীকালত খ্রীষ্টপূর্ব ১ম শতিকামানলৈ বা তাৰ আশেপাশে ভাৰতত যিবোৰ বিশ্ববিদ্যালয় আছিল সেইবোৰৰ শিক্ষাৰ মান যথেষ্ট উন্নত আছিল। পৃথিৱীৰ বিভিন্ন ঠাইৰপৰা ছাত্ৰসকলে ইয়ালৈ শিক্ষালাভকৰিবলৈ আহিছিল। এই বিশ্ববিদ্যালয়সমূহত বিভিন্ন হস্তবিদ্যা, চিকিৎসা বিজ্ঞান, অংকশাস্ত্র, তর্ক তথা দর্শন শাস্ত্র, জ্যোতির্বিজ্ঞান, বেদ উপনিষদ আদি বিভিন্ন বিষয়ৰ শিক্ষা দিয়া হৈছিল। নালন্দা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ ছাত্ৰসমূহ ভাৰতৰ সকলো ঠাইৰ ছাত্ৰৰ আদৰ্শ আছিল। প্রাচীনকালৰ ছাত্ৰসকলে শিক্ষা লাভ কৰি নানা বিষয়ত সিদ্ধিলাভ কৰিছিল আৰু তাৰ ফলত তেওঁলোকে নতুন নতুন তত্ত্ব আৰু সত্য আৱিষ্কাৰ কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল। প্রাচীন কালৰ শিক্ষাব্যৱস্থাই মানুহৰ মাজত থকা সজ প্রবৃত্তিবোৰ ফুটাই তুলি তেওঁলোকক জীৱন যুদ্ধৰ বাবে ভালদৰে সাজু কৰি তুলিছিল।
কিন্তু বর্তমান শিক্ষাব্যৱস্থাত প্রাচীন কালৰ শিক্ষাব্যৱস্থাৰ তুলনাত বিভিন্ন ধৰণৰ আঁসোৱাহ থকা দেখা যায়। বৰ্তমান চৰকাৰে ল’ৰা-ছোৱালীবোৰক শিক্ষিত কৰি তুলিবৰ বাবে কোটি কোটি টকা খৰচ কৰে। বৰ্তমান লাখে লাখে ল’ৰা-ছোৱালীয়ে শিক্ষা লাভ কৰিছে যদিও কম সংখ্যকৰ বাদে বেছিভাগেই স্বাধীন চিন্তা কৰি নতুন নতুন তত্ত্ব বাহিৰ কৰিব পৰা নাই। আজি-কালি শিক্ষাৰ উদ্দেশ্য চাকবিকেন্দ্রিক। বর্তমান শিক্ষাই মানুহৰ চৰিত্ৰ গঠনকৈ ধন উপার্জনকহে প্রধান গুৰুত্ব দিয়া দেখা যায়।
৬। চমুটোকা লিখা:
তক্ষশীলা বিশ্ববিদ্যালয়, বিক্রমশীলা বিশ্ববিদ্যালয়, নালন্দা বিশ্ববিদ্যালয়
উত্তৰ :- তক্ষশীলা বিশ্ববিদ্যালয়: ভাৰতৰ এখন প্রাচীন বিশ্ববিদ্যালয় হৈছে তক্ষশীলা বিশ্ববিদ্যালয়। ই তক্ষশীলাত অৱস্থিত। খ্ৰীষ্টপূর্ব এক শতিকালৈকে এই বিশ্ববিদ্যালয়খন আছিল। ইয়াৰ তলত কেইবাখনো চতুষ্পাঠী আছিল আৰু তাত ওঠৰবিধ শিক্ষা দিয়া হৈছিল। ইয়াত ভাস্কৰ বিদ্যা, চিত্রাংকন, মূর্তিকটা আৰু আন আন হস্তকৰ্মৰ শিক্ষা দিয়া হৈছিল।ইয়াতে অত্রেয় ঋষিয়ে আয়ুৰ্বেদৰ শিক্ষা দিছিল। বুদ্ধদেৱৰ চিকিৎসক ‘ জীৱক’ এই অত্ৰেয় মুনিৰে শিষ্য আছিল। পাণিনি আৰু চাণক্যও এই বিদ্যালয়ৰেই ছাত্ৰ আছিল। পৃথিৱীৰ বিভিন্ন ঠাইৰপৰা ছাত্ৰসকলে ইয়াত অধ্যয়ন কৰিবলৈ আহিছিল। পূর্বতে ই হিন্দু বিশ্ববিদ্যালয় আছিল আৰু পাৰৱৰ্তী কালত বুদ্ধ বিশ্ববিদ্যালয়লৈ ৰূপান্তৰ হৈছিল। তেতিয়া চীন দেশৰপৰাও বহু ছাত্র ইয়ালৈ পঢ়িবলৈ আহিছিল।
বিক্রমশীলা বিশ্ববিদ্যালয়: প্রাচীন ভাৰতৰ এখন উল্লেখযোগ বিশ্ববিদ্যালয় হৈছে বিক্রমশীলা বা দেৱবিহাৰ বিশ্ববিদ্যালয়। এই এশ্ববিদ্যালয়ৰ তলত ছখন উচ্চ বিদ্যালয় আছিল আৰু তাত ১০৮জন অধ্যাপকে অধ্যাপনা কৰিছিল। এই বিদ্যালয় ৪০০বছৰৰ পাছত নষ্ট হয়। ছাত্ৰসকল থাকিবৰ বাবে বিদ্যালয়ৰ যাতে লগা চাৰিখন সত্র অর্থাৎ ছাত্রাবাস আছিল। এই সত্র বা ছাত্রাবাসত ছাত্রসকলে বিনাখৰচে থাকিবলৈ আৰু খাবলৈ পাইছিল।
নালন্দা বিশ্ববিদ্যালয় : ভাৰতবৰ্ষৰ এখন প্ৰাচীন বিশ্ববিদ্যালয় হৈছে নালন্দা বিশ্ববিদ্যালয়। এই বিশ্ববিদ্যালয়ত বেদ, চিকিৎসাবিজ্ঞান, অংকশাস্ত্র ব্যাকৰণ, তর্কশাস্ত্র, দর্শনশাস্ত্র, আধ্যাত্মবিজ্ঞান, যোগশাস্ত্র আদিৰ শিক্ষা দিয়া হৈছিল। এই বিশ্ববিদ্যালয়ৰ বাহিৰে ভিতৰে দহ হাজাৰ ছাত্ৰ আছিল শীলভদ্ৰ নামৰ এগৰাকী উদাসীন পণ্ডিত এই বিশ্ববিদ্যালয়ৰ বিখ্যাত অধ্যক্ষ আছিল। ইয়াত কোনো খৰচ নোলোৱাকৈ শিক্ষাদান কৰা হৈছিল। ইয়াৰ পুথিভঁৰালটো ভাৰতৰ ভিতৰত সৰ্ববৃহৎ আছিল। ইয়াৰ নাম আছিল ৰত্নোদধি। শিক্ষাগাৰটোৰ এশটা কোঠালিত এশটা-শ্রোণী বহিব পাৰিছিল এই বিশ্ববিদ্যালয়ৰ ছাত্ৰসকল ভাৰতবৰ্ষৰ সকলো ঠাইৰ ছাত্ৰৰ আদর্শ স্বৰূপ আছিল। পৃথিৱীৰ বিভিন্ন ঠাইৰ পৰা ছাত্ৰসকলে ইয়ালৈ অধ্যয়ন কৰিবলৈ আহিছিল। তাৰ শিক্ষাৰ আদর্শ ইমান উচ্চ আছিল যে কম ছাত্রইহে তাড় প্ৰৱেশ লাভ কৰিছিল। চীনা পৰিব্রাজক য়ুয়ানচ্যাঙে এই বিশ্ববিদ্যালয় যোগশাস্ত্র অধ্যয়ন কৰিছিল।
৭। ‘প্রাচীন ভাৰতীয় শিক্ষা’ প্ৰৱন্ধটোৰ পৰা তুমি কি কি মূল্যৱান কথা শিকিলা চমুকৈ লিখা।
উত্তৰ :- ‘প্রাচীন ভাৰতীয় শিক্ষা’ পাঠটিত প্রাচীন ভাৰতৰ শিক্ষাব্যৱহ “কেনেধৰণৰ আছিল তাৰ এটি আভাস দাঙি ধৰিছে। সেই সময়ত শিক্ষা উদ্দেশ্যে আছিল মানুহৰ সজ প্রবৃত্তিবোৰ প্ৰস্ফুটিত কৰি তোলা আৰ অসৎ প্রবৃত্তিবোৰ মনৱৰ পৰা আঁতৰ কৰি মানুহক জীৱন যুদ্ধৰ বাে ভালদৰে সাজু কৰা। বিশ্ববিদ্যালয়বোৰত ভাস্কৰ বিদ্যা, চিত্রাংকন, মূর্তিকটা আৰু আন আন হাতেৰে কৰা বিদ্যা আদিৰ শিক্ষা দিছিল। ইয়াৰ উপৰি, বেদ চিকিৎসা, অংকশাস্ত্র, তর্কশাস্ত্র, দর্শনশাস্ত্র, ব্যাকৰণ, আধ্যাত্মবিজ্ঞান, যোগবিজ্ঞান আদি শাস্ত্রব জ্ঞানো দিয়া হৈছিল।
পুথি অধ্যয়নত ছাত্রসকলে বিশেষ গুৰুত্ব দিছিল। সেয়েহে প্রতিখন বিশ্ববিদ্যালয়ত পুথিভঁৰাল থকাটো অপৰিহাৰ্য আছিল। নালন্দা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পুথিভঁৱালটো ভাৰতৰ ভিতৰত সৰ্ববৃহৎ আছিল। এই পুথিভঁৰালটো ন-তলীয়া আছিল।
নালন্দা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ শিক্ষাৰ আদৰ্শ অতি উচ্চ আছিল। এই বিশ্ববিদ্যালয়ৰ ছাত্ৰসকল ভাৰতবৰ্ষৰ সকলো ঠাইৰ ছাত্ৰৰ আদৰ্শ আছিল।
পৃথিৱীৰ বিভিন্ন ঠাইৰপৰা এই বিশ্ববিদ্যালয়সমূহলৈ ছাত্রসকলে অধ্যয়ন কৰিবলৈ আহিছিল। উজ্জয়িনীত থকা বিশ্ববিদ্যালয়খন ৰজা বিক্রমাদিত্যৰ গাজত্বৰ সময়ত ভাৰতবৰ্ষৰ সকলো পণ্ডিতলোকৰ মিলনক্ষেত্ৰত পৰিণত হৈছিল।
এই বিশ্ববিদ্যালয়সমূহত অধ্যয়ন কৰা বহু ছাত্ৰৰ নাম আজিও ভাৰতৰ বুৰঞ্জীত সোণালী আখৰেৰে জিলিকি আছে। তাৰে কেইজনমান হ’ল-বৃদ্ধদেৱৰ চিকিৎসক ‘জীৱক’, ব্যাকৰণবিদ ‘পাণিনি’, অর্থশাস্ত্ৰৰ প্ৰণেতা ‘ চাণক্য’, চীনা পৰিব্রাজক য়ুয়ানচাং আদি।
গতিকে আমি ক’ব পাৰোঁ যে সেই সময়ৰ ভাৰতীয় শিক্ষাব্যৱস্থা অতি উন্নতমানৰ আছিল। ছাত্ৰসকলে শিক্ষা লাভ কৰি নানা বিষয়ত সিদ্ধি লাভকৰিছিল আৰু তাৰ সহায়ত বহুতো নতুন নতুন তত্ত্ব আৰু সত্য আৱিষ্কাৰ কৰিছিল। গতিকে এই পাঠটিৰ পৰা আমি বহুতো মূল্যৱান কথা শিকিব পাৰোঁ।
ভাষা-বিষয়ক
১। বাক্য ৰচনা কৰা:
(ক) স্বাধীন চিন্তা, (খ) জ্যোতিষশাস্ত্র, (গ) পোৰা মাটি, (ঘ) বাহিৰে ভিতৰে।
উত্তৰ :-
(ক) স্বাধীন চিন্তা: প্রাচীনকালৰ ভাৰতীয় শিক্ষাব্যবস্থাই ছাত্ৰসকলক স্বাধীন চিন্তা কৰি
নতুন তত্ত্ব আৱিষ্কাৰ কৰাত সহায় কৰিছিল ।
(খ) জ্যোতিষশাস্ত্র: উজ্জয়িনীত থকা বিশ্ববিদ্যালয়খনত প্রধানকৈ জ্যোতিষশাস্ত্ৰৰ শিক্ষা দিয়া হৈছিল।
(গ) পোৰা মাটি: গুৱাহাটীত থকা অসম ৰাজ্যিক সংগ্রাহালয়ত বহুতে পোৰা মাটিৰ মুদ্রা সংৰক্ষিত হৈ আছে।
(ঘ) বাহিৰে ভিতৰে: নালন্দা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ বাহিৰে ভিতৰে ধৰি হাজাৰ ছাত্ৰই অধ্যয়ন কৰিব পাৰিছিল।
২। তলৰ শব্দকেইটাৰ সন্ধি ভাঙা:
শিক্ষাগাৰ, বিদ্যালয়, পুৰুষার্থ।
উত্তৰ :-
শিক্ষাগাৰ = শিক্ষা + আগাৰ
বিদ্যালয় = বিদ্যা + আলয়
পুৰুষার্থ = পুৰুষ + অর্থ
SEBA Class 10 Assamese Chapter 16 – প্রাচীন ভাৰতীয় শিক্ষা FAQs
Get Free NCERT PDFs
If you want to download free PDFs of any chapter, click the link below and join our WhatsApp group:
